Làm sao để ngăn chặn tình trạng ngộ độc rượu do Methanol?

Làm sao để ngăn chặn tình trạng ngộ độc rượu do Methanol? Ảnh minh họa: TTXVN.

Theo đánh giá của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), rượu là nguyên nhân của 31% vụ ẩu đả, án mạng; 33% vụ hiếp dâm; 18% tai nạn giao thông; có 60 loại bệnh khác nhau liên quan đến thói quen sử dụng rượu, bia như gan, dạ dày, tim mạch…

Thống kê tại Viện Sức khỏe tâm thần Trung ương của Việt Nam cho thấy tỷ lệ điều trị tâm thần do rượu chiếm 5 – 6% số bệnh nhân tâm thần và vẫn đang có xu hướng gia tăng. Ngộ độc do uống rượu ở Việt Nam trong những năm gần đây được ghi nhận từ 1 – 7 vụ/năm; chiếm khoảng 1,5 – 2,1% tổng số vụ ngộ độc thực phẩm/năm.
Báo động tình trạng ngộ độc Methanol
Ở Việt Nam, việc sản xuất, kinh doanh rượu đã hình thành một ngành công nghiệp với sự tham gia của nhiều thành phần kinh tế. Theo thống kê của Cục An toàn thực phẩm – Bộ Y tế, những năm qua, nước ta có khoảng 328 cơ sở sản xuất rượu lớn với sản lượng 360 triệu lít/năm, 320 cơ sở sản xuất nhỏ với sản lượng dưới 1 triệu lít/năm, hộ gia đình tự sản xuất ước tính khoảng 250 triệu lít/năm.

Bên cạnh những lợi ích mang lại cho nền kinh tế, việc lạm dụng rượu, bia, vấn đề chất lượng, an toàn và những hệ lụy của nó đã và đang gây ra nhiều hậu quả cho cộng đồng như: ngộ độc rượu, các tổn hại về sức khỏe, tâm thần, tính mạng người tiêu dùng, trật tự xã hội, tai nạn giao thông…
Cũng theo kết quả nghiên cứu của Cục An toàn thực phẩm – Bộ Y tế, trong giai đoạn từ năm 2007 đến đầu tháng 4/2017, cả nước ghi nhận 58 vụ ngộ độc do sử dụng rượu không an toàn với 382 người mắc, 98 người tử vong. Qua kết quả xét nghiệm các mẫu từ các vụ ngộ độc rượu cho thấy, có hai loại ngộ độc thường gặp là ngộ độc Ethanol (còn gọi là rượu Etylic) và ngộ độc Methanol (cồn công nghiệp).
Hầu hết các loại rượu đã sử dụng trong các vụ ngộ độc do rượu đều không rõ nguồn gốc, không được cấp Giấy chứng nhận công bố tiêu chuẩn sản phẩm, được mua tại các hộ kinh doanh nhỏ lẻ, bán rong hoặc sản phẩm do người tiêu dùng tự pha chế và nấu sẵn.

Thống kê cụ thể các loại rượu đã sử dụng trong 58 vụ ngộ độc gồm: rượu trắng là 12/58 vụ (chiếm 20,7%), rượu trắng có hàm lượng Methanol cao 18/58 vụ (31%), rượu ngâm thuốc lá 8/58 vụ (13,8%), rượu ngâm cây rừng độc 13/58 vụ (22,4%), rượu ngâm củ ấu 7/58 vụ (12,1%).

Rượu trắng, rượu có hàm lượng Methanol cao và rượu ngâm cây rừng độc là ba loại rượu gây số người mắc và tử vong nhiều nhất trong các vụ ngộ độc do sử dụng rượu; trong đó tử vong do rượu có hàm lượng Methanol cao chiếm tới 45,9% số ca. Tử vong do rượu trắng là 24,5% và tỉ lệ tử vong do các loại rượu ngâm cây rừng là 19,4%.
Công tác quản lý còn nhiều bất cập
Ngộ độc do rượu có hàm lượng Methanol cao thường xảy ra trong bữa ăn gia đình, chủ yếu là tại các địa phương ở khu vực miền núi phía Bắc, Đông Nam Bộ, Đồng bằng sông Cửu Long; xảy ra ở hầu hết các tháng trong năm, tập trung nhiều từ tháng 1 đến tháng 3.

Ngộ độc rượu do lạm dụng rượu, uống rượu không rõ nguồn gốc, tự ngâm động vật, thực vật độc, do gian lận nguyên liệu pha chế rượu, đặc biệt là tình trạng sử dụng Methanol làm tăng độ cồn trong rượu.
Theo Cục An toàn thực phẩm, công tác bảo đảm an toàn thực phẩm, phòng chống ngộ độc do rượu còn gặp nhiều khó khăn do thị trường sản xuất, kinh doanh rượu rất đa dạng, phức tạp, khó quản lý. Số lượng rượu sản xuất lên tới hàng triệu lít/năm, với hàng nghìn cơ sở sản xuất, hàng vạn cơ sở kinh doanh ở các quy mô khác nhau, chủ yếu hộ gia đình, làng nghề (chiếm 75%).

Bên cạnh đó, nhận thức đúng về an toàn thực phẩm của người tiêu dùng, nhà sản xuất kinh doanh chưa cao, hiệu lực quản lý nhà nước về chất lượng, an toàn rượu còn hạn chế là một trong những trở ngại lớn.
Ngoài ra, sự phân công quản lý chất lượng, an toàn rượu còn nhiều bất cập, nhiều bộ cùng tham gia nhưng trách nhiệm còn mờ nhạt. B ộ máy quản lý an toàn thực phẩm ở các cấp, hệ thống thanh tra chuyên ngành, kiểm nghiệm an toàn thực phẩm chưa đủ nguồn nhân lực, trang thiết bị, ngân sách để hoạt động.

Công tác thông tin, truyền thông chưa đủ mạnh và phù hợp để thay đổi nhận thức, hành vi trong lạm dụng rượu, sử dụng nguyên liệu không an toàn để sản xuất rượu.

Công tác kiểm soát an toàn đối với nguyên liệu không đảm bảo, chưa đạt hiệu quả cao; vẫn còn nguồn cung cấp, kinh doanh nguyên liệu không bảo đảm an toàn để sản xuất rượu. Chính quyền địa phương chưa vào cuộc quyết liệt, chưa có trách nhiệm trong công tác quản lý vệ sinh an toàn thực phẩm trên địa bàn..
Phân định rõ trách nhiệm các ngành liên quan
Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao ý thức của cộng đồng trong sản xuất, kinh doanh rượu an toàn, tăng cường hoạt động kiểm tra, kiểm soát thường xuyên để phòng ngừa việc kinh doanh rượu không rõ nguồn gốc, rượu ngâm động thực vật, rượu trôi nổi không được chứng nhận an toàn, không được kiểm nghiệm độc tính... là hai trong nhiều giải pháp mà ngành y tế đề ra nhằm hạn chế tác hại của lạm dụng rượu, ngộ độc rượu Methanol.
Bên cạnh đó, Bộ Y tế cũng yêu cầu các cơ quan chức năng, các địa phương tăng cường kiểm tra, kiểm soát việc sản xuất, kinh doanh rượu của người dân trên địa bàn, đặc biệt là các cơ sở sản xuất, kinh doanh cá thể, hộ gia đình, khu vực vùng sâu, vùng xa, vùng nông thôn. Đồng thời, phát hiện sớm và xử lý nghiêm các vi phạm, công khai trên các phương tiện thông tin để cảnh báo cho người tiêu dùng.
Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến, các quy định về quản lý rượu đã có nhiều nhưng chưa chặt chẽ và rõ ràng, chưa phân định rõ cấp, ngành nào phải chịu trách nhiệm chính. Chính vì vậy, cần phải có một văn bản pháp lý rõ ràng hơn trong phân công trách nhiệm giữa các ngành liên quan như Y tế, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Công Thương và Công an.

Cùng với đó, cần có những quy chế cụ thể phân công chức năng, quyền hạn của các bộ phận cấp phép đủ điều kiện để cấp phép cho các nhà hàng, hộ gia đình kinh doanh và sản xuất rượu…, có như vậy mới có thể hạn chế hiệu quả những vụ ngộ độc thực phẩm do rượu gây ra trên địa bàn cả nước./.

Xem thêm:

>> Khó kiểm soát rượu "độc", nguyên nhân do đâu?

>> Ngộ độc rượu vẫn diễn biến phức tạp trên địa bàn Hà Nội