Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ảnh: EPA/TTXVN
Chỉ mới đây thôi giới chuyên gia còn cảm thấy như các cuộc đối thoại sẽ không thể nào diễn ra hoặc sẽ trở thành cuộc trò chuyện của “hai người điếc”. Tuy nhiên, cảm xúc và xung đột đến và đi, còn lợi ích thì ở lại. Chính lợi ích đã buộc Đức, và cả Áo, phải bắt đầu cuộc chơi ngoại giao với Nga.
Nguyên nhân đầu tiên là những thay đổi diễn ra trong năm vừa qua trong mối quan hệ giữa châu Âu và Mỹ. Những thay đổi này đã trở thành nền tảng thuận lợi cho sự can trường của Nga nhằm chống đối lại sức ép từ bên ngoài và cho những thất bại không thể phủ nhận trong nỗ lực cô lập Nga trên trường quốc tế của phương Tây suốt 4 năm qua.
Định dạng mới của quan hệ Mỹ và đồng minh châu Âu không còn là định dạng bình đẳng, mà là sự tuân phục, cho dù chỉ là hình thức. Chuyến công du tới châu Âu hồi tháng Bảy vừa qua của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã bẻ gãy ý chí đấu tranh của châu Âu. Tuy nhiên, để ông Trump đồng ý từ bỏ cuộc chiến thương mại, châu Âu đã phải hứa sẽ tăng mua khí hóa lỏng của Mỹ và nhiều mặt hàng nông sản khác.
Các quốc gia hàng đầu của châu Âu chắc chắn không muốn bị “lép vế”. Đối với Đức, điều quan trọng là phải hoàn tất được công trình xây dựng nhánh mới của tuyến đường ống dẫn khí đốt “Dòng chảy phương Bắc”. Vì điều đó, Đức sẽ thương lượng với Mỹ, sẽ nhượng bộ, song Đức sẽ không từ bỏ nhiệm vụ chiến lược của mình là thiết lập sự kiểm soát gần như độc quyền đối với việc cung cấp khí đốt Nga sang thị trường châu Âu.
Như 50 năm trước đây, họ đã từng thành công trong việc chống lại kế hoạch của Mỹ buộc Đức ngừng hợp tác năng lượng với Liên Xô. Kết quả là thỏa thuận Moskva 1970, hoàn tất thời kỳ quan hệ hậu chiến. Đức cần khí đốt, còn Liên Xô cần quan hệ yên ổn với Đức. Thực chất thì quan hệ đó tiếp diễn cho đến tận cuộc khủng hoảng quân sự-ngoại giao 2014 do liên quan đến sự kiện tại Kiev (Ukraine).
Cũng như toàn bộ châu Âu, Đức không chắc sẽ trở thành đối tác xây dựng của Nga trong vòng 10-15 năm tới. Vô số các vấn đề trong nước, ảnh hưởng của chính sách án phạt, sức ép liên tục của Mỹ - tất cả những điều đó không cho phép Đức và châu Âu thay đổi thái độ với Nga và với các dự án mà Nga ủng hộ. Thêm vào đó, việc công nhận sai lầm không phải là tính cách Đức.
Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là giữa các nước không thể có một nền ngoại giao truyền thống bình thường. Chuyến thăm Áo của ông Putin có ý nghĩa ở khía cạnh đó. Vị trí của Áo và lợi ích của nước này trong quan hệ với Nga về nguyên tắc hoàn toàn khác với Đức. Dù Áo cũng là đối tác lớn của Nga trong lĩnh vực năng lượng và có đầu tư vào Nga. Song vai chính ở đây thuộc về chính trị và ngoại giao.
Sau khi gia nhập EU, Áo đối mặt với nguy cơ bị giảm độ nhận diện của mình trong công việc quốc tế. Đối với một cựu đế quốc châu Âu thì đây là vết thương tâm lý. Hiện giờ Áo là đất nước phát triển và giàu có, song 100 năm trước Áo còn là quốc gia đứng đầu một đế quốc đa dân tộc.
Thủ tướng trẻ Sebastian Kurs hiểu rằng một trong số ít ỏi những tài nguyên đối ngoại mà ông có là vị thế trung lập của Áo. Vị thế đó đã phần nào bị lu mờ khi nước này gia nhập EU. Ví dụ hồi năm 2014, Áo lẽ ra phải tham gia các biện pháp
trừng phạt kinh tế chống lại Nga, song Áo đã giữ được khả năng tiến hành một chính sách tự chủ hơn.
Áo không phải thành viên NATO và không có nghĩa vụ đoàn kết với Liên minh quân sự này. Nói cách khác Áo là đối tác lý tưởng cho cuộc chơi ngoại giao tinh tế. Và nay, Áo cho thấy họ đã sẵn sàng cuộc chơi này.
Bốn năm xung đột liên quan đến Ukraine và vị thế ngày càng cứng rắn của Mỹ đã cho một kết quả nghịch lý. Châu Âu, đặc biệt là các quốc gia đi đầu, hiểu rằng trong quan hệ với Nga không thể quay lại mô hình thập kỷ 90, và Nga nói thêm rằng – không cần phải quay lại. Cuộc khủng hoảng Ukraine đã khép lại trang lịch sử chung thời đó. Đồng thời trả lại cho châu Âu điều mà họ thiếu sau khi kết thúc Chiến tranh Lạnh. Đó là nền ngoại giao đa nguyên, khi các nước hiểu rằng không thể nào hòa tan thành một hệ giá trị và lợi ích duy nhất.
TTXVN