Thu phí tự động không dừng có thể tiết kiệm 3.400 tỷ đồng/năm

Trạm thu phí dự án BOT Quán Toan - Cầu Nghìn do TASCO đầu tư đã triển khai các làn thu phí tự động không dừng. Ảnh: Quang Toàn/BNEWS/TTXVN

Theo ông Nguyễn Xuân Cường, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Đường bộ Việt Nam, đến thời điểm này, Tổng cục Đường bộ Việt Nam đã triển khai vận hành thu phí tự động không dừng (VETC) được 27 trạm.
Về việc dán thẻ, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Đường bộ Việt Nam Nguyễn Xuân Cường cho hay, đến nay, có 364 điểm cung cấp dịch vụ dán thẻ đầu cuối; trong đó, có 134 điểm tại các trung tâm đăng kiểm, 24 điểm dịch vụ tại trạm thu phí, 210 đại lý và cộng tác viên lưu động. Số lượng thẻ dán được đến ngày cuối tháng 12/2018 là 680.000 thẻ.
Đại diện lãnh đạo Công ty TNHH thu phí tự động VETC thông tin, dịch vụ thu phí tự động không dừng VETC được áp dụng công nghệ RFID (Radio Frequency Identification) sử dụng sóng radio để nhận diện tự động phương tiện xe cơ giới.

Thông qua thẻ định danh E-Tag dán trên phương tiện, dịch vụ VETC giúp phương tiện lưu thông qua trạm thu phí không phải dừng chờ thanh toán, giữ được tốc độ lưu thông ổn định, tiết kiệm thời gian, nhiên liệu và tăng tuổi thọ của xe. Ngoài ra, còn có thể xuất hóa đơn điện tử, thanh toán và đối soát dễ dàng qua ứng dụng VETC trên thiết bị di động.
Về nguyên tắc hoạt động của công nghệ này, đại diện lãnh đạo Công ty TNHH thu phí tự động VETC chia sẻ, mỗi chip nhớ được gắn tại thẻ  E-tag sẽ chứa một mã số mang thông tin về xe và chủ xe đang lưu thông. Khi xe đi qua trạm thu phí thì đầu đọc được bố trí xung quanh trạm sẽ đọc mã số này và truyền về trung tâm điều hành.
Tại trung tâm điều hành, các phần mềm sẽ tự động đối chiếu các thông tin về xe và kiểm tra tài khoản của chủ xe. Nếu các thông tin hợp lệ và số tiền trong tài khoản đủ cho chuyến đi thì sẽ tự động trừ số tiền qua trạm của xe tương ứng, ngoài ra chương trình cũng gửi số tài khoản còn lại cho chủ xe biết.
Điều đặc biệt là toàn bộ thông tin về thu phí sẽ được ghi nhận và lưu trữ giúp 3 chủ thể liên quan là nhà đầu tư BOT, chủ phương tiện và cơ quan quản lý Nhà nước theo dõi trực tiếp các giao dịch ngay lập tức.
Chia sẻ thêm về thẻ E – Tag, đại diện lãnh đạo Công ty TNHH thu phí tự động VETC cho hay, thẻ được thiết kế gồm hai phần độc lập, một phần dán trên phương tiện và một phần được lưu trên hồ sơ để kích hoạt tài khoản giao thông VETC.

Tài khoản giao thông VETC là tài khoản điện tử để thanh toán và quản lý phí sử dụng đường bộ khi xe qua trạm thu phí. Mỗi tài khoản giao thông VETC được mở cho duy nhất một khách hàng đăng ký và được sử dụng để thanh toán cho một hoặc nhiều phương tiện theo yêu cầu của chủ tài khoản. 
“Hiện tại, VETC miễn phí mở tài khoản và dán thẻ định danh E – tag cho khách hàng lần đầu tham gia dịch vụ. Để đăng ký dán thẻ và mở tài khoản giao thông các chủ phương tiện có thể đến các điểm dịch vụ VETC, trạm thu phí có triển khai dịch vụ và các Trung tâm đăng kiểm trên địa bàn”, đại diện VETC thông tin.

Thu phí theo hình thức điện tử không dừng VETC không sử dụng tiền mặt là điều kiện cần để đảm bảo không có tiêu cực phát sinh trong quá trình thu phí. Ảnh: minh họa/TTXVN

Để sử dụng dịch vụ thu phí tự động không dừng VETC, điều kiện cần là trong tài khoản giao thông của khách hàng phải có số dư tối thiểu một lần phí qua trạm.

Để hỗ trợ khách hàng trong việc nạp tiền vào tài khoản được dễ dàng hơn, VETC triển khai kênh nạp tiền tại các điểm dịch vụ của VETC (các trung tâm đăng kiểm, trạm thu phí có triển khai dịch vụ, điểm giao dịch Viettel, BIDV, mPos, Payoo) hoặc qua các kênh online như: ứng dụng VETC, Bank Plus, ViettelPay, *123# (Thuê bao Viettel), ứng dụng ngân hàng Agribank, ngân hàng điện tử, cổng thông tin khách hàng, ví điện tử MOMO, Vimo, Ví Việt… Điều kiện đủ, khách hàng phải đi vào làn thu phí tự động không dừng tại các trạm thu phí có triển khai hệ thống này.
Ông Trần Bảo Ngọc, Vụ trưởng Vụ Vận tải (Bộ Giao thông Vận tải) đánh giá, việc đưa dịch vụ thu phí sử dụng đường bộ theo hình thức điện tử không dừng VETC áp dụng tại Việt Nam mang lại những hiệu quả tích cực cho nhà đầu tư, chủ phương tiện, cơ quan nhà nước và toàn xã hội.
Cụ thể, đối với Cơ quan Nhà nước có thể xây dựng cơ sở dữ liệu giao thông quốc gia. Đối với Chủ phương tiện có thể tiết kiệm thời gian, nhiên liệu, tăng tuổi thọ của xe. Đối với Nhà đầu tư BOT: tránh thất thoát, tiết kiệm chi phí xây dựng và vận hành trạm, tiết kiệm chi phí in vé giấy. Đối với xã hội, hình thức thu phí này sẽ giúp giảm ùn tắc, ô nhiễm, tai nạn và giảm thiểu thanh toán bằng tiền mặt.
Theo đánh giá của Viện chiến lược Giao thông vận tải, tổng hiệu quả dự tính mà dự án mang lại có thể tiết kiệm lên tới 3.400 tỷ đồng/1 năm. Điều đáng chú ý là hệ thống thu phí theo hình thức điện tử không dừng VETC không sử dụng tiền mặt là điều kiện cần để đảm bảo không có tiêu cực phát sinh trong quá trình thu phí. 
Ngoài ra, toàn bộ thông tin về phương tiện đăng ký sử dụng dịch vụ sẽ được lưu trữ đầy đủ tại trung tâm dữ liệu. Hệ thống phần mềm sẽ sử dụng các dữ liệu này để tự động rà soát, đối chiếu tất cả thông tin được gửi lên từ trạm thu phí để đảm bảo các giao dịch là hợp lệ; đồng thời phát hiện các trường hợp gian lận mức giá do thay đổi biển số, loại xe…
Đánh giá về ý nghĩa khi thực hiện công nghệ thu phí không dừng, đại diện Cục Đăng kiểm Việt Nam cho rằng, việc áp dụng công nghệ này về mặt quản lý nhà nước sẽ có thể hỗ trợ các cơ quan chức năng quản lý được các phương tiện tham gia giao thông trên cả nước. Từ đó có thể thực hiện được nhiều chính sách quản lý hiện đại như quản lý đăng kiểm xe, quản lý đăng ký xe chính chủ, xử phạt nguội giao thông, theo dõi điều tra các xe bị mất trộm hoặc phục vụ điều tra của cơ quan chức năng…
Xét về mặt đầu tư, theo các chuyên gia kinh tế, so với trạm thu phí cố định hiện nay thì chi phí đầu tư  thu phí không dừng giảm cả về hạ tầng và nhân lực, đặc biệt là tiết kiệm được khoản chi phí in vé giấy. Đây cũng được xem là biện pháp hiệu quả để giải quyết bài toán hiện đại hóa hệ thống giao thông đường bộ ở Việt Nam.
Mặc dù các cơ quan chuyên môn đã chỉ ra những lợi ích của việc triển khai VETC nhưng đại diện lãnh đạo Công ty TNHH thu phí tự động VETC đánh giá, tiến độ triển khai vẫn còn đang chậm trễ. Nguyên nhân là từ những vướng mắc chưa được giải quyết giữa đơn vị cung cấp dịch vụ thu phí tự động với một số nhà đầu tư BOT, cũng như phương án tài chính của dự án chưa được khả thi./.