5 năm thực hiện Pháp lệnh quản lý thị trường có hiệu quả ra sao?

Sau 5 năm triển khai, Pháp lệnh quản lý thị trường đã tạo được bước chuyển biến tích cực trong chỉ đạo, điều hành, quản lý và xây dựng lực lượng ngày càng chuyên nghiệp, chính quy, nâng cao được hiệu lực, đồng thời, từng bước đáp ứng niềm tin và kỳ vọng của của người dân cũng như Chính phủ đối với lực lượng quản lý thị trường.

Pháp lệnh Quản lý thị trường được Quốc hội thông qua năm 2016, sau đó Chính phủ đã ban hành Nghị định 148/2016/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Pháp lệnh Quản lý thị trường và Nghị định số 78/2019/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định 148. Đây chính là bước tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho giai đoạn kiện toàn mô hình tổ chức và hoạt động của lực lượng.

Theo Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương), sau khi Pháp lệnh đi vào thực tiễn, hoạt động thanh tra, kiểm tra, xử phạt vi phạm hành chính của lực lượng được triển khai đồng bộ, kịp thời, thống nhất từ Trung ương đến địa phương. 

Cùng với đó, Tổng cục Quản lý thị trường đã tiến công vào những điểm nóng, đánh trúng vào đường dây, ổ nhóm sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng lậu lớn mà trước đây chưa bao giờ làm được.

Cục Quản lý thị trường Phú Thọ ra quân giám sát các mặt hàng chống dịch covid-19. Ảnh: Uyên Hương/BNEWS/TTXVN

Cụ thể như phá đường dây kinh doanh hàng giả, buôn lậu tại 2 Trung tâm thương mại bán hàng giả tại Móng Cái, Quảng Ninh; kiểm tra, xử lý các điểm nóng về sản xuất và kinh doanh hàng giả tại Hà Nội và tại Tp. Hồ Chí Minh; chuyển Cơ quan điều tra xem xét xử lý 3 vụ việc liên quan đến vi phạm về chứng nhận xuất xứ (C/O) tại các tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu, Bình Dương và Vĩnh Phúc.

Ngoài ra còn có chuyên án 117-D của Bộ Công an triệt phá đường dây buôn lậu đường tại An Giang và các tỉnh lân cận; xử lý tổng kho buôn lậu hơn 10.000m2 tại 145 Hoàng Diệu, Tp. Lào Cai; thu giữ 36.000 viên hồng phiến và 4 kg ma tuý tổng hợp tại Hà Tĩnh; phát hiện gần 1 triệu khẩu trang y tế do Việt Nam sản xuất không hóa đơn, chứng từ tại Quảng Bình

Mặt khác, kiểm tra xưởng sản xuất 2.000m2 sản xuất khẩu trang và gia công găng tay cao su có dấu hiệu đã qua sử dụng với số lượng lớn tại Hòa Bình; tổ chức kiểm tra, xử lý các điểm nóng và kinh doanh hàng giả, vi phạm quyền sở hữu trí tuệ tại Trung tâm thương mại Sài Gòn Square, chợ Bến Thành, chợ Ninh Hiệp, quận Hoàn Kiếm...

Đặc biệt, lực lượng quản lý thị trường còn thể hiện vai trò tiên phong trong trận chiến chống đại dịch COVID-19 khi vừa kiểm tra, kiểm soát thị trường, vừa tham gia túc trực để điều phối các mặt hàng phòng, chống dịch tới tay người tiêu dùng với mức giá hợp lý. 

Không chỉ quyết liệt chỉ đạo trong lực lượng, Tổng cục Quản lý thị trường cũng chủ động phối hợp các lực lượng chức năng, bộ, ngành để đẩy mạnh hoạt động kiểm tra kiểm soát thị trường. Ở cấp địa phương, lực lượng quản lý thị trường quận, huyện đã xử lý nhiều vụ việc, địa bàn nổi cộm. 

Thực tế đã minh chứng việc tinh giản bộ máy không làm yếu đi vai trò chủ công trong chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả trên thị trường nội địa, mà còn giúp lực lượng quản lý thị trường ngày càng tinh nhuệ, chuyên nghiệp.

Đến nay, đến nay, cả lực lượng chỉ còn 376 đội quản lý thị trường (giảm 45%) so với trước đây là 681 Đội Quản lý thị trường.

Khi Việt Nam gia nhập các tổ chức thương mại thế giới, bên cạnh những mặt tích cực cũng nảy sinh nhiều mặt trái của thị trường đòi hỏi phải có phương thức mới trong tiếp cận, đấu tranh và xử lý. 

Nắm bắt thực tế này, Tổng cục Quản lý thị trường đã chủ động đầu tư vào hạ tầng công nghệ thông tin, coi đó là công cụ đi đầu tạo ra bước đột phá trong nâng cao hiệu quả hoạt động. 

Đến nay, lực lượng đã ứng dụng có hiệu quả công nghệ thông tin trong quản lý thị trường, đưa vào vận hành chính thức Cổng thông tin điện tử; hệ thống quản lý văn bản điện tử; hệ thống thư điện tử công vụ; cơ sở dữ liệu và quản lý công tác tài chính; hệ thống xử phạt vi phạm hành chính, hệ thống hội nghị trực tuyến với 63 điểm cầu...

Đáng lưu ý, việc nâng cao chất lượng đội ngũ công chức quản lý thị trường được Tổng cục rất quan tâm qua việc phối hợp với trường Đại học Kinh tế Quốc dân mở chuyên ngành đào tạo chính quy cử nhân trong lĩnh vực này. 

Đây là lần đầu tiên sau 64 năm thành lập mới có trường đào tạo chuyên ngành về quản lý thị trường, hướng tới xây dựng lực lượng chính quy, hiện đại, đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước trong tình hình mới.

Mặc dù đạt nhiều kết quả tích cực nhưng ông Trần Hữu Linh – Tổng Cục trưởng Tổng cục Quản lý thị trường nhận định, qua 5 năm triển khai đến nay, đã nảy sinh một số vấn đề mới và đặt ra yêu cầu phải nghiên cứu, rà soát, hoàn thiện để đảm bảo minh bạch, thống nhất trong hệ thống pháp luật và tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao.

Từ ngày 3/7/2021, sắc phục mới lực lượng đã thay màu "cỏ úa" bằng màu “xanh dương”, thể hiện một tầm nhìn mới, biểu tượng cho sự trung thành, vững chắc và tin cậy. Ảnh: Uyên Hương/BNEWS/TTXVN

Trước tình hình đó, Bộ Công Thương đã xây dựng dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Pháp lệnh Quản lý thị trường. Dự thảo này kế thừa những quy định đang còn phù hợp và khắc phục những vướng mắc về mặt pháp lý trong thực tiễn áp dụng của Nghị định 148/2016/NĐ-CP sửa đổi hiện hành; trong đó, dự thảo quy định cụ thể về trang phục, cấp hiệu mới của công chức thay thế cho trang phục cũ, để hình ảnh quản lý thị trường gắn bó hơn với người dân, doanh nghiệp.

Hơn nữa, Dự thảo còn quy định bổ sung thêm thẩm quyền ban hành quyết định kiểm tra việc chấp hành pháp luật của tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ thương mại đối với chức danh cấp trưởng phòng nghiệp vụ thuộc Cục nghiệp vụ Quản lý thị trường; Đội trưởng Đội Quản lý thị trường cấp huyện trực thuộc Cục Quản lý thị trường cấp tỉnh; Đội Quản lý thị trường liên huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; Đội Quản lý thị trường chuyên ngành; Đội Quản lý thị trường cơ động. 

Theo ông Trần Hữu Linh, quy định này nhằm gia tăng thẩm quyền và tính chủ động của lực lượng chức năng trong đấu tranh phòng, chống, xử lý các hành vi vi phạm hành chính ngày càng tinh vi hiện nay.

Ngoài ra, Dự thảo còn có chỉnh lý về ngạch công chức, quản lý công chức để phù hợp với những quy định mới về cán bộ công chức hiện nay bao gồm 4 ngạch kiểm soát viên cao cấp thị trường; kiểm soát viên chính thị trường; kiểm soát viên thị trường và kiểm soát viên trung cấp thị trường.

Ông Trần Hữu Linh cho hay, nếu dự thảo Nghị định này được thông qua sẽ góp phần củng cố, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho quản lý thị trường trong việc nâng cao năng lực, hiệu quả đấu tranh phòng chống vi phạm pháp luật trong lĩnh vực thương mại.

Mặt khác, dự thảo Nghị định còn giúp đẩy mạnh phát triển lực lượng  theo hướng chính quy, chuyên nghiệp và từng bước hiện đại để phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước, lấy người dân làm trung tâm và lấy thước đo sự hài lòng của người dân, doanh nghiệp để đánh giá chất lượng hoạt động của đội ngũ công chức./.