Đa dạng thị trường mở lối cho tăng trưởng xuất khẩu 

Nhằm bàn giải pháp đẩy mạnh xuất nhập khẩu, sáng 9/9, Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) đã tổ chức Hội nghị giao ban xúc tiến thương mại với hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tháng 8 với chủ đề đa dạng hóa thị trường, sản phẩm xuất khẩu; đa dạng hóa nguồn cung nhập khẩu nhằm thúc đẩy tăng trưởng kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2025.

Hội nghị diễn ra trong bối cảnh nền kinh tế trong nước đang nỗ lực bứt phá để đạt mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu, đồng thời phải thích ứng với những biến động phức tạp của thị trường thế giới. Đây là dịp quan trọng để nhìn lại chặng đường 8 tháng qua, đánh giá thực chất những kết quả đạt được, nhận diện rõ các thách thức và đề ra định hướng, giải pháp cụ thể cho chặng đường còn lại của năm 2025 và những năm tiếp theo.

Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh: Trong bối cảnh đất nước vừa trải qua hàng loạt sự kiện quan trọng, ngành công thương cũng đứng trước những đòi hỏi ngày càng cao của Đảng, Nhà nước về nhiệm vụ phát triển kinh tế. Đặc biệt, mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2025 được đặt ở mức 8,3 - 8,5%, tạo nền tảng để từ năm 2026 trở đi phấn đấu đạt tốc độ tăng trưởng hai con số. Vì vậy, hội nghị là dịp trao đổi, thảo luận để tìm ra giải pháp thiết thực nhằm hoàn thành những mục tiêu mà Đảng và Nhà nước giao phó.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, trong bối cảnh tình hình thế giới ngày càng phức tạp, cạnh tranh địa - chính trị diễn ra gay gắt; xung đột thương mại và các chính sách bảo hộ phi lý xuất hiện ngày càng nhiều. Cùng đó, các cuộc chiến khu vực, xung đột vũ trang đã gây đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu, đẩy kinh tế thế giới và nhiều quốc gia vào tình trạng suy thoái, thậm chí có nguy cơ khủng hoảng. Ngay trong khu vực, nhiều quốc gia và đối tác lớn như Thái Lan, Nhật Bản, Hàn Quốc… cũng đang có những thay đổi chính sách, phản ánh sự dịch chuyển khó lường của cục diện kinh tế quốc tế.

Ở trong nước hiện tại đã tiến hành sắp xếp, tinh gọn bộ máy, hợp nhất các bộ, ngành; sáp nhập địa giới hành chính cấp huyện, cấp xã; đồng thời vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Những thay đổi này làm phát sinh khối lượng công việc khổng lồ, nhiều vấn đề mới, đặt ra thách thức lớn cho bộ máy quản lý nhưng cũng mở ra cơ hội để vận hành hiệu quả hơn.

Trong bối cảnh khó khăn đó, kinh tế 8 tháng vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng khả quan. Đáng lưu ý, các tháng gần đây, tăng trưởng tháng sau cao hơn tháng trước, đạt mức 2,2 - 2,4%. Tuy nhiên, yêu cầu đặt ra ngày càng cao, đến nay Đảng và Nhà nước yêu cầu phấn đấu đạt 8,3 - 8,5% trong năm 2025, để chuẩn bị bước vào giai đoạn tăng trưởng hai con số từ 2026. Đây là áp lực rất lớn.

“Trong bối cảnh thực thi chính sách thuế quan mới của Hoa Kỳ và nhiều quốc gia khác, trách nhiệm ngày càng nặng nề. Chỉ còn hơn 3 tháng nữa là kết thúc năm, toàn ngành phải nỗ lực để từng chỉ tiêu công tác đạt và vượt mức bình quân chung của cả nước”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh.

Ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại cho hay: Chỉ tiêu xuất nhập khẩu năm nay được Chính phủ giao cho ngành công thương hết sức nặng nề nhưng cũng đầy kỳ vọng. Theo đó, tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa tăng 12% và xuất siêu đạt khoảng 30 tỷ USD. Đây là bước chuẩn bị quan trọng để đưa nền kinh tế bước vào giai đoạn 2026 - 2030 với mục tiêu tăng trưởng bền vững, tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam đã ký kết.

Bức tranh thương mại 8 tháng năm 2025 cho thấy nhiều điểm sáng đáng ghi nhận. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt gần 305 tỷ USD, tăng 14,4% so với cùng kỳ năm 2024. Đây là kết quả ấn tượng trong bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều bất định, xung đột thương mại và biến động địa chính trị tác động mạnh mẽ đến chuỗi cung ứng quốc tế.

Đặc biệt, khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) tiếp tục đóng vai trò chủ lực với 228 tỷ USD, tăng trên 18%, trong khi doanh nghiệp trong nước đạt 76,5 tỷ USD, tăng 3%. Điều này cho thấy sức bật của khối FDI vẫn vượt trội, song cũng phản ánh hạn chế về năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp nội địa. Đây là thách thức lớn đặt ra cho Chính phủ và Bộ Công Thương trong việc hỗ trợ, nâng cao vị thế của doanh nghiệp Việt trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Xét theo nhóm hàng, nông sản Việt tiếp tục duy trì đà tăng trưởng ở một số sản phẩm chủ lực: cà phê tăng gần 60%, hạt điều tăng 16%, thủy sản tăng 11%. Những con số này khẳng định lợi thế truyền thống của nông nghiệp Việt Nam, nhất là trong bối cảnh nhu cầu toàn cầu về nông sản, thực phẩm an toàn, bền vững ngày càng cao. Tuy nhiên, gạo vốn là ngành xuất khẩu mũi nhọn lại giảm gần 17%, chè giảm 10%, rau quả giảm 2%. Đây là dấu hiệu cảnh báo về sự phân hóa mạnh giữa các mặt hàng, đặt ra yêu cầu cấp thiết phải tái cơ cấu sản xuất, nâng cao giá trị chế biến và chất lượng.

Ở lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo, vốn chiếm tỉ trọng áp đảo, nhiều nhóm hàng như điện thoại, linh kiện, máy vi tính, dệt may, da giày tiếp tục tăng trưởng hai con số, trở thành động lực chính duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu của cả nước. Ngược lại, nhóm nhiên liệu - khoáng sản sụt giảm mạnh, chỉ đạt hơn 1,7 tỷ USD (giảm 39%), phù hợp với xu hướng giảm dần khai thác tài nguyên thô, song cũng đặt ra bài toán nâng cao giá trị gia tăng.

Về thị trường, xuất khẩu sang nhiều khu vực ghi nhận kết quả vượt trội. Tại châu Mỹ, Hoa Kỳ tăng gần 28%, Argentina tăng 188,9%, Colombia tăng 48%, Mexico tăng 18%, Canada tăng 15%. Ở châu Âu, nhiều thị trường mới nổi ghi nhận mức tăng ấn tượng như Na Uy tăng 48%, Slovakia tăng 32%, Áo tăng 21%. Khu vực châu Á, Hồng Kông (Trung Quốc) tăng 33%, Ấn Độ tăng gần 50%, Hàn Quốc và Nhật Bản cùng tăng hơn 10%. Đặc biệt, châu Phi nổi bật với Senegal tăng 249%, Angola 140%, Ghana 47%, cho thấy tiềm năng to lớn của thị trường này nếu có chiến lược khai thác phù hợp.

Tuy nhiên, ông Vũ Bá Phú cũng có những điểm nghẽn không thể bỏ qua. Một số thị trường truyền thống trong khu vực ASEAN như Indonesia, Malaysia, Philippines lại giảm tăng trưởng từ 1-4%. Tại châu Âu, một số nước nhập khẩu giảm mạnh như Phần Lan (giảm 35%), Iceland (giảm 28%)…Đây là lời cảnh tỉnh về việc không thể phụ thuộc vào một số thị trường quen thuộc, mà cần đa dạng hóa, tìm kiếm cơ hội ở những thị trường ngách, tiềm năng nhưng chưa được khai thác đúng mức.

Trước bức tranh xuất khẩu phân hóa, Bộ Công Thương đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo quan trọng với định hướng tập trung vào phát triển thị trường mới, kiểm soát nhập khẩu hợp lý, đồng thời mở rộng các hoạt động xúc tiến thương mại quốc gia. Đặc biệt, từ nay đến cuối năm, Bộ Công Thương sẽ phối hợp tổ chức hai hội chợ công nghiệp và tiêu dùng lớn tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia, với sự tham gia của nhiều nhà mua hàng quốc tế. Đây là cơ hội để doanh nghiệp trong nước giới thiệu sản phẩm, ký kết hợp đồng, mở rộng mạng lưới phân phối.

Tại hội nghị, Cục Xúc tiến thương mại cũng đề nghị các Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài phát huy hơn nữa vai trò cầu nối giữa thị trường quốc tế và doanh nghiệp trong nước. Không chỉ dừng ở hỗ trợ thông tin, Thương vụ cần chủ động kết nối, giới thiệu nhà nhập khẩu, nhà phân phối, tận dụng cơ hội từ các FTA như Hiệpđịnh Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam- EU (EVFTA), Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP). Đồng thời, các địa phương, hiệp hội ngành hàng cần phối hợp chặt chẽ, tham gia mạnh mẽ vào hoạt động xúc tiến quốc gia để tạo sức bật cho xuất khẩu.

“Thành công của xuất khẩu năm 2025 không chỉ đến từ những con số tăng trưởng, mà quan trọng hơn là sự cân bằng, bền vững và đa dạng hóa. Chúng ta cần tận dụng tối đa lợi thế của các thị trường mới nổi, đồng thời củng cố chỗ đứng ở các thị trường truyền thống”, ông Vũ Bá Phú nhấn mạnh.