Thời điểm 'vàng" để thu hút dòng vốn đầu tư

Mới đây, Công ty cổ phần Chứng khoán Phú Hưng (PHS) vừa có báo cáo tại Hội nghị “Ngành quỹ trong tiến trình phát triển thị trường chứng khoán và thu hút dòng vốn đầu tư gián tiếp vào Việt Nam” được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước tổ chức tại Tp. Hồ Chí Minh. Theo đó, PHS cho rằng, Việt Nam đang ở giai đoạn có nhiều lợi thế nhất để duy trì tốc độ tăng trưởng từ trung bình đến cao một cách ổn định.

Hội nghị “Ngành quỹ trong tiến trình phát triển thị trường chứng khoán và thu hút dòng vốn đầu tư gián tiếp vào Việt Nam” được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước tổ chức tại Tp. Hồ Chí Minh. Ảnh: Văn Giáp/Bnews/vnanet.vn

PHS nhận định, nền tảng kinh tế vững chắc, mức độ minh bạch ngày càng được cải thiện cùng với các cải cách thể chế toàn diện giúp Việt Nam gia tăng khả năng thu hút dòng vốn đầu tư, đặc biệt là từ các nền kinh tế trong khu vực có tốc độ tăng trưởng chậm hơn.

Bảng so sánh cho thấy Việt Nam có tốc độ tăng trưởng GDP đạt 7,1%, cao nhất trong nhóm các trung tâm tài chính châu Á như Thượng Hải và Thâm Quyến (Trung Quốc) là 5,0%, Đài Bắc (Trung Quốc) là 4,6%, Singapore (4,4%), Hong Kong (Trung Quốc) là 2,5%, Seoul – Busan (1,4%) và Tokyo (0,1%). Tổng vốn hóa thị trường chứng khoán Việt Nam (Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh) đạt khoảng 0,3 nghìn tỷ USD, thấp hơn đáng kể so với các thị trường phát triển, cho thấy dư địa lớn để mở rộng quy mô và thu hút dòng vốn mới.

Từ các nghiên cứu điển hình tại Đài Loan (Trung Quốc), báo cáo chỉ ra những kinh nghiệm có thể tham khảo cho Việt Nam. Tại Sở Giao dịch Chứng khoán Đài Loan (TWSE), quy mô thị trường ETF đã tăng 32 lần trong 10 năm, từ hơn 6 tỷ USD năm 2015 lên trên 200 tỷ USD năm 2024. Dòng vốn quy mô lớn từ các công ty bảo hiểm nhân thọ trong nước là động lực chính giai đoạn đầu, sau đó là sự tham gia mạnh mẽ của nhà đầu tư cá nhân, giúp số lượng nhà đầu tư tăng từ 240.000 năm 2015 lên 14,3 triệu năm 2024 — gấp 60 lần trong vòng một thập kỷ.

TWSE cũng thành lập công ty con Taiwan Index Plus (TIP) nhằm tăng tốc quá trình phát triển và phê duyệt các bộ chỉ số, chỉ mất 2–4 tháng kể từ khi nộp hồ sơ ban đầu. TIP hiện quản lý 198 bộ chỉ số và là đơn vị cấp phép cho việc sử dụng chỉ số trong các sản phẩm tài chính như quỹ ETF, quỹ chỉ số, hợp đồng tương lai, quyền chọn và chứng quyền chỉ số. Tính đến năm 2025, TWSE có 307 ETF niêm yết, phản ánh mức độ phát triển sâu rộng của thị trường.

Bên cạnh đó, việc tối ưu hóa kênh đầu tư quỹ thông qua ngân hàng và bảo hiểm được xem là giải pháp hiệu quả để mở rộng quy mô thị trường. Tại Đài Loan (Trung Quốc), ngân hàng có lợi thế về mạng lưới tiếp cận người dân rộng, nhờ khuôn khổ pháp lý của Luật Tín thác (Trust Law), cho phép mở tài khoản đầu tư vào quỹ một cách thuận tiện. Các sản phẩm bảo hiểm cao cấp hoặc bảo hiểm hưu trí được quản lý theo cơ chế ủy thác cũng phân bổ một phần lớn phí bảo hiểm vào các quỹ đầu tư, qua đó đẩy mạnh dòng vốn dài hạn vào thị trường tài chính.

Đối với Việt Nam, báo cáo chỉ ra rằng quy mô nhóm cổ phiếu vốn hóa lớn vẫn còn khiêm tốn. Hiện chỉ có 61 mã cổ phiếu có vốn hóa trên 1 tỷ USD; trong đó, chỉ 34 mã còn “room” cho nhà đầu tư nước ngoài trên 200 triệu cổ phiếu.

Để mở rộng hơn nữa quy mô thị trường và thu hút dòng vốn gián tiếp, các giải pháp được nêu gồm: Đẩy nhanh quá trình IPO của các doanh nghiệp lớn, đặc biệt là doanh nghiệp nhà nước; khuyến khích nhà đầu tư nước ngoài và liên doanh lớn thực hiện IPO, tận dụng mạng lưới quốc tế để thu hút vốn FII; nới giới hạn sở hữu nước ngoài (foreign ownership limit); phát triển thêm các quỹ ETF và tăng thanh khoản thị trường, giúp hoạt động giao dịch được thực thi hiệu quả hơn.

Việc tối ưu hóa kênh đầu tư quỹ thông qua ngân hàng và bảo hiểm được xem là giải pháp hiệu quả để mở rộng quy mô thị trường. Ảnh minh họa: Bnews/vnanet.vn

Báo cáo cũng nhấn mạnh vai trò then chốt của giáo dục và truyền thông đối với nhà đầu tư. Kinh nghiệm từ Hiệp hội các Công ty Quản lý Quỹ và Tư vấn Đầu tư Chứng khoán Đài Loan (SITCA) cho thấy, mỗi năm tổ chức này thực hiện hơn 100 hội thảo giáo dục tài chính, phối hợp cùng Bộ Giáo dục Đài Loan (Trung Quốc) đưa kiến thức tài chính vào chương trình học phổ thông và đại học. Đặc biệt, chương trình “Train the Trainer” đào tạo giáo viên các cấp về phương pháp giảng dạy tài chính cơ bản, giúp hình thành nhận thức đầu tư từ sớm cho thế hệ trẻ.

Từ các mô hình thành công này, báo cáo khẳng định, sự phát triển bền vững của thị trường quỹ đầu tư Việt Nam phải dựa trên nền tảng giáo dục tài chính vững chắc, thay vì chỉ dựa vào hoạt động đầu cơ ngắn hạn.