Saudi Arabia với kế hoạch thoát khỏi ảnh hưởng của dầu mỏ (Phần I)
Trong bối cảnh giá dầu sa sút mạnh thời gian qua, Saudi Arabia - nước xuất khẩu dầu mỏ lớn nhất thế giới - đã đưa ra kế hoạch tái cấu trúc mang tên "Tầm nhìn Kinh tế 2030".
Kế hoạch được đánh giá là "đúng hướng", song Saudi Arabia sẽ khó thực hiện thành công theo đúng lộ trình vì một loạt thách thức, từ cơ chế chính sách, sức cạnh tranh của doanh nghiệp đến bối cảnh địa chính trị khu vực..., và đặc biệt "Tầm nhìn Kinh tế 2030" chỉ đưa ra mục tiêu mà thiếu giải pháp chi tiết.
Bi kịch của kinh tế dầu mỏ
Saudi Arabia là một trong những quốc gia có trữ lượng dầu mỏ qua kiểm chứng lớn nhất thế giới, với hơn 268 tỷ thùng. Trong nhiều thập kỷ qua, dầu mỏ luôn là lĩnh vực chủ đạo trong nền kinh tế quốc gia Trung Đông này.
Dầu mỏ đem lại cho Vương quốc Arab vùng Vịnh hơn hàng trăm tỷ USD mỗi năm, chiếm 45% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP). "Vàng đen" cũng chiếm hơn 80% thu ngân sách và hơn 90% tổng kim ngạch xuất khẩu của Saudi Arabia.
Với quy mô gần 800 tỷ USD, Saudi Arabia là nền kinh tế lớn nhất khu vực Trung Đông-Bắc Phi (MENA). Nhờ có nguồn lợi vô cùng dồi dào từ dầu mỏ, chính phủ nước này đã mạnh tay chi cho các chương trình an sinh-xã hội, thực thi nhiều chính sách trợ cấp, trợ giá cho người dân và đầu tư hàng chục tỷ USD cho quốc phòng mỗi năm.
Tuy nhiên, do nền kinh tế toàn cầu bước vào giai đoạn ảm đạm, giá dầu thô thế giới đã giảm sâu từ mức đỉnh điểm hơn 100 USD/thùng giữa năm 2014, xuống dưới 30 USD/thùng hồi đầu năm 2016, trước khi phục hồi lên khoảng 48 USD/thùng hiện nay. Nền kinh tế lệ thuộc quá mức vào dầu mỏ của Saudi Arabia đã cảm nhận những "cơn đau dữ dội".
Ở thời điểm giá dầu cao, Saudi Arabia từng ghi nhận các mức thặng dự ngân sách khổng lồ gần 103 tỷ USD năm 2012 và 48 tỷ USD năm 2013. Nhưng giá dầu giảm đã khiến nước này thâm hụt ngân sách 98 tỷ USD năm 2015, mức cao kỷ lục trong lịch sử.
Năm 2015, tổng thu ngân sách chỉ đạt 162 tỷ USD, trong khi chi tiêu lên tới 260 tỷ USD. Dự kiến trong năm 2016, Saudi Arabia tiếp thâm hụt ngân sách ở mức 87 tỷ USD.
Trước áp lực về ngân sách, Chính phủ Saudi Arabia đã phải dừng nhiều dự án lớn, thắt chặt chi tiêu ở một số lĩnh vực, đồng thời tăng 80% giá bán lẻ nhiên liệu, vốn được coi là "rẻ như cho không" và giảm trợ cấp đối với ngành điện, nước sinh hoạt và một dịch vụ khác.
Ngân sách ngày càng eo hẹp cũng buộc Saudi Arabia phải phát hành trái phiếu trên thị trường nội địa, trị giá 30 tỷ USD trong năm 2015 và đi vay 10 tỷ USD từ các ngân hàng nước ngoài đầu năm nay.
Nước này đã phải sử dụng đến hơn 100 tỷ USD từ kho dự trữ ngoại hối, khiến quỹ này tụt từ 732 tỷ USD năm 2014 xuống còn 616 tỷ USD vào cuối năm ngoái. Riyadh có kế hoạch cắt giảm 13,8% chi ngân sách trong năm 2016, trong đó ngân sách quốc phòng dự kiến giảm 3,6%, từ 47,6 tỷ USD năm 2015 xuống 45,9 tỷ USD năm nay.
Trước viễn cảnh ảm đạm của nền kinh tế Saudi Arabia, các nhà phân tích của hãng tin CNBC mới đây nhận định quốc gia sản xuất dầu mỏ lớn nhất thế giới này có thể sẽ bị phá sản vào năm 2018, trên cơ sở dự báo giá dầu 40 USD/thùng. Đánh giá của CNBC dựa trên kịch bản Saudi Arabia không có sự thay đổi lớn nào cả về kinh tế và chính trị.
Kế hoạch đại phẫu đầy tham vọng
Cuối tháng 4/2016, Chính phủ Saudi Arabia đã thông qua kế hoạch "Tầm nhìn Kinh tế 2030" cho thời kỳ hậu kỷ nguyên dầu mỏ, do Phó Thái tử Mohammed bin Salman (người kế vị thứ hai) khởi xướng.
Kế hoạch này được đưa ra với mục tiêu then chốt là giảm dần sự phụ thuộc vào dầu mỏ thông qua các cải cách mạnh mẽ về đầu tư và kinh doanh cũng như thúc đẩy một loạt dự án kinh tế sinh lời và tạo việc làm.
"Tầm nhìn Kinh tế 2030" được kỳ vọng sẽ tăng 6 lần doanh thu từ các hoạt động phi dầu mỏ từ 43,5 tỷ USD lên 267 tỷ USD.
Saudi Arabia cũng đặt mục tiêu tăng mức đóng góp của lĩnh vực tư nhân trong GDP từ 40% lên 60% vào năm 2030, đặc biệt đóng góp trong nền kinh tế của các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) được nâng từ 20% lên 35%, đồng thời giảm tỷ lệ thất nghiệp và nâng tỷ lệ lao động nữ trong lực lượng lao động.
Xem tiếp:
Saudi Arabia với kế hoạch thoát khỏi ảnh hưởng của dầu mỏ (Phần II)
Tin liên quan
-
Kinh tế Thế giới
Saudi Arabia muốn chiếm lĩnh thị trường dầu châu Á
20:18' - 28/05/2016
Saudi Arabia đang tăng cường cung ứng dầu thô cho các khách hàng châu Á, dấu hiệu cho thấy nước này không muốn cắt giảm sản lượng khai thác để cạnh tranh với các nước khai thác dầu mỏ khác.
-
Kinh tế Thế giới
Saudi Arabia không thay đổi chính sách dầu mỏ
14:18' - 09/05/2016
Tân Bộ trưởng Năng lượng, Công nghiệp và Tài nguyên của Saudi Arabia, ông Khalid al-Falih ngày 8/5 cho biết nước này sẽ tiếp tục duy trì chính sách về dầu mỏ.
-
Kinh tế Thế giới
Thấm đòn vì giá dầu giảm, Saudi Arabia đẩy mạnh cải cách kinh tế
13:42' - 04/05/2016
Hoàng thái tử của Saudi Arabia, Mohammed ben Salman Al Saoud, vừa công bố gói cải cách kinh tế có tên "Tầm nhìn 2030". Tuy nhiên, kế hoạch mới này có thể sẽ gây ra rối loạn xã hội ở quốc gia này.
-
Kinh tế Thế giới
Saudi Arabia nới lỏng quy định đối với nhà đầu tư chứng khoán nước ngoài
10:52' - 04/05/2016
Cơ quan quản lý chứng khoán Saudi Arabia ngày 3/5 thông báo sẽ nới lỏng quy định đối với các nhà đầu tư nước ngoài.
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế Thế giới
Mỹ áp thuế 50% với hàng loạt sản phẩm phái sinh từ thép
21:50' - 13/06/2025
Bộ Thương mại Mỹ ngày 12/6 (giờ địa phương) đăng công báo liên bang, thông báo về việc bổ sung các sản phẩm phái sinh từ thép vào đối tượng áp thuế 50%.
-
Kinh tế Thế giới
Phản ứng thị trường trước xung đột leo thang ở Trung Đông
21:15' - 13/06/2025
Cuộc tấn công của Israel vào Iran đang gây ra những biến động đáng kể trên thị trường tài chính.
-
Kinh tế Thế giới
Chính phủ Mỹ sở hữu "cổ phần vàng" trong thương vụ mua lại của Nippon Steel
19:25' - 13/06/2025
Tổng thống Donald Trump ngày 12/6 cho biết Mỹ có "cổ phần vàng" trong U.S Steel và đây là một nội dung trong thỏa thuận bán công ty biểu tượng của Mỹ cho đối tác Nhật Bản Nippon Steel.
-
Kinh tế Thế giới
Cơ quan năng lượng quốc tế xác nhận còn 1,2 tỷ thùng dầu dự trữ khẩn cấp
18:38' - 13/06/2025
Cơ quan Năng lượng Quốc tế đang theo dõi những tác động có thể xảy ra đối với thị trường dầu mỏ toàn cầu sau diễn biến căng thẳng mới đây giữa Israel và Iran.
-
Kinh tế Thế giới
Hàng không quốc tế chao đảo do căng thẳng Israel-Iran leo thang
15:41' - 13/06/2025
Các hãng hàng không đã phải khẩn trương chuyển hướng khỏi không phận Israel, Iran, Iraq và Jordan trong ngày 13/6, sau khi Israel tiến hành các cuộc tấn công vào nhiều mục tiêu ở Iran.
-
Kinh tế Thế giới
ASEAN sẵn sàng cho vai trò quan trọng hơn trong nền kinh tế toàn cầu
14:47' - 13/06/2025
Với quy mô kinh tế là 3.800 tỷ USD, ASEAN có thể trở thành nền kinh tế lớn thứ tư trên thế giới, trong đó lĩnh vực công nghệ, đặc biệt là AI sẽ thúc đẩy tăng trưởng thương mại trong tương lai.
-
Kinh tế Thế giới
IMF: Bản dự báo mới sẽ phản ánh “bức tranh kinh tế” đầy phức tạp
13:19' - 13/06/2025
Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) ngày 12/6 cho biết dự báo tăng trưởng toàn cầu sắp tới vào tháng 7/2025 sẽ cân nhắc cả những diễn biến thương mại tích cực lẫn tiêu cực.
-
Kinh tế Thế giới
Hạ viện Mỹ thông qua dự luật thu hồi 8,3 tỷ USD cho viện trợ nước ngoài
07:46' - 13/06/2025
Hạ viện Mỹ ngày 12/6 đã thông qua yêu cầu của Tổng thống Donald Trump về việc thu hồi 9,4 tỷ USD dành để chi tiêu cho viện trợ nước ngoài và phát thanh truyền hình công cộng.
-
Kinh tế Thế giới
Tổng thống Mỹ ký lệnh bãi bỏ các quy định về khí thải của bang California
07:46' - 13/06/2025
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã chính thức ký phê chuẩn 3 nghị quyết được Quốc hội thông qua nhằm chấm dứt các quy định khí thải nghiêm ngặt của bang California