Vì sao Trung Quốc rót hàng tỷ USD cho Olympic Bắc Kinh 2022?

Đối với nhiều thành phố đăng cai Thế vận hội, sự kiện này không mang lại nhiều lợi ích kinh tế, thậm chí có nơi còn bị thua lỗ.

Nhưng với Trung Quốc, Thế vận hội mùa Đông Bắc Kinh 2022 (Olympic mùa Đông 2022) không chỉ làm tăng thêm niềm tự hào dân tộc mà còn tạo điều kiện cho chính phủ nước này thúc đẩy đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông.

Để chuẩn bị cho sự kiện thể thao lớn này, Trung Quốc đã phải sử dụng các máy tạo tuyết nhân tạo và thiết kế nhiều công trình quy mô lớn.

Để xây dựng một tuyến đường sắt cao tốc nối các địa điểm thi đấu và Bắc Kinh, các kỹ sư đã cho thiết kế nhiều đường hầm xuyên qua những ngọn núi xung quanh.

Và để ngăn chặn sự lây lan của đại dịch COVID-19, lực lượng y tế tiến hành hàng chục nghìn xét nghiệm PCR mỗi ngày cho những người tham gia sự kiện.

Việc đăng cai Olympic mùa Đông tiêu tốn của Trung Quốc hàng tỷ USD, và mức chi phí lớn khiến nhiều thành phố không thực sự hào hứng trong việc tổ chức sự kiện này trong những năm gần đây. Ngày càng nhiều quốc gia cho rằng chi phí đăng cai Olympic lớn hơn nhiều so với lợi ích đi kèm.

Tuy nhiên, những tính toán của Trung Quốc dường như lại khác. Trung Quốc lâu nay thường dựa vào các khoản đầu tư lớn cho xây dựng đường sắt, đường cao tốc và cơ sở hạ tầng khác để tạo ra hàng triệu việc làm và giảm chi phí vận tải.

Với Olympic mùa Đông 2022, nước này hy vọng sự kiện sẽ khuyến khích người dân yêu thích các môn thể thao như trượt tuyết, khúc côn cầu trên băng và các môn thể thao mùa Đông khác. Điều đó sẽ thúc đẩy chi tiêu tiêu dùng của người dân, đặc biệt là ở khu vực Đông Bắc lạnh giá và ít cơ hội phát triển kinh tế.

Đối với các quan chức Trung Quốc, Olympic mùa Đông là cơ hội để chứng minh cho thế giới thấy sự đoàn kết và tự tin của đất nước. 

Cần lưu ý rằng, kinh tế Trung Quốc đang tăng trưởng chậm lại trong bối cảnh triển vọng tăng trưởng toàn cầu mờ nhạt và lo ngại rằng biến thể Omicron có thể khiến các quốc gia áp dụng các biện pháp phong tỏa một lần nữa, khiến các đứt gãy trong chuỗi cung ứng toàn cầu thêm trầm trọng. Vì thế Trung Quốccũng vẫn phải tính toán để chi tiêu một cách hợp lý.

Trên thực tế, các kỳ Olympic gần đây đều gây tranh cãi do vấn đề chi phí quá cao so với kế hoạch. Một nghiên cứu của Đại học Oxford cho thấy chi phí trung bình các kỳ Olympic được tổ chức từ năm 1960 cao gần gấp ba so với giá thầu ban đầu khi các thành phố đăng cai đưa ra.

Thành phố Sochi (Nga), nơi đăng cai Thế vận hội mùa Đông 2014, đã chi hơn 50 tỷ USD - một nửa trong số đó là dành cho cơ sở hạ tầng. Khi đăng cai Thế vận hội mùa Hè năm 2008, Trung Quốc chi 6,8 tỷ USD, nhưng con số này chưa bao gồm hàng chục tỷ USD xây dựng đường sá, sân vận động, tàu điện ngầm và nhà ga sân bay. Lần này, Trung Quốc dự chi ngân sách khoảng 3 tỷ USD, bao gồm việc xây dựng các địa điểm thi đấu, nhưng lại không tính tuyến đường sắt cao tốc 1 tỷ USD và đường cao tốc 5 tỷ USD.

Bên cạnh đó, đại dịch thậm chí còn khiến các kỳ Olympic trở nên tốn kém hơn. Chi phí của Thế vận hội mùa Hè năm ngoái ở Tokyo tăng thêm 2,8 tỷ USD dành cho phòng chống dịch. 

Trong khi chiến lược "Zero COVID" của Trung Quốc cũng là lý do khiến sự kiện thể thao lần này vắng bóng khách du lịch. Mùa Thu năm ngoái, Ban tổ chức thông báo không bán vé cho khán giả nước ngoài. Tháng 1/2022, họ tiếp tục thông báo hầu hết cư dân Trung Quốc cũng không được tham dự.

Dù vậy, giới chức Trung Quốc vẫn khẳng định nước này sẽ không bị bội chi ngân sách. Không có khán giả đến xem các trận đấu đồng nghĩa với việc cần ít nhân viên hơn cho sự kiện.

Ban tổ chức cũng tiết kiệm tiền khi hủy lễ đón du khách nước ngoài và rút ngắn lễ rước đuốc xuống chỉ còn ba ngày. Trung Quốc cũng tái sử dụng các địa điểm thi đấu, một trung tâm truyền thông khổng lồ và các cơ sở khác được xây dựng cho Thế vận hội mùa Hè năm 2008.

Theo các nhà nghiên cứu của Đại học Oxford (Anh), với mức ngân sách 3,1 tỷ USD, chi tiêu của Trung Quốc cho sự kiện lần này là ở mức trung bình (đã điều chỉnh theo lạm phát) khi đăng cai một Thế vận hội mùa Đông. Giáo sư Bent Flyvbjerg của Đại học Oxford nhận xét, so với chi phí của Olympic mùa Đông trước đó, số tiền này đủ để trang trải chi phí, đặc biệt là khi nhiều cơ sở vật chất đã có sẵn. Tuy nhiên, thật khó để ước tính chi phí phòng chống dịch, nếu khoản chi này được tính trong ngân sách dành cho Olympic.

Chính phủ Trung Quốc cũng kêu gọi doanh nghiệp hỗ trợ một phần chi phí đăng cai Thế vận hội mùa Đông. Trong khi các thành phố đăng cai tổ chức Olympic trước đây thường chi mạnh tay để xây chỗ ở cho các vận động viên, nhà báo và trung tâm truyền thông, Trung Quốc có cách tiếp cận khác. 

Cụ thể, tại Trương Gia Khẩu, nơi đang tổ chức một số môn thi đấu Olympic, chính quyền tạm thời tiếp quản khu nghỉ dưỡng trượt tuyết Genting Secret Garden thuộc sở hữu của một doanh nhân người Malaysia. Khu nghỉ dưỡng này đã mở rộng sức chứa lên 3.800 phòng và căn hộ, tăng gấp 10 lần so với trước thời điểm Trung Quốc giành quyền đăng cai Olympic. 

Ông Lim Chee Wah, người sáng lập và đồng sở hữu khu nghỉ mát, cho biết ông vẫn chưa biết chính phủ sẽ trả bao nhiêu cho việc sử dụng cơ sở này phục vụ Olympic trong suốt mùa Đông. Tuy nhiên, ông tin rằng ông sẽ nhận được một khoản xứng đáng.

Ngoài ra, ngân sách dành cho Olympic mùa Đông của Trung Quốc cũng không tính số tiền đầu tư cho cơ sở hạ tầng dài hạn được thực hiện trong những năm trước khi sự kiện diễn ra. Nước này đã dành 2 tỷ USD để xây dựng một đường cao tốc từ phía Tây Bắc thủ đô Bắc Kinh đến Diên Khánh, nơi tổ chức các sự kiện trượt tuyết Olympic và trượt tuyết Alpine (trượt tuyết đổ đèo). Nước này cũng chi 3,6 tỷ USD để mở rộng đường cao tốc đến thung lũng Taizicheng, nơi có các khu nghỉ mát trượt tuyết.

Trước khi Trung Quốc theo đuổi kế hoạch đăng cai Olympic mùa Đông 2022, chính phủ đã triển khai kế hoạch giải ngân 8,4 tỷ USD để xây dựng tuyến đường sắt cao tốc đưa du khách từ Bắc Kinh đến Nội Mông với tốc độ gần 350 km/giờ. Sau khi giành quyền đăng cai sự kiện, nước này chi bổ sung 1 tỷ USD để xây dựng một đoạn đường nhánh tách khỏi tuyến đường chính và đi đến Taizicheng.

Các chủ sở hữu khu nghỉ dưỡng như ông Lim Chee Wah hy vọng cơ sở hạ tầng mới sẽ thúc đẩy sự phát triển của ngành du lịch nghỉ dưỡng mùa Đông. Khi mở rộng khu nghỉ dưỡng này gấp 10 lần trước Thế vận hội, ông được thông báo dịch vụ đường sắt quốc gia sẽ triển khai 15 hoặc 20 chuyến tàu mỗi ngày đến thung lũng Taizicheng.

Dường như Trung Quốc đang mong muốn biến Bắc Kinh, nơi thường chỉ có lớp tuyết tự nhiên dày khoảng 30 cm trong mùa Đông, thành một điểm đến thu hút du khách yêu thích các môn thể thao mùa Đông trên toàn cầu. 

Người phát ngôn của chính quyền thành phố Bắc Kinh, Xu Hejian, cho biết: "Sự thành công của Thế vận hội mùa Đông Bắc Kinh 2022 mang lại những lợi ích kinh tế tích cực và tạo ra những nguồn lực tăng trưởng mới cho nền kinh tế địa phương"./.