Chuyển đổi tư duy phát triển đô thị từ cải tạo sang tái thiết

Ngày 5/11, Vụ Quy hoạch - Kiến trúc (Bộ Xây dựng) phối hợp với Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam tổ chức Hội thảo chuyên đề "Quy hoạch và quản trị đô thị hiện đại nâng cao chất lượng sống đô thị Việt Nam", nằm trong khuôn khổ Diễn đàn Phát triển bền vững đô thị Việt Nam 2025 diễn ra cùng ngày. Liên quan đến công tác tổ chức đô thị sau khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, các chuyên gia cho rằng cần chuyển đổi tư duy phát triển đô thị từ cải tạo sang tái thiết.

Ông Trương Văn Quảng, Phó Tổng thư ký Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cho rằng, không gian kinh tế - xã hội xuất hiện thêm tiềm năng, cơ hội mới khi tái cấu trúc không gian lãnh thổ.

Từ đó, đô thị hóa, các định hướng chiến lược về quy hoạch, quản lý phát triển đô thị cần được rà soát lại; trung tâm động lực của tỉnh, vùng, vùng đô thị hóa cần có tư duy mới. Bên cạnh đó, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật cần phải điều chỉnh, hoàn thiện phù hợp với điều kiện phát triển mới.

Quy hoạch đô thị cần đảm bảo tính tích hợp, liên kết vùng, phân cấp rõ ràng giữa cấp tỉnh và cấp xã/phường;  đẩy mạnh sử dụng công nghệ số như GIS, BIM, 3D để nâng cao hiệu quả quản lý đô thị.

Ông Hoàng Vĩnh Hưng, Viện trưởng Viện Quy hoạch đô thị và nông thôn quốc gia (Bộ Xây dựng) cũng nhấn mạnh, việc tinh gọn bộ máy hành chính địa phương sẽ giúp nguồn lực đầu tư công được tập trung hơn, tăng hiệu ứng về quy mô kinh tế địa phương.

Song, điều này cũng đặt ra cho các địa phương và chính quyền đô thị những thách thức và cơ hội; đòi hỏi chính quyền địa phương cần xác định được giải pháp quy hoạch đúng đắn, kiểm soát được sự phân bố dân cư và các hoạt động của con người một cách khoa học.

Viện trưởng Viện Quy hoạch đô thị và nông thôn quốc gia cũng nhấn mạnh, khi lập và thực hiện quy hoạch đô thị và nông thôn cần phải tính đến việc xây dựng và củng cố ba trụ cột của phát triển bền vững: phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường và giải quyết tình trạng bất bình đẳng xã hội.

Quy hoạch đô thị và nông thôn cần phải xây dựng được các chiến lược và kế hoạch đầu tư hiệu quả trong công tác quy hoạch đô thị, đảmbảo ngăn chặn được hiện tượng phân tách không gian xã hội, mang lại cho người dân dịch vụ nhà ở hợp lý, cải thiện điều kiện sống thông qua các dự án cải tạo đô thị.

Theo ông Nguyễn Vũ Phương, Phó Giám đốc Học viện Chiến lược, bồi dưỡng cán bộ xây dựng (Bộ Xây dựng), sau ngày 1/7, Việt Nam chuyển sang mô hình chính quyền địa phương hai cấp, xoá bỏ cấp trung gian, tiềm ẩn nguy cơ phân tán và giảm liên kết vùng trong phát triển đô thị. Từ đó, đòi hỏi Việt Nam cần chuyển đổi tư duy phát triển đô thị từ cải tạo thuần túy sang tái thiết toàn diện với quản trị tích hợp, bao trùm và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Phó Giám đốc Học viện Chiến lược, bồi dưỡng cán bộ xây dựng cho rằng, tái thiết đô thị là tái cấu trúc không gian, thể chế, cộng đồng và môi trường, dựa trên quản trị tích hợp, công nghệ số và sự tham gia của người dân.

"Trong bối cảnh chính quyền địa phương hai cấp, Việt Nam hoàn toàn có khả năng xây dựng mô hình quản trị tái thiết đô thị linh hoạt, hiệu quả và giàu bản sắc địa phương, góp phần định hình tương lai đô thị bền vững và nhân văn", ông Nguyễn Vũ Phương nhận định.

Theo bà Trần Thu Hằng, Vụ trưởng Vụ Quy hoạch - Kiến trúc (Bộ Xây dựng), việc phát triển đô thị Việt Nam trong giai đoạn mới phải gắn với đổi theo hiện đại hóa mô hình quản trị đô thị theo hướng hai cấp chính quyền địa phương tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, kết hợp giữa chính quyền điện tử - chính quyền số - đô thị thông minh.

"Đây chính là tinh thần cốt lõi mà Nghị quyết 06-NQ/TW ngày 24/1/2022 của Bộ Chính trị về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045", Vụ trưởng Vụ Quy hoạch - Kiến trúc nhấn mạnh.

Trong những năm qua, đô thị hóa Việt Nam đã diễn ra với tốc độ nhanh, mạnh và có bước tiến vượt bậc. Hệ thống đô thị ngày càng mở rộng, đa dạng về quy mô, hình thái và chức năng. Đô thị trở thành động lực quan trọng của phát triển kinh tế - xã hội, là nơi hội tụ của tri thức, sáng tạo, công nghệ và đổi mới.