Chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn tiếp cận xu thế tiêu dùng xanh

Tại cuộc họp báo Công bố Chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững giai đoạn 2021 -2030, tầm nhìn 2050 (chiến lược) do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức sáng 17/2, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan nhấn mạnh, Chiến lược với tầm nhìn dài hạn, không mang tính chất giải quyết những vấn đề nội tại của ngành nông nghiệp mà quan trọng hơn là tiếp cận dòng chảy, xu thế của nền kinh tế toàn cầu; trong đó, có xu thế tiêu dùng xanh của thế giới.

Theo Bộ trưởng Lê Minh Hoan, chiến lược đưa ra nền tảng từ tổ chức lại sản xuất để phát triển nông nghiệp, nông thôn hay cơ cấu lại nông nghiệp bắt đầu việc tổ chức lai sản xuất. Ngành nông nghiệp sẽ phải đổi mới tư duy sản xuất đó là chuyển từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp; tập trung vào nâng cao giá trị, hiệu quả, đa dạng theo chuỗi giá trị phù hợp với yêu cầu của thị trường. Đồng thời, chuyển từ phát triển đơn ngành sang tích hợp đa ngành, từ “đơn giá trị” sang “tích hợp đa giá trị”…

Ngành nông nghiệp sẽ hướng đến nền nông nghiệp xanh, nông nghiệp sinh thái bằng việc áp dụng đồng bộ các quy trình, công nghệ; sử dụng hợp lý, tiết kiệm vật tư đầu vào cho sản xuất nông nghiệp, sử dụng hiệu quả các nguồn tài nguyên thiên nhiên, không gây ảnh hưởng tới môi trường, sức khỏe con người. Ngành cũng sẽ hoàn chỉnh cơ cấu sản xuất nông nghiệp gắn với lợi thế cạnh tranh và yêu cầu thị trường.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho rằng, tăng trưởng của nông nghiệp sẽ không thể như tăng trưởng của ngành công nghiệp. Chiến lược khẳng định dù đóng góp nhỏ nhưng vai trò vị trí của nông nghiệp trong bình ổn xã hội rất lớn. Khi nhận thức đúng thì sẽ có nguồn vốn, hạ tầng đầu tư cho nông nghiệp. Còn khi không có nhận thức thì vốn, hạ tầng sẽ chuyển cho các lĩnh vực khác.

Ông Nguyễn Văn Việt,Vụ trưởng Vụ Kế hoạch cho hay, đây là lần đầu ngành nông nghiệp có chiến lược chung. Sau khi chiến lược ban hành sẽ được cả xã hội, người dân trong nước và các tổ chức quốc tế rất quan tâm.

Sau khi chiến lược được phê duyệt, lãnh đạo Bộ đã có ngay cuộc họp với các đơn vị trực thuộc để bàn giải pháp thực hiện.  Tuy nhiên, nếu như các bộ, ngành khác và địa phương không vào cuộc thì chiến lược cũng chỉ nằm trên giấy. Bởi, chiến lược liên quan đến rất nhiều bộ, ngành, đặc biệt là các cơ chế chính sách về đất đai, vốn, lao động…

Khẳng định thêm vai trò của các địa phương trong việc thực hiện chiến lược, ông Nguyễn Như Cường, Cục trưởng Cục Trồng trọt chỉ ra, ngành trồng trọt không có quy hoạch ngành mà theo quy hoạch của các địa phương. Để tạo vùng sản xuất tập trung, vùng sản xuất lớn rất cần vai trò của các tỉnh, thành phố. Các tỉnh, thành phố khi xây dựng quy hoạch chung của tỉnh cần xác định rõ quy hoạch về sản xuất nông nghiệp, tránh hiện tượng “nay đầu tư, mai phá”.

Từ  việc xác định xây dựng vùng sản xuất tập trung sẽ định hướng dài hơi hơn về đầu tư: logistics, hạ tầng…  Từ đó, với góc độ vĩ mô của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ có những định hướng trong sản xuất để nông nghiệp có thể chuyển mạnh từ xây dựng các chuỗi cung ứng nông sản sang phát triển các chuỗi giá trị ngành hàng.

Từ các vùng chuyên canh hàng hóa quy mô lớn của các nông sản chủ lực phát triển hợp tác xã, giảm các khâu trung gian, tăng cường liên kết với các doanh nghiệp chế biến, thương mại lớn để hình thành chuỗi giá trị.

Ông Trần Công Thắng, Viện trưởng Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn cũng chỉ rõ thêm, chiến lược mang tính toàn diện, bao trùm và đa ngành. Điển hình như các chính sách về sử dụng đất đai cần được sửa đổi linh hoạt, phát triển thị trường giao dịch, thúc đẩy tập trung đất. Hay, phát triển tín dụng chính thức cho hộ doanh nghiệp, hợp tác xã; tín dụng theo chuỗi.

Hay về lao động, thống kê của các tổ chức cho thấy có đến 60% lao động phi chính thức. Đây là lực lượng lao động lớn, để chính thức hóa lượng lao động này cần đào tạo, trang bị kiến thức. Việc chuyển cơ cấu lao động theo hướng phi nông nghiệp để giải quyết việc làm, đảm bảo thu nhập thì cần đầu tư phát triển các khu, cụm công nghiệp, dịch vụ ở khu vực nông thôn; có các chính sách thu hút đầu tư để khuyến khích các doanh nghiệp công nghiệp, dịch vụ đầu tư vào nông thôn, nhất là các ngành sử dụng nhiều lao động. Từ đó, từng bước giảm tình trạng di cư lao động từ nông thôn ra, đảm bảo “ly nông bất ly hương”.

Để lao động phi chính thức rút ra từ nông nghiệp trước hết cần xây dựng việc đăng ký, quản lý đội ngũ lao động, kết hợp với số hóa định danh dân cư. Hỗ trợ hình thành phát triển các tổ chức kinh tế chính thức như: hợp tác xã, doanh nghiệp, hộ nghề có đăng ký để lao động có hợp đồng lao động chính thức. Đồng thời, phát triển mạnh kinh tế dịch vụ ở khu vực nông thôn từ loại hình, quy mô... nhằm tạo việc làm, thu hút lực lượng lao động không tham gia sản xuất nông nghiệp; xây dựng kế hoạch cụ thể để hình thành nền kinh tế dịch vụ ở khu vực nông thôn.

Bộ trưởng Bộ trưởng Lê Minh Hoa kỳ vọng, chiến lược sẽ được lan tỏa vào tâm thức của mỗi lãnh đạo, người dân trong xã hội; định vị đúng vai trò, vị trí, xứ mệnh của nông nghiệp, nông thôn và nông dân. Bộ sẽ ban hành kế hoạch hành động chiến lược; các tổng cục, cục, đơn vị trực thuộc Bộ phải trình lãnh đạo Bộ kế hoạch tiếp cận chuyển đổi tư duy theo chiến lược./.

Bích Hồng