Vĩnh Long đổi mới sáng tạo, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao

Nghị quyết số 71-NQ/TW, ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về "đột phá phát triển giáo dục và đào tạo" xác định các nhiệm vụ và giải pháp về đổi mới thể chế, chính sách, đầu tư tài chính, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, phát triển giáo dục đại học theo hướng đổi mới sáng tạo, hội nhập quốc tế mạnh mẽ và đẩy mạnh chuyển đổi số.

Đối với Đồng bằng sông Cửu Long, trong đó có Vĩnh Long, công tác đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao gặp nhiều thách thức và cần “mô hình điểm” về quản trị đảm bảo nguồn lực tự chủ để nâng cao chất lượng đào tạo, hội nhập quốc tế phục vụ nhu cầu phát triển.

* Đổi mới chương trình đào tạo theo chuẩn quốc tế

Trường Đại học Trà Vinh trong nhiều năm qua đã tự chủ mạnh mẽ trong học thuật, tài chính, khoa học, đào tạo, quản trị. Đơn vị hiện đào tạo đa dạng các cấp bậc với 10 ngành bậc tiến sĩ, 19 ngành bậc thạc sĩ, 49 ngành bậc đại học, 9 chuyên khoa 1 và 1 chuyên khoa 2 về khoa học sức khỏe với các nhóm ngành: Nông nghiệp - Thủy sản, Kỹ thuật Công nghệ, Khoa học sức khỏe, Kinh tế - Luật - Logistics, Quản trị và Du lịch, Công nghệ sinh học, Môi trường, Ngoại ngữ, Văn hóa, Nghệ thuật… thiết kế gắn liền với nhu cầu thực tiễn của Đồng bằng sông Cửu Long. Trường đào tạo gắn kết chặt chẽ với cộng đồng doanh nghiệp và mở rộng hợp tác quốc tế với hơn 90 đối tác quốc tế.

Giờ thực hành nghiên cứu công nghệ sinh học của sinh viên trường Đại học Trà Vinh. Ảnh: Phúc Sơn - TTXVN

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Minh Hòa, Hiệu trưởng Trường Đại học Trà Vinh cho biết, trường là một trong số 23 cơ sở giáo dục đại học trong cả nước được thí điểm tự chủ đầu tiên theo Nghị quyết số 77/NQ-CP ngày 24/10/2014 của Chính phủ "Về thí điểm đổi mới cơ chế hoạt động đối với các cơ sở giáo dục đại học công lập giai đoạn 2014 - 2017". Năm 2017, Trường thực hiện tự chủ nhóm 1 theo đề án thí điểm đổi mới cơ chế hoạt động theo Quyết định số 486/QĐ-TTg ngày 13/4/2017 của Thủ tướng Chính phủ về "việc phê duyệt Đề án thí điểm đổi mới cơ chế hoạt động của Trường Đại học Trà Vinh". Việc được trao quyền tự chủ toàn diện về học thuật, tổ chức và tài chính giúp trường chủ động đổi mới quản trị, phát triển chương trình đào tạo theo chuẩn quốc tế; đồng thời mở rộng hợp tác và hội nhập sâu rộng. 

Trường 6 năm liên tiếp thăng hạng trong tốp 100 trường đổi mới sáng tạo, có ảnh hưởng và đóng góp cho xã hội. Đặc biệt năm 2025, trường xếp hạng 29 trong tốp 400 trường đại học thế giới (theo xếp hạng WURI Ranking), tăng 13 bậc so với năm 2024. Nhiều năm liền Trường Đại học Trà Vinh nằm trong tốp 200 trường đại học có môi trường giáo dục xanh và phát triển bền vững (theo UI GreenMetric Ranking); 3 năm liền (2022, 2023, 2024) đoạt giải thưởng chuyển đổi số xuất sắc… Đơn vị đã có 27 chương trình đào tạo đạt kiểm định chất lượng quốc tế theo các tiêu chuẩn uy tín như: FIBAA (châu Âu), AUN-QA (Đông Nam Á) và ABET (Hoa Kỳ). Đây là con số ấn tượng đưa Trường Đại học Trà Vinh vào nhóm các trường đại học có số chương trình đạt kiểm định quốc tế hàng đầu khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Minh Hòa, trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2025 - 2030, tỉnh quyết định chọn phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao làm khâu đột phá song hành với phát triển hạ tầng, hạ tầng số. Các trụ cột chiến lược này khi được triển khai đồng bộ sẽ tạo nên nền tảng vững chắc để tỉnh tập trung phát triển các ngành kinh tế mũi nhọn, phù hợp với xu thế phát triển chung và kinh nghiệm quốc tế. Thực tế cho thấy, các quốc gia tiên tiến như: Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Nhật Bản khi phát triển các lĩnh vực công nghệ chiến lược, đều đặt trọng tâm đầu tư vào nguồn nhân lực chất lượng cao.

Với trách nhiệm của một trung tâm đào tạo và nghiên cứu lớn của vùng, Trường Đại học Trà Vinh sẽ tiếp tục nâng cao hơn nữa vai trò, trách nhiệm và đồng hành cùng các cơ sở giáo dục đại học khác hiện thực hóa chiến lược phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Nhà trường không ngừng đổi mới chương trình đào tạo theo chuẩn quốc tế, gắn kết đào tạo với nhu cầu doanh nghiệp. Điển hình như “Mô hình Co-op” (Cooperative Education) của Canada được nhà trường triển khai hiệu quả nhiều năm qua. Theo đó, sinh viên có việc làm và thu nhập ngay trong quá trình học; còn doanh nghiệp chủ động tuyển dụng được lao động phù hợp, không mất thời gian đào tạo lại. Ngoài ra, trường còn phát triển các trung tâm nghiên cứu và đổi mới sáng tạo gắn với lợi thế vùng. Điển hình là Viện Nghiên cứu Dừa Đồng bằng sông Cửu Long - nơi tập trung nghiên cứu, bảo tồn và lai tạo các giống dừa năng suất cao; góp phần giúp tỉnh trở thành trung tâm sản xuất, chế biến và xuất khẩu dừa lớn nhất cả nước.

Trường đã mở rộng hợp tác quốc tế trong lĩnh vực năng lượng tái tạo với các đối tác như: Đan Mạch, Đức, Nhật Bản và Đài Loan (Trung Quốc) nhằm chuẩn bị nguồn nhân lực và công nghệ cho năng lượng gió, hydro xanh và chuyển đổi năng lượng bền vững.

Với nền tảng vững chắc, trường đặt mục tiêu phát triển trở thành cơ sở giáo dục đại học tiên tiến và hội nhập quốc tế, hình thành một Trung tâm đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp vùng Mekong, gắn liền với Vườn ươm doanh nghiệp và mạng lưới hỗ trợ khởi nghiệp của các trường trong vùng.

Đặc biệt, đơn vị tiếp tục tập trung phát triển các đề tài nghiên cứu ứng dụng phục vụ trực tiếp cho doanh nghiệp, nhất là trong lĩnh vực công nghiệp chế biến nông sản, công nghiệp phụ trợ và công nghệ số…Trường Đại học Trà Vinh sẽ trở thành một trung tâm đào tạo nhân lực chất lượng cao, phục vụ trực tiếp các ngành kinh tế trọng điểm, ngành mũi nhọn đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

* Chính sách đặc thù để phát triển, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực

Đồng bằng sông Cửu Long là vùng kinh tế được đánh giá có nhiều lợi thế và tiềm năng phát triển. Theo thống kê năm 2022, dân số ở đây hơn 17,4 triệu người, chiếm 17,5% dân số cả nước; lao động từ 15 tuổi trở lên chiếm 54% so với số dân của vùng. Những năm qua, Đồng bằng sông Cửu Long có nhiều chủ trương, chính sách đặc thù cho phát triển, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Cụ thể, tỷ lệ lao động đã qua đào tạo có sự cải thiện đáng kể, phát triển nguồn nhân lực và góp phần tích cực vào sự phát triển chung của vùng và cả nước.

Giờ thực hành của sinh viên ngành y trường Đại học Trà Vinh. Ảnh: Phúc Sơn - TTXVN

Đến nay, toàn vùng có 17 trường đại học (trong có 6 trường đại học ngoài công lập) thực hiện nhiệm vụ đào tạo, phát triển nguồn nhân lực cho vùng. Trong đó, nhiều trường có chất lượng, quy mô đào tạo từ 3.000 đến gần 10.000 sinh viên mỗi năm với ngành đào tạo đa dạng, có uy tín như: Đại học Cần Thơ, Trường Đại học Trà Vinh…

Tuy nhiên, Đồng bằng sông Cửu Long vẫn gặp nhiều khó khăn, thách thức trong đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng các yêu cầu chung của chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của vùng. Một trong những khó khăn đó là trình độ học vấn của lực lượng lao động.

Theo số liệu báo cáo kinh tế thường niên năm 2022, tỷ lệ lao động đã qua đào tạo ở Đồng bằng sông Cửu Long là 14,9%; tỷ lệ lực lượng lao động có trình độ đại học trở lên (6,8%) thấp nhất cả nước, thấp hơn 11,9% so với mức chung của cả nước. Nếu so sánh với các vùng kinh tế trọng điểm khác, tỷ lệ này có sự chênh lệch lớn như: Đồng bằng sông Hồng là 37,1%; Bắc Trung Bộ là 26,7%; Đông Nam Bộ là 28,2%.

Thực hiện chủ trương tái cấu trúc hệ thống các trường công lập theo tinh thần Nghị quyết 71 hướng đến hình thành những đại học mạnh, liên ngành, tự chủ, vùng Đồng bằng sông Cửu Long đã có những trường đại học có quy mô, năng lực làm “mô hình điểm” và đảm nhận vai trò dẫn dắt hệ thống giáo dục đại học trong vùng vừa đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, vừa nghiên cứu, chuyển giao khoa học - công nghệ phục vụ phát triển bền vững.

Trong đó, Trường Đại học Cần Thơ (thành phố Cần Thơ) được xem là trung tâm khoa học - công nghệ lớn ở Đồng bằng sông Cửu Long; Trường Đại học Trà Vinh (tại Vĩnh Long) là mô hình đại học đa ngành, tự chủ, gắn kết cộng đồng và doanh nghiệp - phù hợp với tiềm năng, thế mạnh và tính đặc thù cho phát triển của vùng. Hai trường đại học này được kỳ vọng tiếp tục giữ vai trò độc lập, tiên phong, đóng góp nguồn lực, chia sẻ kinh nghiệm trong mạng lưới các trường đại học tại Đồng bằng sông Cửu Long...