Vì sao Hợp đồng tương lai VN30-Index là sản phẩm phái sinh đầu tiên ra mắt thị trường?

Nhà đầu tư đang theo dõi cổ phiếu tại sàn giao dịch chứng khoán Vndirect. Ảnh: Tuấn Anh - TTXVN

Trong quá trình xây dựng thị trường chứng khoán phái sinh (TTCKPS), cùng với việc hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, chuẩn bị hạ tầng công nghệ, Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) đã phối hợp với Trung tâm lưu ký chứng khoán (TTLKCK) nghiên cứu thiết kế các mẫu hợp đồng phù hợp với sự phát triển của thị trường chứng khoán phái sinh tại Việt Nam. 

Sở đã tổ chức các đoàn khảo sát thị trường phái sinh quốc tế để tìm hiểu và học tập kinh nghiệm của các nước về phát triển sản phẩm phái sinh.

Đồng thời, Sở cũng tiến hành khảo sát lấy ý kiến thành viên đối với việc thiết kế mẫu hợp đồng nhằm đảm bảo sản phẩm sẽ đáp ứng nhu cầu của công chúng đầu tư khi được đưa vào giao dịch trên thị trường. 

Trên cơ sở định hướng của Chính phủ, đi từ sản phẩm đơn giản tới sản phẩm phức tạp, Sở đã lựa chọn 2 loại sản phẩm sẽ ra mắt đầu tiên là Hợp đồng tương lai trên chỉ số cổ phiếu và Hợp đồng tương lai trên trái phiếu Chính phủ.

Việc lựa chọn các sản phẩm này hoàn toàn phù hợp với thông lệ quốc tế và nhu cầu thị trường nội địa. Trước hết, theo thông lệ quốc tế, hầu hết các thị trường đều ra mắt sản phẩm hợp đồng tương lai trước hợp đồng quyền chọn, và tài sản cơ sở là chỉ số chứng khoán hoặc trái phiếu Chính phủ thường được giới thiệu trước tiên, do đặc tính đại diện cao, đáp ứng tốt mục tiêu phòng ngừa rủi ro cho thị trường cơ sở. 

Các sản phẩm phái sinh giao dịch tập trung là những sản phẩm có độ an toàn cao nhờ tính thống nhất trong các điều khoản của hợp đồng tương lai, cơ chế bù trừ qua đối tác trung tâm và sự minh bạch về thông tin giao dịch qua Sở. Thống kê số liệu quốc tế cũng cho thấy, dòng sản phẩm hợp đồng tương lai và hợp đồng quyền chọn là hai sản phẩm có khối lượng giao dịch nhiều nhất. 

Hợp đồng tương lai là sản phẩm phái sinh đơn giản nhất cho nhà đầu tư làm quen trong bối cảnh TTCKPS là một thị trường mới. Với chỉ số cổ phiếu làm tài sản cơ sở, hợp đồng tương lai cho phép nhà đầu tư nắm giữ vị thế mua/bán với một rổ cổ phiếu thay vì từng loại cổ phiếu và khó nắm giữ đúng tỷ lệ từng mã chứng khoán tương tự như rổ cổ phiếu của chỉ số, và nhờ đó cũng giảm thiểu các chi phí giao dịch phát sinh. 

Trên cơ sở ý kiến thống nhất giữa HNX và TTLKCK cùng với việc đánh giá kết quả khảo sát các thành viên thị trường, HNX đã bắt tay vào thiết kế các sản phẩm Hợp đồng tương lai chỉ số VN30, HNX30 và Hợp đồng tương lai trên trái phiếu chính phủ có kỳ hạn 5 năm. 

HNX30, VN30 là các chỉ số có thể được sử dụng để đầu tư và trái phiếu chính phủ kỳ hạn 5 năm có thanh khoản và tỷ suất đấu thầu thành công cao. Đây được đánh giá là những sản phẩm phù hợp với thông lệ quốc tế và tình hình điều kiện thực tế của thị trường chứng khoán Việt Nam. 

Sau khi được sự chấp thuận của Uỷ ban Chứng khoán Nhà nướchợp đồng tương lai chỉ số cổ phiếu VN30-Index sẽ là sản phẩm phái sinh đầu tiên được đưa vào giao dịch khi thị trường chứng khoán phái sinh chính thức đi vào hoạt động.

Mỗi hợp đồng tương lai chỉ số VN30-Index sẽ có 4 “tháng” đáo hạn bao gồm tháng hiện tại, tháng kế tiếp và 2 tháng cuối 2 quý gần nhất, tức là sản phẩm sẽ có 4 mã chứng khoán tương ứng. 

Ví dụ: tại thời điểm tháng 8/2017, sẽ có 4 mã giao dịch trên 4 hợp đồng gồm: Hợp đồng tương lai trên chỉ số cổ phiếu VN30-Index một là đáo hạn tháng 8/2017 (tháng hiện tại), hai là đáo hạn tháng 9/2017 (tháng tiếp theo), ba là đáo hạn tháng 12/2017 và bốn là đáo hạn tháng 3/2018 (hai tháng cuối 02 quý gần nhất).

Hệ số nhân đối với VN30-Index là 100.000 đồng, tương ứng với quy mô một hợp đồng tương lai chỉ số VN30-Index tại mức 700 điểm là 70.000.000 đồng (100.000 x 700). 

Theo quy định của TTLKCK mức ký quỹ ban đầu vào khoảng 10%-15% giá trị hợp đồng (*Chi tiết tính mức ký quỹ ban đầu theo công thức tính tại Quy chế Ký quỹ của TTLKCK), nghĩa là nếu quy mô hợp đồng là 70.000.000 đồng thì mức ký quỹ ban đầu để mua 1 hợp đồng vào khoảng 7 -10,5 triệu đồng. Với mức ký quỹ này, các nhà đầu tư cá nhân hoàn toàn có thể tham gia giao dịch các hợp đồng tương lai trên chỉ số VN30-Index. 

HNX cho rằng sản phẩm này sẽ được nhà đầu tư, nhất là các nhà đầu tư chuyên nghiệp đón nhận trong giai đoạn đầu thị trường ra mắt. Khi đã đi vào vận hành ổn định và trơn tru, HNX sẽ tiếp tục nghiên cứu, xây dựng các sản phẩm mới, nhằm đa dạng hóa sự lựa chọn cho nhà đầu tư.      

Sản phẩm hợp đồng tương lai VN30-Index