Xe buýt nhanh (BRT). Ảnh: Thùy Linh
Nghi vấn xe buýt nhanh BRT đội giá cả tỷ đồng mỗi chiếc mà cơ quan báo chí phản ánh đã được Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng công trình giao thông Hà Nội - Chủ đầu tư dự án phát triển giao thông đô thị Hà Nội - hợp phần buýt nhanh giải trình ngày 8/3.
Việc mua số xe buýt BRT này đã được thực hiện qua hai cuộc đấu thầu, với thời gian cách nhau chỉ vỏn vẹn có một tháng đã đặt ra nhiều nghi vấn. Trong vòng chưa đầy một tháng, Sở Giao thông vận tải Hà Nội đã ra hai quyết định phê duyệt kết quả đấu thầu đoàn xe BRT và Liên danh Công ty cổ phần Thiên Thành An - THACO là bên thắng cuộc trước thương hiệu xe Volvo Thụy Điển. Hợp đồng cung cấp 35 xe buýt nhanh BRT đã được ký vào ngày 9/11/2015.
Mặt khác, nghi vấn cho rằng đoàn xe này đã được lắp ráp trong nước, tại các nhà máy của THACO. Và nếu chia bình quân với giá này, thì giá mỗi xe buýt nhanh BRT của Hà Nội vào khoảng 5,03 tỷ đồng. Nhưng tổng giá trị lô 35 xe của THACO thực tế đã cung cấp cho Hà Nội là 194 tỷ đồng, tương đương khoảng 5,543 tỷ đồng/xe. Mức giá này là tương đối cao, nếu đem so sánh với giá xe 47 chỗ cao cấp nhất hiện nay trên thị trường Việt Nam là Hyundai Universe Nobel 410PS, nhập khẩu mới 100%, đời 2016, tiện nghi lựa chọn cao cấp và đầy đủ nhất, cũng không quá 4,2 tỷ đồng/chiếc, đã bao gồm thuế. Từ đó, nghi vấn đặt ra là vì sao 35 chiếc xe thuộc đoàn xe buýt nhanh BRT, với tiện nghi đã được lược bớt, nội thất thấp cấp hơn hẳn, dùng ghế nhựa và chủ yếu dùng để đứng…, lại được THACO bán và Hà Nội đồng ý mua với giá hơn 5 tỷ đồng/chiếc?.
Trả lời vấn đề này, ông Phạm Hoàng Tuấn, Giám đốc Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng công trình giao thông Hà Nội khẳng định, về quy trình đấu thầu, gói thầu đoàn xe được tổ chức đấu thầu quốc tế rộng rãi trong năm 2014 theo đúng các quy định của Việt Nam và Ngân hàng Thế giới (WB) và đơn vị trúng thầu là Liên danh Openasia Equipment Limited – Volvo Bus với giá trúng thầu trên 11,6 triệu USD đã bao gồm chi phí vận hành, đào tạo và chuyển giao công nghệ; chi phí kiểm tra xe và thuế.
Tuy nhiên do việc thương thảo, đàm phán hợp đồng với nhà thầu liên danh này không thành công nên Sở Giao thông vận tải Hà Nội đã ban hành Quyết định số 329/QĐ-SGTVT ngày 18/3/2015 hủy đấu thầu. Lý do cơ bản của việc đàm phán, thương thảo hợp đồng không thành công là do nhà thầu đã đưa ra các điều kiện làm thay đổi các điều kiện chung đã quy định trong hồ sơ mời thầu và không chấp nhận yêu cầu của bên mời thầu (nhằm tránh các rủi ro cho phía mời thầu) về điều khoản tạm ứng, thanh toán hợp đồng, đồng thời không chấp nhận thực hiện gia hạn hiệu lực của hồ sơ dự thầu cũng như gia hạn bảo lãnh dự thầu tương ứng theo yêu cầu của bên mời thầu.
Sau khi hủy thầu và được sự thống nhất của WB, Ban Quản lý dự án Đầu tư phát triển giao thông đô thị Hà Nội (cũ) thuộc Sở Giao thông vận tải đã tổ chức đấu thầu lại theo đúng các quy định và đã được Sở Giao thông vận tải phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu với giá trị trúng thầu là 176,29 tỷ đồng, tương đương 7,9 triệu USD, thấp hơn lần 1 trên 3,7 triệu USD. Trong đó cũng đã bao gồm chi phí vận hành, đào tạo và chuyển giao công nghệ; chi phí kiểm tra xe và thuế. Nhà thầu trúng thầu lần này là Liên danh công ty cổ phần Thiên Thành An và Công ty cổ phần ô tô Trường Hải (THACO). Thời gian giữa lần đấu thầu thứ nhất và thứ 2 cách nhau khoảng 8 tháng, không phải 1 tháng như phản ánh của báo chí.
Liên quan đến thông tin về giá trị gói thầu phê duyệt điều chỉnh là 12.349.855 USD, ông Phạm Hoàng Tuấn giải thích, thực chất đây là giá trị dự toán (không phải giá trúng thầu) đã được cập nhật bổ sung thêm các chi phí trong nước cho các loại thuế, phí và lệ phí cũng như chi phí dự phòng theo quy định và một số khoản chi phí trong dự toán này sẽ không tính trong giá gói thầu để xét thầu.
Về giá xe buýt BRT, Ban quản lý dự án cho biết, thực tế giá xe buýt BRT do Nhà thầu Trường Hải cung cấp theo quyết định phê duyệt trúng thầu khoảng 5,03 tỷ/xe (trong đó giá xe đã bao gồm thuế là 4,91 tỷ/xe, còn lại là các chi phí vận hành, đào tạo lái xe và nộp thuế VAT...). Xe buýt BRT có thiết kế riêng với sàn xe cao và cửa mở bên trái (khác xe buýt thông thường) với sức chứa 90 hành khách và có hệ thống đóng mở cửa tự động khi tiếp cận cửa nhà chờ, xe buýt BRT được thiết kế với các đặc tính, thông số kỹ thuật cao như: động cơ Hino của Nhật Bản; hộp số tự động 6 cấp của Cộng hòa Liên Bang Đức; hệ thống treo khí nén, kết hợp với hệ thống điều khiển nâng hạ sàn tự động của Cộng hòa Liên Bang Đức; hệ thống điều khiển bậc tự động tiếp cận thuận lợi với bậc nhà chờ; chế độ bảo hành kéo dài hơn và xe được thiết kế theo tiêu chuẩn quốc tế.
Để đảm bảo cho việc vận hành đoàn xe BRT được thuận lợi, sau khi thống nhất với Ngân hàng Thế giới và được UBND Thành phố chấp thuận cho phép bổ sung thêm các hạng mục vào gói thầu đoàn xe bao gồm: Hệ thống dây cáp tín hiệu và tủ rack, thiết bị lắp đặt trên xe đảm bảo vận hành cho xe BRT; hệ thống đóng, mở cửa tự động giữa nhà chờ và trên xe (hệ thống này được lắp trên nhà chờ)...với kinh phí khoảng 17,7 tỷ đồng. Các hạng mục bổ sung này đã được Sở Giao thông vận tải phê duyệt thiết kế, dự toán và được triển khai lắp đặt trên xe và tại các nhà chờ đảm bảo đưa xe BRT vào vận hành đồng bộ, hiện tại toàn bộ gói thầu đoàn xe chưa được quyết toán.
Liên quan đến dự án này, Ban quản lý dự án cũng giải trình chi tiết về các gói thầu bảo hiểm, các gói thầu thuộc hợp phần Tăng cường thể chế, trong đó giá trị đều thấp hơn báo chí phản ánh hoặc chưa quyết toán.
Ban Quản lý dự án khẳng định, đây là dự án sử dụng vốn vay ODA của WB nên ngoài việc thực hiện theo các quy định của pháp luật Việt Nam và chịu sự quản lý, giám sát của các cơ quan chức năng thì trong quá trình thiết kế, lập dự toán, đấu thầu còn phải tuân thủ theo các quy định và thông lệ quốc tế cũng như chịu sự giám sát chặt chẽ, thường xuyên của WB.
Ngoài ra, dự án cũng đã được Kiểm toán nhà nước thực hiện kiểm toán toàn diện và hiện nay Ban Quản lý dự án, Sở Giao thông Vận tải đang tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện công tác tổ chức giao thông để vận hành tuyến BRT một cách hiệu quả theo đúng mục tiêu của dự án./.