BNEWS: Từng là người đứng đầu địa phương tại thời điểm cấp phép cho dự án Formosa, trách nhiệm của ông trong vai trò vừa là lãnh đạo tỉnh đồng thời là đại biểu Quốc hội trước vụ việc này thế nào?
Đại biểu Võ Kim Cự: Sự việc xảy ra rất đáng tiếc, tôi rất trăn trở khi sự việc xảy ra. Đây là việc đột ngột, ngoài ý muốn, cũng để lại những hậu quả lớn cho bà con nhân dân: đời sống khó khăn, tâm tư, tình cảm bị ảnh hưởng.
Tôi mong muốn đưa tập đoàn lớn như Formosa vào làm nghiêm túc như cam kết, sẽ thay đổi được một vùng khó khăn, dân nghèo khổ, mong có một nguồn lực lớn cho dân có việc làm để thoát nghèo, phải có một cú hích, có công nghiệp làm nền tảng, chấm dứt cảnh sản xuất manh mún. Tôi cứ nghĩ nó sẽ diễn ra theo chiều hướng tích cực, không ngờ xảy ra những điều đáng tiếc như thế.
Thời gian đó, tôi cũng có trách nhiệm liên đới trong quá trình thực hiện và trăn trở về điều này. Tôi nghĩ kể cả những người không phải trong cuộc cũng trăn trở vì đó là đồng bào của mình, chỉ có điều động cơ của chúng ta là động cơ tích cực chứ không phải tiêu cực, những điều xảy ra đã vi phạm cam kết Luật Bảo vệ môi trường, đó chính là thủ phạm và nguyên nhân.
Còn việc cấp giấy chứng nhận đầu tư là đúng theo trình tự, đúng theo Luật Đất đai, Luật Đầu tư và Nghị định 108. Khu kinh tế Vũng Áng là khu kinh tế nằm trong vùng đặc biệt khó khăn nên Thủ tướng có quyết định số 72, ban hành chính sách ưu đãi cho khu kinh tế này – một vùng đất khó khăn với bão lũ thường xuyên.
BNEWS: Cấp phép đúng quy trình, vậy tại sao khi thanh tra lại phát hiện 53 sai phạm của Formosa thưa ông?
Đại biểu Võ Kim Cự: 53 sai phạm đó là vi phạm về công nghệ môi trường chứ không phải sai phạm trong cấp phép đầu tư.
Trình tự cấp giấy chứng nhận đầu tư theo đúng các quy định của Luật; trong đó có tiêu chí quy định ưu đãi về ngành chúng ta đang khuyến khích đầu tư như thép, cảng biển…
Về mặt quản lý Nhà nước, cơ quan chức năng cấp giấy chứng nhận đầu tư là đúng nhưng thực thi của Formosa là vi phạm. Vi phạm này chúng ta đã và đang xử.
Chúng tôi đang kiến nghị xử lý nghiêm, kiểm soát chặt chẽ, yêu cầu thay đổi công nghệ, thiết bị, nếu không sẽ kiến nghị dừng, thu giấy chứng nhận đầu tư, phạt yêu cầu bồi thường lại toàn bộ môi trường cho chúng ta. Đó thuộc hoàn toàn thẩm quyền của chúng ta.
Mọi điều kiện đều trong tầm kiểm soát của chúng ta, chỉ tiếc là hậu quả gây ra gây tâm tư cho bà con, nhưng Chính phủ đã phần nào khắc phục, hỗ trợ ngay khi Formosa chưa bồi thường. Mong bà con ổn định đời sống sớm, trở lại bình thường.
BNEWS: Vậy trách nhiệm của địa phương như thế nào khi thiếu thanh tra, kiểm tra, giám sát và chỉ phát hiện khi sai phạm đã xảy ra?
Đại biểu Võ Kim Cự: Tôi có nhận được thông tin từ Sở Tài nguyên và Môi trường, họ đã kiểm tra vài lần và báo cáo cùng với Tổng cục môi trường và cơ quan cấp phép, thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường.
Tôi có hỏi lại và anh em nói đã qua vài lần kiểm tra nhưng chưa phát hiện được. Sau đó có ý kiến nói có vấn đề về kỹ thuật. Nhưng chắc chắn địa phương có trách nhiệm ở đây. Vấn đề ở đây do kỹ thuật chứ không phải do con người.
BNEWS: Tại sao Formosa lại được chọn khi có mấy nhà đầu tư cùng ngắm đến đích này. Dự án lớn như Formosa mà chỉ trong vài tháng đã hoàn thành xong việc cấp phép thì liệu có sự ưu ái đặc biệt nào?
Đại biểu Võ Kim Cự: Có đến 2 nhà đầu tư và chúng tôi đã phải cân nhắc rất kỹ lưỡng. Thực ra phải chấm điểm những nhà đầu tư nào cao điểm hơn, về kinh tế, về quy mô và liên quan đến mỏ khoáng sản để lựa chọn.
Không thể có sự ưu ái đặc biệt nào, phải làm đúng luật, đúng trình tự, đúng bước đi theo quy định của pháp luật chứ không bỏ qua bất cứ giai đoạn nào (đúng Nghị định 108, đúng Luật Đầu tư, đúng theo quy định của Chính phủ).
Nhanh hay không còn phụ thuộc vào chất lượng của hội đồng thẩm định, có khi làm việc tăng thời gian, tăng năng suất, có phương pháp làm việc tốt hơn nên đảm bảo điều kiện.
BNEWS: Mới đây lại phát hiện thêm hàng loạt sai phạm của Formosa khi chôn lấp chất thải trên địa bàn của tỉnh Hà Tĩnh nhưng cũng không phải do cơ quan nhà nước phát giác. Liệu có phải chính quyền địa phương lại chưa tròn trách nhiệm?
Đại biểu Võ Kim Cự: Trước hết có lỗi của Formosa vì theo quy định là có phần xử lý thải riêng. Còn có thêm vài yếu tố như tự ý thu gom, tự ý chôn lấp trong trang trại, cần phải xử lý nghiêm cả phía doanh nghiệp và phía chúng ta. Cụ thể là có phần trách nhiệm của ngay chính quyền cấp xã, cấp huyện, cả cấp tỉnh.
Nghe thông tin ấy tôi thấy rất bức xúc. Đổ mấy trăm tấn chất thải là không thể chấp nhận được, tôi đề nghị xử lý nghiêm những hành vi này và tiếp tục rà soát xem còn ở điểm nào khác; nếu vi phạm tiếp thì không dừng lại ở xử lý hậu quả mà phải xử lý nghiêm hơn, để đảm bảo phát triển bền vững chứ không thể phát triển kinh tế bằng mọi giá.
BNEWS: Theo ông có cần xử lý hình sự vụ việc của Formosa?
Đại biểu Võ Kim Cự: Việc này đã được chỉ đạo và đang làm quyết liệt. Trung ương, Chính phủ, các bộ ngành đang vào cuộc, làm việc nghiêm túc, khách quan, quyết liệt, nhưng cần dứt điểm sớm, kéo dài không hay cho nhiều vấn đề; cần xử lý không loại trừ bất cứ tổ chức, cá nhân nào.
Phóng viên: Từng là Bí thư tỉnh uỷ, Chủ tịch UBND tỉnh, sự cố xảy ra từ tháng 4 nhưng sao mãi đến giờ ông mới chia sẻ thông tin báo chí?
BNEWS: Trước đó có vài anh em báo chí gọi điện nhưng thời gian vừa rồi tôi đang bận tập trung cho Đại hội Liên minh HTX Việt Nam. Tôi không né tránh, không đùn đẩy hay bưng bít thông tin gì cả.
Không ai yêu cầu tôi gặp báo chí cả, bản thân tôi rất muốn gặp chứ không phải sau khi có chỉ đạo của Chủ tịch Quốc hội. Kể cả ngày nghỉ anh em báo chí gặp tôi cũng sẵn sàng./.