Đặc sắc nghi lễ tế trời đất trên núi Ngũ Nhạc

Nghi lễ do Ban Tổ chức Lễ hội mùa Xuân Côn Sơn - Kiếp Bạc năm 2025 tỉnh Hải Dương thực hiện. Đây là nét đặc sắc riêng có của Lễ hội mùa Xuân Côn Sơn - Kiếp Bạc, thu hút sự tham gia của đông đảo nhân dân địa phương, phật tử, du khách thập phương.

Đoàn rước khởi hành từ nghi môn Ngũ Nhạc. Dẫn đầu đoàn là đội lân, bát âm, chiêng trống và chủ tế cùng nhân dân, phật tử thập phương. Lễ tế được tổ chức trang trọng tại Trung Nhạc miếu. Đoàn pháp sư thực hiện nghi lễ cúng tế; chủ tế là lãnh đạo tỉnh Hải Dương dâng hương, dâng sớ cầu quốc thái dân an, dịch bệnh tiêu trừ, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Sau khi nghi lễ tế tại Trung Nhạc miếu hoàn thành, đại diện lãnh đạo tỉnh Hải Dương phát ngũ cốc cho đại biểu, nhân dân và du khách. Sau khi kết thúc nghi lễ do Ban tổ chức Lễ hội thực hiện, thôn An Mô, xã Lê Lợi, thành phố Chí Linh tiến hành lễ tế của địa phương.

Ngũ cốc dâng lễ là 5 loại thực phẩm gồm: Thóc tượng trưng cho hành thổ; ngô tượng trưng cho hành kim; vừng tượng trưng cho hành thủy; đỗ tượng trưng cho hành hỏa; lạc tượng trưng cho hành mộc. Đây là năm loại tinh túy nhất do trời đất sinh ra nuôi sống con người và vạn vật, duy trì sự sống của thế gian. Tối 14 tháng giêng, Ban tổ chức lễ hội làm lễ dâng ngũ cốc lên tổ đường chùa Côn Sơn làm lễ. Ngày 16 tháng Giêng, dâng thần Ngũ Cốc 3thiêng dâng lên Phật, thánh, trời, đất, tổ tiên…để tạ ơn và cầu xin năm mới quốc thái dân an, nhân khang, vật thịnh, mùa màng tươi tốt, đất nước thịnh trị, thái bình…

Trước kia, lễ tế do người dân thôn An Mô, xã Lê Lợi tổ chức hằng năm nhưng sau đó thất truyền. Với nỗ lực bảo tồn, phát huy giá trị của nghi lễ này nói riêng và bảo tồn giá trị di sản văn hóa của dân tộc, từ năm 2008, nghi lễ được tỉnh Hải Dương nghiên cứu và phục dựng, đưa vào chương trình Lễ hội mùa Xuân Côn Sơn - Kiếp Bạc hàng năm, đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng của nhân dân.

Đầu Xuân về với Ngũ Nhạc linh thiêng, hòa mình trong tiết trời Xuân dịu mát, không khí trong lành, người dân dự lễ tế và nhận được ngũ cốc đều hân hoan như được lộc trời ban, tin tưởng một năm mới tốt lành.

Theo Ban Quản lý di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc, danh thắng Côn Sơn được tạo nên bởi hai mạch núi linh thiêng là Ngũ Nhạc trấn mặt Bắc và Kỳ Lân ngự ở phía Nam. Trong Kinh Phật có Tam Phủ thì Ngũ Nhạc là Thiên phủ. Năm đỉnh trên Ngũ Nhạc phân bố đều ở 5 hướng. Trên đó, 5 miếu thờ trời đất và các vị tiên thánh gọi là Ngũ Nhạc linh từ được xây dựng từ xa xưa, gồm: Đông Nhạc, Nam Nhạc, Tây Nhạc, Bắc Nhạc và Trung Nhạc.

Trong tâm thức dân gian, ngũ hành tương sinh kim, mộc, thủy, hỏa, thổ là gốc của tạo hóa sinh ra muôn loài. Người xưa ca ngợi: Đất Chí Linh linh thiêng vì có Côn Sơn linh thiêng. Côn Sơn linh thiêng vì có Ngũ Nhạc kỳ tú. Bởi vậy, Ngũ Nhạc là vùng đất phúc, nơi ngự trị của Phật, thánh và các vị thần tiên. Theo lệ xưa, khi đất nước có giặc ngoại xâm, bệnh dịch, hạn hán mất mùa thì triều đình đều cử các quan về Ngũ Nhạc tế trời đất cầu cho quốc thái dân an. Các triều đại mỗi khi vua đăng cơ lên ngôi đều về Ngũ Nhạc lễ trình kính cáo trời đất.