Hội thảo “Nâng cao nhận thức về các điều khoản SPS mới của Hiệp định thương mại tự do EU-Việt Nam”. Ảnh: Uyên Hương/BNEWS/TTXVN
Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang ngày một hội nhập sâu vào nền kinh tế thế giới và việc đàm phán cũng như thực thi các Hiệp định thương mại tự do, Việt Nam có nhiều cơ hội cũng như thách thức mới.
Để tận dụng cơ hội và vượt qua thách thức, đòi hỏi Việt Nam phải thay đổi về mặt pháp lý cũng như về nhận thức của các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người dân với các hoạt động sản xuất kinh doanh.
Nội dung này đã được các đại biểu đưa ra tại Hội thảo “Nâng cao nhận thức về các điều khoản SPS mới của Hiệp định thương mại tự do EU-Việt Nam” do Dự án Hỗ trợ chính sách thương mại và đầu tư của châu Âu (EU-MUTRAP) tổ chức sáng 8/11 tại Hà Nội.
Phát biểu tại hội thảo, ông Claudio Dordi, Trưởng nhóm chuyên gia EU-MUTRAP cho biết, Hiệp định thương mại tự do Việt Nam-EU (EVFTA) đã được ký kết và đang chờ phê chuẩn để đi vào thực hiện.
Do đó, việc áp dụng các biện pháp nhằm đảm bảo an toàn thực vật và kiểm dịch động vật (SPS) được quy định cụ thể trong chương SPS của Hiệp định EVFTA.
Theo ông Claudio Dordi, chương SPS tạo cơ hội thuận lợi cho thương mại nông sản thực phẩm giữa Việt Nam và EU, tuy nhiên Việt Nam và EU cũng cần phải có sự thay đổi trong quản lý để phù hợp với yêu cầu thực tế khi triển khai.
Vì vậy, hội thảo lần này được tổ chức với hy vọng nâng cao nhận thức, đảm bảo nhận thức trong việc triển khai các nội dung về SPS trong khuôn khổ Hiệp định EVFTA.
Qua đó, đảm bảo thuận lợi cho việc thực thi Hiệp định, đảm bảo quyền và lợi của cả Việt Nam và EU sau này khi EVFTA chính thức có hiệu lực.
Nhận định từ các chuyên gia cho thấy: EVFTA được đánh giá có sức lan tỏa rất lớn giữa các nước thành viên, cùng với phạm vi cam kết rộng và mức độ cam kết cao nhất với 99,2% số dòng thuế sẽ được EU xóa bỏ cho hàng hoá xuất khẩu của Việt Nam.
Tuy nhiên, bên cạnh ưu đãi về thuế quan, EVFTA cũng đưa ra những điều kiện chặt chẽ, nếu không có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam khó có thể tận dụng hết các ưu đãi do hiệp định mang lại.
Ngoài ra, Việt Nam cũng sẽ gặp khó khăn trong việc tuân thủ những quy định về sở hữu trí tuệ, lao động và môi trường từ EVFTA. Bởi trong khi Việt Nam còn khá thờ ơ với vấn đề sở hữu trí tuệ, thì đây lại là yêu cầu đặt lên hàng đầu từ phía EU.
Đáng lưu ý là rào cản kỹ thuật đối với hàng hóa nhập khẩu từ phía EU rất chặt chẽ. Bên cạnh những quy định về xuất xứ, lao động và môi trường, thâm nhập vào thị trường EU vẫn còn khó khăn từ các hàng rào phi thuế quan về kỹ thuật và vệ sinh an toàn thực phẩm của thị trường EU.
Bà Miriam García Ferrer, ban Kinh tế và Thương mại Trưởng Phái đoàn liên minh châu Âu tại Việt Nam chia sẻ: Mặc dù việc đàm phán hiệp định thương mại EVFTA đã kết thúc từ cuối năm 2015 nhưng quan trọng hơn là các bên phải hoàn thiện khung pháp lý và đáp ứng các yêu cầu mà hiệp định đưa ra.
Điển hình là mặt hàng nông sản, dù EVFTA có ưu đãi với những quy định SPS linh hoạt nhưng đa số ngành hàng nông sản của Việt Nam như chè, rau quả... vẫn vấp phải những hạn chế do tồn dư thuốc bảo vệ thực vật, thiếu tính đồng nhất trong từng lô hàng, công tác thu hoạch bảo quản chưa tốt nên chất lượng còn hạn chế.
Bà Miriam García Ferrer cho biết thêm: Tại Châu Âu, chỉ cần đến một cửa duy nhất và đưa ra yêu cầu chính thức các thủ tục để Ủy ban châu Âu đánh giá các quy định.
Nếu đáp ứng đầy đủ là có thể phê duyệt ngay và được công bố công khai trên mạng, đặc biệt doanh nghiệp sẽ không mất bất cứ chi phí nào.
Theo ông Nguyễn Tử Cương, chuyên gia dự án EU-Mutrap, nhiều lĩnh vực của Việt Nam vẫn chưa gắn kết trong kiểm soát mối nguy An toàn cho sức khỏe động vật, thực vật và An toàn thực phẩm. Cùng với đó, rất khó kiểm soát theo chuỗi, từ trang trại hoặc từ ao nuôi đến bàn ăn.
Vì thế, Việt Nam chỉ tận dụng được lợi thế từ hiệp định EVFTA khi hiểu rõ Quy định về đảm bảo an toàn thực vật và kiểm dịch động thực vật, có hệ thống tổ chức tinh gọn đúng yêu cầu chuyên môn, và minh bạch, tức là mọi quy định đều trên cơ sở đánh giá nguy cơ, không nhằm dựng rào cản thương mại.
Ông Nguyễn Tử Cương cho rằng: Việt Nam nên có một cơ quan dảm nhận nhiệm vụ SPS và cơ quan này có thể trực thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hoặc trực thuộc Chính phủ nhằm kiểm soát An toàn sức khỏe động thực vật trên cạn và An toàn thực phẩm đối với các sản phẩm này.
Ngoài ra, để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, nhà nước phải quản lý chặt khâu sản xuất, đảm bảo sản phẩm phải được truy xuất được nguồn gốc khi đưa ra thị trường và xây dựng được hệ thống xét nghiệm đạt chuẩn, góp phần đưa hình ảnh và nông sản Việt Nam tới gần hơn với bạn bè quốc tế./.