“Sức ì” của doanh nghiệp trong đón bắt EVFTA

Tại hội thảo: Nhận diện cơ hội kinh doanh – đầu tư trong bối cảnh EVFTA dự kiến sớm được thông qua, do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp cùng Bộ Công Thương tổ chức sáng 10/7, tại Hà Nội, các đại biểu nhận định, còn nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa, thờ ơ và có “sức ì” lớn trong việc chuẩn bị đón bắt những lợi thế từ Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA).
Theo ông Ngô Chung Khanh, Phó Vụ trưởng Vụ Đa biên – Bộ Công Thương, Việt Nam đang có rất nhiều hiệp định thương mại tự do với các quốc gia và khu vực vây quanh. Điều này giống như rất nhiều thuốc bổ trong cơ thể. Nếu cơ thể chúng ta đủ khỏe để hấp thụ thì rất tốt, nhưng nếu chúng ta yếu thì sẽ là lợi bất cập hại.
Tuy nhiên, ông Ngô Chung Khanh cho rằng, phía doanh nghiệp và cả các bộ, ngành, địa phương vẫn còn chưa có sự chủ động. Đơn cử như khi Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định thực thi Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP)  và yêu cầu các bộ ngành, địa phương xây dựng kế hoạch tổng hợp, nhưng có rất ít tỉnh thành, bộ, ngành làm.
“Đến tận bây giờ, chúng tôi cũng chưa nhận được đầy đủ kế hoạch hành động từ các bộ, ngành, địa phương. Như vậy việc triển khai kế hoạch hành động động từ các bộ, ngành, cơ quan còn chậm trễ. Nếu EVFTA chúng ta cũng vẫn chậm trễ như vậy thì tất cả những bài trình bày về cơ hội vẫn là trên giấy, mà không đưa vào thực thi”, ông Khanh nói. 
Đối với cộng đồng doanh nghiệp, ông Khanh cho rằng, doanh nghiệp phải chuẩn bị ngay để tận dụng cơ hội từ hiệp định này. EVFTA có lộ trình cắt giảm thuế quan rất ngắn, rất nhiều mặt hàng chúng ta có cơ hội vào EU tốt với thuế suất bằng 0%. Hiện các đối thủ trong khu vực như Trung Quốc, Thái Lan, Myanmar, Malaysia... chưa có FTA với EU, nhưng điều đó không phải là mãi mãi vì họ cũng sẽ tiếp cận FTA với thị trường này. Do vậy doanh nghiệp Việt Nam phải nhanh chóng tận dụng và duy trì lợi thế này càng sớm càng tốt.
Tuy nhiên, trên thực tế, mức độ quan tâm của các doanh nghiệp còn rất hạn chế. Từ khi có thông tin về Hiệp định EVFTA, phía Bộ Công Thương mới chỉ nhận được 2 câu hỏi của các doanh nghiệp, chủ yếu là doanh nghiệp FDI về các vấn đề mã thuế HS, quy tắc xuất xứ...
Các doanh nghiệp cần chủ động có mức quan tâm rộng hơn, như: các hàng rào kỹ thuật, tiêu chuẩn liên quan an toàn thực phẩm, các thủ tục thế nào, qua các cảng ra sao, làm thế nào đến tay người tiêu dùng châu Âu...  ? Các doanh nghiệp cũng cần đánh giá lại đã thật sự chủ động trong vấn đề tiếp cận chưa ? Vì sao doanh nghiệp FDI có thể tận dụng cơ hội từ Hiệp định tốt hơn doanh nghiệp trong nước ?, ông Khanh đặt vấn đề.
Cũng chia sẻ tại hội thảo, ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI cho hay, trong khu vực ASEAN, độ mở kinh tế của Việt Nam chỉ thua Singapore, nhưng năng lực hội nhập, cạnh tranh, theo xếp hạng của Diễn đàn Kinh tế thế giới, Việt Nam xếp 77/140 nền kinh tế, ở mức trung bình; trong đó, năng lực cạnh tranh thể chế xếp 94/140, năng lực cạnh tranh doanh nghiệp 101/140. Có thể thấy, nhận thức rõ được các cơ hội mà CPTPP hay EVFTA mang lại, nhưng độ sẵn sàng của cộng đồng doanh nghiệp, các cơ quan quản lý vẫn còn thấp.
Ông Lộc cho rằng, đầu tiên phải làm sao tiếp tục cải cách thể chế, hội nhập hóa không chỉ tuân thủ, mà còn vận dụng có lợi nhất cho doanh nghiệp Việt Nam, thúc đẩy doanh nghiệp có thể vươn lên tận dụng lợi thế, ưu đãi thuế quan và khả năng thâm nhập thị trường.
“Chúng ta vẫn nói cắt giảm 50% thủ tục nhưng có thực chất không ? có thể cắt giảm nữa không? Chúng ta đã có nhiều cải cách trong xuất nhập khẩu qua biên giới nhưng thủ tục hành chính, chi phí trong năm ngoái vẫn còn gấp 2, 3 lần so với ASEAN, vấn đề này phải được tiếp tục cải cách”, ông Lộc nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, bản thân doanh nghiệp cũng phải tái cấu trúc lại về quản trị, công nghệ để đáp ứng yêu cầu về quy tắc xuất xứ, vệ sinh, kỹ thuật, phát triển bền vững... Cơ hội đang mở ra, nhưng rủi ro cũng rất lớn, nên doanh nghiệp cần có tầm nhìn toàn diện hơn, kèm theo các biện pháp phòng ngừa rủi ro trong bối cảnh thương mại thế giới đang thay đổi.
Ông Lộc cho biết thêm, VCCI sẽ phối hợp các bộ ngành để thúc đẩy cải cách thể chế, điều tiên quyết thành công trong hội nhập và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. VCCI cũng rất muốn các doanh nghiệp EU đi tiên phong trong việc gắn kết với doanh nghiệp nội địa Việt Nam.../.