Thủ tướng Phạm Minh Chính: Cương quyết tuyên chiến với khai thác IUU

Kết luận Phiên họp lần thứ 16 của Ban Chỉ đạo Quốc gia về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (Ban Chỉ đạo IUU), trực tuyến với 21 tỉnh, thành phố ven biển vào chiều tối 7/10, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh, phải cương quyết, quyết liệt tuyên chiến với khai thác IUU, với mục tiêu chấm dứt việc khai thác IUU để Ủy ban châu Âu gỡ thẻ vàng đối với thủy sản Việt Nam trong năm 2025.

Tại phiên họp, lãnh đạo các Bộ, ngành, địa phương đã báo cáo việc thực hiện các nhiệm vụ Thủ tướng Chính phủ giao tại phiên họp thứ 15 vào tuần trước. Trong đó, tiến hành xây dựng và kết nối, chia sẻ dữ liệu quản lý nghề cá, dữ liệu giám sát hành trình tàu cá, dữ liệu vi phạm, truy xuất nguồn gốc; tổ chức các đoàn kiểm tra, hướng dẫn các địa phương thực hiện kiểm soát tàu cá ra vào cảng; kiểm soát hoạt động tàu cá thông qua việc lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS).

Cùng với đó, đang hoàn thiện Nghị định sửa đổi Nghị định 38/NĐ-CP của Chính phủ về xử phạt hành chính trong lĩnh vực thủy sản; làm việc với các nước bạn để tăng cường hợp tác trong khai thác hải sản, quản lý, chống khai thác IUU; kiểm soát xuất xứ nguồn gốc hải sản; xây dựng chương trình chuyển đổi nghề nghiệp, sinh kế cho ngư dân gắn với bảo tồn, nuôi trồng, khai thác, sử dụng bền vững nguồn lợi thủy sản…

Theo Ban Chỉ đạo chống khai thác IUU, hiện nay cả nước có hơn 81 ngàn tàu khai thác hải sản, giảm 117 tàu; có hơn 8.400 tàu chưa được cấp phép, giảm 135 tàu. Cả nước có 28.032 tàu cá đã lắp đặt VMS, đạt 99,12% so với tổng số tàu cá phải lắp đặt VMS. Việc quản lý tàu cá ra vào các cảng, xuất nhập bến được kiểm soát chặt chẽ.

Hơn 1 tháng qua, cả nước không phát hiện tàu cá vi phạm khai thác IUU; không phát hiện thêm vụ việc vi phạm vùng biển nước ngoài. Việc truy xuất nguồn gốc thủy sản tiếp tục được thực hiện nghiêm, trong đó việc cấp chứng thư/xác nhận lô hàng thủy sản xuất khẩu sang châu Âu trong tuần không có biến động đáng kể và chưa phát hiện vi phạm. Tuy nhiên, việc xử lý các tàu cá vi phạm trước đây chưa dứt điểm, đạt tỷ lệ thấp.

Kết luận phiên họp, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đánh giá cao tinh thần làm việc nghiêm túc của các bộ, ngành, địa phương, đặc biệt là lực lượng Quân đội, Công an, Bộ Nông nghiệp và Môi trường trong thúc đẩy, tháo gỡ thẻ vàng IUU. Nhờ đó, số tàu chưa được cấp phép giảm; tàu cá không đủ điều kiện hoạt động giảm; tàu lắp thiết bị VMS tăng; chưa ghi nhận phát sinh thêm tàu cá mất kết nối, vượt ranh giới trên biển; chưa ghi nhận chính thức thêm tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài bị bắt giữ, xử lý…

Tuy nhiên, Thủ tướng thẳng thắn chỉ rõ, kết quả chuyển biến còn rất chậm so yêu cầu và sự chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Trong đó, hiện còn 8.508 tàu cá chưa được cấp phép; còn 9.066 tàu cá không đủ điều kiện hoạt động do chưa đăng ký, không có giấy phép hợp lệ, chưa lắp VMS; còn 249 tàu cá chưa lắp VMS; công tác xử lý tàu cá mất kết nối từ 10 ngày, vượt ranh giới trên biển của khối tàu 24 mét vi phạm trước đây chưa có sự chuyển biến so với tuần trước.

Thời gian tới, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu, Chủ tịch UBND 21 tỉnh, thành phố phải trực tiếp chỉ đạo thực hiện dứt điểm việc lắp đặt thiết bị VMS cho tàu cá; Bộ Công an phối hợp với Tòa án nhân dân, các cơ quan chức năng và các ngành, địa phương căn cứ pháp luật và Nghị quyết của Quốc hội khẩn trương truy tố, xét xử các vụ việc vi phạm về IUU còn tồn đọng.

Chỉ đạo các bộ, ngành phải chia sẻ, kết nối các dữ liệu về dân cư, quản lý nghề cá, giám sát hành trình tàu cá, dữ liệu vi phạm, truy xuất nguồn gốc hải sản..., Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ Quốc phòng chủ trì, phối hợp với Bộ Công an, Bộ Khoa học và Công nghệ, Tập đoàn Công nghiệp – Viễn thông Quân đội (Viettel), Tập đoàn Bưu chính Viễn thông (VNPT) triển khai lắp đặt thiết bị VMS, kiểm tra, chia sẻ dữ liệu giám sát hành trình, giám sát chặt chẽ hoạt động của tàu cá. Các lực lượng Hải quân, Biên phòng, Kiểm ngư, Cảnh sát biển phối hợp, tuần tra, kiểm soát, không để tàu cá vi phạm IUU.

Bộ Tư pháp phối hợp Bộ Nông nghiệp và Môi trường khẩn trương hoàn thiện, trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 38 về chế tài xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản theo hướng đủ mạnh, đủ sức răn đe để ngăn chặn hành vi khai thác IUU, hoàn thành trước 15/10.

Lưu ý phải xây dựng kế hoạch, lộ trình cụ thể thực hiện các nhiệm vụ, chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu có kế hoạch, lộ trình cụ thể đến 15/11/2025 phải xử lý dứt điểm 4 vấn đề tồn tại, bất cập trong công tác chống khai thác IUU, gồm: quản lý đội tàu; theo dõi, kiểm soát, giám sát hoạt động tàu cá; truy xuất nguồn gốc; thực thi pháp luật, xử lý vi phạm; hoàn thành trước ngày 11/10/2025.

Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương khẩn trương xây dựng kế hoạch cụ thể để thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp; rà soát các kết luận của Thủ tướng Chính phủ, Ban Chỉ đạo trong thời gian từ tháng 10 đến tháng 12/2025, đảm bảo các yêu cầu rõ nhiệm vụ, rõ kết quả, rõ tiêu chí hoàn thành, rõ cơ quan chủ trì thực hiện, rõ thời gian hoàn thành; trình Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà phê duyệt, tổ chức thực hiện.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường theo dõi, báo cáo kết quả thực hiện hằng tuần vào thời gian trước 14 giờ thứ Ba hàng tuần, hoàn thành trước ngày 11/10/2025; hướng dẫn, đôn đốc các bộ, ngành, địa phương báo cáo và tổng hợp kết quả thực hiện các khuyến nghị cảnh báo thẻ vàng, xây dựng báo cáo thực hiện gửi EC trước ngày 15/10/2025; tiếp tục duy trì đối thoại kỹ thuật chống khai thác IUU, cung cấp đầy đủ thông tin để EC sớm thực hiện Đợt thanh tra lần thứ 5.

Bộ Quốc phòng chủ trì thực hiện các biện pháp đảm bảo không có phát sinh tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài; tiếp tục tăng cường lực lượng giám sát chặt chẽ, báo cáo danh sách tàu cá qua trạm biên phòng, vi phạm quy định trên các vùng biển, vi phạm vùng biển nước ngoài; tiếp tục chỉ đạo Tập đoàn Viettel chủ trì phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Công an và các địa phương chuyển đổi số toàn diện ngành thủy sản đáp ứng yêu cầu các thị trường quốc tế.

Bộ Công an đôn đốc, hướng dẫn xử lý vi phạm triệt để tàu cá mất kết nối VMS, vượt ranh giới, vi phạm vùng biển nước ngoài tại một số địa phương trọng điểm như: Cà Mau, An Giang, Thanh Hóa, Nghệ An, Gia Lai, Lâm Đồng, Đồng Tháp, hoàn thành trước ngày 15/10/2025; chỉ đạo Công an địa phương phối hợp cơ quan chức năng xác định rõ chủ sở hữu tàu cá đã xóa đăng ký do thông báo mất tích, xuất khẩu, bán, cho tặng, hoàn thành trước ngày 15/11/2025.

Cùng với đó, đưa vào sử dụng ứng dụng quản lý tàu cá và ngư dân xuất, nhập bến trên nền tảng VNeID đảm bảo thuận lợi cho ngư dân và quản lý tàu cá, ngư dân, xử lý vi phạm hành chính hiệu quả, hiệu lực, hoàn thành trước ngày 15/10/2025; tập trung bóc gỡ các đường dây đưa tàu cá và ngư dân đi khai thác trái phép ở vùng biển nước ngoài.

Bộ Ngoại giao tiếp tục chỉ đạo tổ chức thu thập thông tin về tàu cá, ngư dân đối với tàu cá đang bị nước ngoài bắt giữ theo đề nghị của Bộ Nông nghiệp và Môi trường để phục vụ công tác xử lý vi phạm, hoàn thành trước ngày 10/10/2025. Bộ Tài chính tiếp tục cân đối, cấp kinh phí thực hiện nhiệm vụ chống khai thác IUU, đánh giá tương đương MMPA của Hoa Kỳ, chuyển đổi nghề theo yêu cầu của các bộ, ngành, địa phương.

Bộ Khoa học và Công nghệ tiếp tục đánh giá chất lượng dịch vụ viễn thông, đảm bảo số lượng thuê bao dịch vụ VMS hoạt động ổn định, không xảy ra lỗi vệ tinh, duy trì kết nối hệ thống VMS cho tất cả các thiết bị. Tập đoàn VNPT tiếp tục phối hợp giải quyết các vấn đề kỹ thuật và tiếp tục nâng cấp, hoàn thiện hệ thống, chuyển đổi kết nối dữ liệu hệ thống VMS theo đề nghị của các bộ, ngành, địa phương.

Người đứng đầu Chính phủ chỉ đạo Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố ven biển bố trí nguồn lực để thực hiện quyết liệt, nghiêm túc các biện pháp chống khai thác IUU theo chỉ đạo của Ban Bí thư, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; tập trung cao độ thực hiện dứt điểm và gửi báo cáo về Bộ Nông nghiệp và Môi trường trước ngày 14/10/2025.

Các địa phương xử phạt hành chính tất cả các hành vi khai thác IUU nghiêm trọng đã phát hiện đến nay; xác định rõ nguồn gốc, nguyên nhân các tàu cá chưa đăng ký tại địa phương; phối hợp với Bộ Công an hoàn thành xét xử hình sự các vụ việc đã khởi tố theo quy định của pháp luật; phối hợp với Bộ Công an xác định rõ chủ sở hữu tàu cá đã xóa đăng ký do thông báo mất tích, xuất khẩu, bán, cho tặng.

Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị các cơ quan truyền thông tích cực tăng cường thông tin về chống khai thác IUU; các cơ quan thanh tra tổ chức các đoàn thanh tra xuống địa phương, làm rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân đề xuất xử lý nghiêm theo quy định.