Kiểm soát nợ công thông qua siết chặt kỷ cương tài chính ngân sách Nhà nước

Năm 2018 đang mở ra với bối cảnh nợ công cao và áp lực trả nợ lớn, về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng đã có cuộc trao đổi với báo chí về những giải pháp của ngành tài chính để đảm bảo đảm bảo an toàn nợ công.

Phóng viên: Thưa Bộ trưởng cho biết kết quả qua hơn 1 năm ngành tài chính triển khai Nghị quyết số 07-NQ/TW ngày 18/11/2016 của Bộ Chính trị về chủ trương, giải pháp cơ cấu lại ngân sách nhà nước, quản lý nợ công để đảm bảo nền tài chính quốc gia an toàn, bền vững?

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: Bám sát nội dung Nghị quyết, Bộ Tài chính đã phối hợp cùng các bộ, ngành, địa phương tham mưu, trình Chính phủ ban hành nghị quyết số 51-NQ/CP ngày 19/6/2017 ban hành chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 07, với gần 150 nhiệm vụ và giao chi tiết cho các bộ, ngành, địa phương để tổ chức thực hiện.

Đối với các nhiệm vụ được Chính phủ giao chủ trì, Bộ Tài chính đã chỉ đạo, khẩn trương xây dựng khung khổ pháp lý, chính sách, cơ chế về tài chính - ngân sách bám sát các chủ trương, nhiệm vụ chủ yếu tại các Nghị quyết của Bộ Chính trị, Nghị quyết số 51-NQ/CP về chương trình hành động nêu trên.

Bao gồm: hệ thống các văn bản hướng dẫn Luật Ngân sách Nhà nước năm 2015; trong đó, có những nội dung quản lý ngân sách tiên tiến như: kế hoạch tài chính trung hạn; quản lý bội chi, vay nợ của các địa phương; tăng cường phân cấp đi đôi với yêu cầu giải trình, minh bạch ngân sách; siết chặt việc ứng trước, chuyển nguồn, bổ sung dự toán; xây dựng cơ chế đặc thù đối với một số địa phương trọng điểm..... Điều đó vừa tăng cường hiệu quả, hiệu lực quản lý ngân sách Nhà nước, đồng thời tạo động lực phát triển cho các địa phương trọng điểm, thực hiện các vai trò đầu tàu phát triển kinh tế - xã hội của cả nước...;

Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cũng trình Quốc hội ban hành Luật Quản lý nợ công (sửa đổi). Theo đó, Luật xác định rõ phạm vi nợ công; thống nhất đầu mối quản lý về nợ công; thu hẹp đối tượng và siết chặt điều kiện cấp bảo lãnh Chính phủ, đối tượng vay lại vốn vay nước ngoài; tăng cường quản lý sử dụng vốn vay lại và vốn vay có bảo lãnh Chính phủ.

Đồng thời, tăng cường các công cụ và biện pháp quản lý rủi ro, về báo cáo, công khai thông tin, kế toán kiểm toán về nợ công...; xây dựng và triển khai các công cụ quản lý nợ chủ động thực hiện mục tiêu tổ chức huy động vốn với chi phí thấp gắn liền với mức độ rủi ro hợp lý, đảm bảo khả năng trả nợ, đồng thời thúc đẩy phát triển thị trường vốn trong nước. Ngoài ra, siết chặt quản lý bảo lãnh Chính phủ; nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng vốn vay của ngân sách địa phương trên cơ sở tăng cường trách nhiệm, tính chủ động, minh bạch hoạt động vay nợ của địa phương.

Dự thảo Luật sửa đổi 6 Luật thuế (thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng, thuế tài nguyên, Luật thuế xuất khẩu/thuế nhập khẩu) theo hướng khắc phục các bất cập hiện nay; giảm nghĩa vụ thuế thu nhập doanh nghiệp; tăng thuế suất thuế giá trị gia tăng; thu hẹp diện ưu đãi...; góp phần tạo dựng môi trường kinh doanh cạnh tranh, đảm bảo tính nhất quán, rõ ràng, minh bạch, đơn giản, giảm thủ tục hành chính, giảm chi phí thuế; cơ cấu lại thu ngân sách Nhà nước;...

Trong quản lý, điều hành, ngành tài chính đã thực hiện triệt để tiết kiệm chi thường xuyên; giảm dự toán chi thường xuyên ngân sách Nhà nước năm 2017, 2018 cho các đơn vị sự nghiệp công lập các lĩnh vực giáo dục, y tế theo lộ trình tăng học phí và tính chi phí lương vào giá dịch vụ y tế; tăng tỷ trọng chi đầu tư.... Việc tổ chức điều hành bám sát dự toán, hạn chế bổ sung ngoài dự toán; quản lý chặt chẽ nguồn dự phòng ngân sách, ưu tiên tập trung cho các nhiệm vụ khắc phục hậu quả thiên tai, bão lũ, các nhiệm vụ cấp bách của quốc phòng, an ninh,...

Đối với nợ công, ngành tài chính đã đẩy mạnh cơ cấu lại nợ công, không thực hiện cấp mới bảo lãnh của Chính phủ cho các dự án vay vốn, không phát hành trái phiếu chính phủ kỳ hạn dưới 5 năm... Toàn bộ khối lượng trái phiếu Chính phủ phát hành năm 2017 thực hiện qua kênh đấu thầu trên thị trường, đảm bảo tính công khai, minh bạch.

Năm 2017, lần đầu tiên Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với bộ, ngành, địa phương triển khai xây dựng kế hoạch tài chính - ngân sách Nhà nước trong 3 năm (2018-2020). Điều này làm cơ sở để thảo luận, xác định dự toán ngân sách nhà nước năm 2018, tiếp tục thực hiện mục tiêu cơ cấu lại ngân sách Nhà nước;..., tăng tỷ trọng thu nội địa, tăng tỷ trọng chi đầu tư, đảm bảo kiểm soát chi tiêu trong khả năng nguồn lực trung hạn, vay nợ phù hợp với khả năng trả nợ của nền kinh tế, kiểm soát bội chi, nợ công theo các mục tiêu đề ra.

Phóng viên: Thưa Bộ trưởng, trong năm qua, nợ công tiếp tục ở mức cao và áp lực trả nợ lớn. Vậy, ngành tài chính có các giải pháp gì để đảm bảo an toàn nợ công, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: Trong những năm qua, nguồn vốn vay công đóng vai trò quan trọng góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng, cải thiện đời sống nhân dân và nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

Tuy nhiên, là một nước đang phát triển với khoảng cách giữa tiết kiệm và đầu tư còn lớn, việc duy trì bội chi ở mức cao trong thời gian dài để có nguồn lực cho đầu tư cũng dẫn đến nợ công tăng nhanh, các chỉ tiêu an toàn nợ tiến sát đến các giới hạn trần cho phép của Quốc hội giai đoạn 2011-2015. Trong bối cảnh đó, Bộ Tài chính đã báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ để báo cáo các cấp có thẩm quyền thực hiện nhiều giải pháp nhằm từng bước kiểm soát tốc độ gia tăng nợ công .

Trong các năm 2016-2017, bằng nhiều giải pháp quyết liệt, chúng ta bước đầu kiểm soát tốc độ gia tăng các chỉ tiêu nợ, góp phần đảm bảo nền tài chính quốc gia an toàn, bền vững. Ước tính đến cuối năm 2017, dự kiến nợ công ở mức 61,3% GDP, nợ Chính phủ ở mức 51,7% GDP; giảm mạnh so với mức 63,6% GDP và 52,6% GDP cuối năm 2016.

Năm 2018, Chính phủ tiếp tục ưu tiên ổn định kinh tế vĩ mô, cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng. Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 01/NQ-CP về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện các kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2018; trong đó, mục tiêu đặt ra đối với các chỉ tiêu nợ công đến cuối năm 2018 là nợ công không quá 63,9% GDP, nợ Chính phủ không quá 52,5% GDP và nợ nước ngoài của quốc gia không quá 47,6% GDP. Các mục tiêu chỉ tiêu này được xác định trên cơ sở đồng bộ với kế kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, khung cân đối kế hoạch tài chính – ngân sách nhà nước 3 năm giai đoạn 2018-2020 và dự toán ngân sách Nhà nước.... năm 2018 đã được Quốc hội phê duyệt.

Công tác quản lý nợ công năm 2018 và thời gian tới sẽ tiếp tục thực hiện các nhóm giải pháp, nhiệm vụ gồm: Bảo đảm kiểm soát các chỉ tiêu bội chi, nợ công trong theo giới hạn Quốc hội quyết định. Tiếp tục thực hiện chi tiêu trong khả năng cân đối của ngân sách Nhà nước... và dự toán được giao, các địa phương chỉ vay trong phạm vi dự toán, phù hợp khả năng trả nợ trong giới hạn quy định. Đồng thời, triển khai xây dựng các văn bản hướng dẫn thực hiện Luật Quản lý nợ công năm 2017 (có hiệu lực từ năm 2018), tăng cường công tác quản lý nợ đồng bộ với quản lý ngân sách, đầu tư công ở trung ương và địa phương.

Ben cạnh đó, tiếp tục nâng cao hiệu quả sử dụng nợ công thông qua siết chặt kỷ luật, kỷ cương tài chính ngân sách Nhà nước..., tăng cường công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình của các cấp về thu, chi ngân sách Nhà nước... và sử dụng vốn vay. Cùng với đó, đẩy mạnh kiểm tra, giám sát việc sử dụng vốn vay, bảo đảm hiệu quả đầu tư. Trong thời gian gần đây, chỉ số ICOR của Việt Nam mặc dù có cải thiện song vẫn còn cao so với các nước trong khu vực. Nợ công chủ yếu sử dụng cho đầu tư công, do đó việc cải thiện chỉ số ICOR cùng với việc thực hiện chuyển biến thực chất trong cơ cấu lại nền kinh tế là một trong những yếu tố then chốt nâng cao hiệu quả sử dụng nợ công.

Chủ động lựa chọn các nguồn vốn vay phù hợp cho huy động nguồn vốn cho đầu tư công và các nhiệm vụ cân đối ngân sách nhà nước. Các khoản vay mới chỉ được thực hiện sau khi đã đánh giá tác động đối với nợ công và khả năng trả nợ. Việt Nam đã tốt nghiệp chương trình IDA của Ngân hàng Thế giới từ 1/7/2017 và dự kiến sẽ tốt nghiệp chương trình ADF của Ngân hàng Phát triển châu Á. Nguồn vốn vay ODA giảm dần, thay thế bằng các nguồn

Ngoài ra, thường xuyên nghiên cứu đánh giá an toàn, bền vững nợ công để tiếp tục thực hiện các giải pháp tái cơ cấu nợ công, đồng thời thúc đẩy sự phát triển thị trường vốn trong nước cả về chiều rộng và chiều sâu.

Phóng viên: Trong điều kiện các nguồn thu ngân sách khó khăn hơn trước, các biện pháp giảm chi sẽ tiếp tục được thực hiện như thế nào trong năm 2018, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: Kế thừa xu hướng tích cực về các chỉ tiêu kinh tế-xã hội của năm 2017, ngay từ đầu năm 2018, Chính phủ đã chỉ đạo các cấp, các ngành tập trung triển khai đồng bộ và có hiệu quả nhiều nhiệm vụ, giải pháp nhằm hoàn thành thắng lợi mục tiêu, nhiệm vụ kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2018.

Trong đó, tiếp tục chú trọng giải pháp siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong quản lý và điều hành tài chính, ngân sách Nhà nước như: triệt để tiết kiệm các khoản chi ngân sách, rà soát, sắp xếp các nhiệm vụ chi chưa thực sự cáp thiết; hạn chế mua sắm ô tô công và trang thiết bị đắt tiền; hạn chế tối đa tổ chức hội nghị, lễ hội, hội thảo, khánh tiết, công tác nước ngoài,...; chỉ ban hành mới cơ chế, chính sách chi ngân sách Nhà nước;... khi có nguồn tài chính đảm bảo.

Song song với đó, triệt để tiết kiệm chi thường xuyên; kiên quyết cắt giảm những khoản chi thường xuyên ngân sách trung ương;... đã được giao trong dự toán đầu năm, nhưng đến ngày 30/6/2018 chưa phân bổ, trừ trường hợp đặc biệt do Thủ tướng Chính phủ quyết định. Tăng cường quản lý, giám sát chặt chẽ đầu tư công, kiên quyết phòng, chống lợi ích nhóm, tham nhũng, lãng phí; xử lý nghiêm các vi phạm trong hoạt động đầu tư công. Kiểm soát bội chi trong phạm vi Quốc hội quyết định.

Trong trung và dài hạn, Bộ Tài chính tham mưu Chính phủ sẽ tiếp tục đẩy mạnh cơ cấu lại ngân sách Nhà nước;... theo hướng tăng dần tỷ trọng thu nội địa; tăng tỷ trọng chi đầu tư phát triển gắn với tăng cường hiệu quả đầu tư công; giảm dần tỷ trọng chi thường xuyên trong tổng chi ngân sách Nhà nước ở mức hợp lý theo tinh thần của Nghị quyết số 07/NQ-TW của Bộ Chính trị.

Đồng thời, đẩy nhanh việc thực hiện đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động đơn vị sự nghiệp công lập; tăng cường xã hội hóa dịch vụ công theo tinh thần Nghị quyết số 19-NQ/TW của Hội nghị lần thứ 6, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII. Qua đó, tăng cường tính tự chủ tài chính, tự chịu trách nhiệm của các đơn vị sự nghiệp công lập, giảm bao cấp của ngân sách Nhà nước để có thêm nguồn lực tăng cường cho đầu tư phát triển kinh tế phát triển - xã hội.

Phóng viên: Trân trọng cảm ơn Bộ trưởng.