Bộ trưởng Thương mại Mỹ Wilbur Ross. Ảnh: AFP/TTXVN
Phát biểu trước báo giới, Bộ trưởng Thương mại Mỹ Wilbur Ross khẳng định kế hoạch áp thuế 25% đối với sản phẩm thép nhập khẩu và 10% đối với nhôm nhập khẩu từ EU, Canada và Mexico sẽ có hiệu lực kể từ 4 giờ GMT ngày 1/6 (tức 11h ngày 1/6 theo giờ Việt Nam).
Để đáp trả, đến ngày 6/6, Ủy ban châu Âu (EC) thông báo tới Liên minh châu Âu (EU) sẽ bắt đầu đánh thuế bổ sung đối với một số hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ từ tháng Bảy tới, nhằm đáp trả việc Mỹ áp thuế suất mới nhằm vào nhôm, thép nhập khẩu từ EU. Các nước thành viên EU đã ủng hộ kế hoạch của EC, theo đó đề ra mức thuế đối với hàng xuất khẩu Mỹ trị giá 2,8 tỷ euro (khoảng 3,3 tỷ USD).
Đây là hai trong số những động thái leo thang căng thẳng mới nhất của Mỹ và các đồng minh, tiếp tục thổi bùng lên những quan ngại về một cuộc chiến thương mại toàn cầu. Giải thích về quyết định áp thuế suất của Mỹ, Bộ trưởng Thương mại Mỹ cho rằng các cuộc đàm phán với EU đã không đạt được một thỏa thuận thỏa đáng nhằm thuyết phục Washington tiếp tục miễn trừ các mức thuế đối với châu Âu.
Trong khi các cuộc đàm phán với Canada và Mexico nhằm sửa đổi Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA) diễn ra lâu hơn so với kỳ vọng, thậm chí không có thời hạn cụ thể để kết thúc đàm phán. Vì vậy, việc miễn trừ cũng sẽ bị bãi bỏ. Thông báo từ Bộ Thương Mại Mỹ đã ngay lập tức được Tổng thống Donald xác nhận.
Những lời chỉ trích và kế hoạch trả đũa
Giải thích trên đài RFI Pháp ngữ, chuyên gia kinh tế Sébastien Jean thuộc Trung tâm Nghiên cứu về triển vọng và thông tin quốc tế (CEPII), giải thích về tính toán mà ông gọi là sai lệch về mặt kinh tế đó rằng: “Chính sách thương mại của Donald Trump thiếu hợp lý.
Tổng thống Mỹ xem thâm hụt mậu dịch là một thất bại về kinh tế. Đó là cách nhìn vừa thô thiển vừa sai lệch. Thêm vào đó, Tổng thống Trump lại còn tùy cơ ứng biến theo từng trường hợp cá biệt của mối đối tác thương mại, tùy từng mặt hàng ... Chính sách mậu dịch của Mỹ do vậy không dựa trên một cơ sở nào.
Tờ Libération ghi nhận vì ông Donald Trump vẫn hay nói rồi làm ngược lại, nên nhiều người vẫn hy vọng Tổng thống Mỹ chỉ đe dọa mà thôi. Nhưng rốt cuộc quyết định này đã được đưa ra, bất kể nguy cơ làm tăng trưởng thế giới sụt giảm và gây hoảng loạn trên các thị trường chứng khoán.
Cho dù hiện nay việc nhập khẩu xe hơi lắp ráp tại châu Âu vẫn chưa bị ảnh hưởng, song Washington cho rằng 65 tỷ USD thặng dư thương mại giữa Đức và Mỹ là không thể chấp nhận được, nên hồ sơ xe ô tô sắp tới sẽ nằm trong tầm ngắm. Chính quyền Đức hôm 31/5 cảnh báo, lời đáp trả cho “Nước Mỹ trước hết” sẽ là “châu Âu đoàn kết”.
Trước EU, Canada cũng đã công bố các biện pháp đáp trả Mỹ. Theo tuyên bố được đưa ra, Canada sẽ áp thuế đối với hàng hóa của Mỹ, bao gồm các mặt hàng thịt bò, cà phê, bánh kẹo cũng như cả thép và nhôm, với tổng giá trị lên tới 16,6 tỷ USD. Quyết định sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7 tới.
Ngoại trưởng Canada Christia Freeland nhấn mạnh “Đây sẽ là hành động trả đũa thương mại cứng rắn nhất của Canada kể từ thời hậu chiến. Đó là sự đáp trả mạnh mẽ, hoàn toàn đối xứng và có đi có lại. Một hành động mạnh mẽ đáp lại quyết định tồi tệ của Mỹ”.
Trong khi đó, Mexico cũng thông báo sẽ áp đặt các biện pháp trả đũa với nhiều loại hàng hóa của Mỹ, bao gồm thép và một loạt các mặt hàng nông phẩm, bao gồm thịt lợn, táo và các loại phô mai khác nhau. Mức áp thuế mới sẽ tương đương mức thuế quan của Mỹ áp dụng đối với Mexico.
Theo các nhà phân tích, quyết định tăng thuế nhập khẩu với thép và nhôm của Tổng thống Mỹ Trump được cho là bước đi mới trong nỗ lực thúc đẩy chính sách bảo hộ của chính quyền Mỹ, song cũng có nguy cơ tiềm tàng tạo ra cuộc chiến thương mại toàn cầu, gây "rối loạn nghiêm trọng" thị trường thế giới, cũng như dẫn tới sự kết thúc của hệ thống thương mại đa phương dựa trên các nguyên tắc của WTO và khiến nhiều nền kinh tế bị thiệt hại.