Lễ hội Làm Chay - Một nét đẹp văn hóa dân gian

Hằng năm, vào các ngày 14, 15 và 16 tháng Giêng, người dân thị trấn Tầm Vu, huyện Châu Thành, tỉnh Long An cùng các địa phương trong và ngoài tỉnh lại náo nức chờ đón "cái Tết thứ 2" - Lễ hội Làm Chay, diễn ra tại Đình Tân Xuân, thị trấn Tầm Vu. Đây là một trong những lễ hội lớn nhất tỉnh Long An, là nơi hội tụ các yếu tố, nét đẹp văn hóa dân gian mang đậm tính cộng đồng, làng xã của người dân từ xưa đến nay.

“Dù ai mua bán bộn bề/Làm Chay mười sáu nhớ về Tầm Vu”. Câu ca dao trên như lời nhắc nhở những người con xa xứ trở về mỗi khi Lễ hội Làm Chay đến. Đây là lễ hội truyền thống độc đáo, mang nét đẹp văn hóa dân gian, đậm tính cộng đồng của người dân ở Tầm Vu, huyện Châu Thành hơn 100 năm nay.

Trước đây, khi thực dân Pháp chiếm Tầm Vu, các cuộc khởi nghĩa liên tục nổi lên nhưng đều bị đàn áp dã man. Nhiều nghĩa sĩ ngã xuống, trong đó có 2 nhà yêu nước Đỗ Tường Tự và Đỗ Tường Phong. Sau khi 2 ông mất, thực dân Pháp nghiêm cấm việc làm ma chay và khóc thương hòng uy hiếp tinh thần nhân dân. Với lòng tiếc thương 2 nhà yêu nước nói riêng, các nghĩa sĩ trận vong nói chung, nhân dân Tầm Vu tổ chức lễ cúng với hình thức “trai đàn”, để cúng tế các nghĩa sĩ hy sinh trong phong trào kháng chiến chống Pháp và cầu an cho bá tánh. Về sau, người dân gọi chệch “làm trai đàn” thành Làm Chay.

Đình Tân Xuân thờ Thần Thành Hoàng cùng anh linh của những người có công với làng, với nước. Trong đó, có những nghĩa sĩ yêu nước hy sinh trong phong trào Thủ Khoa Huân ở Tầm Vu, huyện Châu Thành. Với cuộc nổi dậy của hai anh em ông Đỗ Tường Phong và Đỗ Tường Tự, đã có tác động cổ vũ mạnh mẽ phong trào yêu nước ở địa phương lúc bấy giờ. Hai ông đã nêu gương khí tiết, để lại cho đời một tấm gương sáng chói về lòng yêu nước, kiên trung của người nghĩa sĩ.

Tại ngôi đình cổ Tân Xuân, Lễ hội Làm Chay diễn ra với nhiều nghi thức cúng tế, cầu siêu cho các chí sĩ yêu nước, các anh hùng liệt sĩ, vong linh người quá cố, và cầu mong “Mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an”, người dân an tâm lao động sản xuất, đạt vụ mùa bội thu. Lễ hội tổ chức với ý nghĩa tôn vinh các giá trị thuần phong mỹ tục, tỏ lòng biết ơn các bậc tiền nhân có công khai phá, bảo vệ và phát triển vùng đất này.

Năm 2014, đình Tân Xuân được công nhận là Di tích lịch sử cấp quốc gia và Lễ hội Làm Chay được đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.

Chị Nguyễn Thị Thìn, ngụ xã Thanh Vĩnh Long (huyện Châu Thành, Long An) cho hay, chị tham gia lễ hội Làm Chay hằng năm, cảm thấy rất vui và hào hứng mỗi khi đến đây. Lễ hội này là dịp để chị gặp gỡ bạn bè, người thân, cùng nhau ôn lại những truyền thống tốt đẹp của quê hương.

Còn anh Nguyễn Châu Huân, Nhóm bếp ăn tình thương xã Dương Xuân Hội, huyện Châu Thành (Long An) cho biết, anh cùng nhiều người tụ họp về đây để nấu những suất ăn chay miễn phí phục vụ cho toàn thể quý khách thập phương đi tham quan các chương trình Lễ hội. Kinh phí, vật chất được các nhà hảo tâm, cộng đồng gần, xa đóng góp để Nhóm thực hiện những suất ăn trong những ngày Lễ.

Bà Nguyễn Thị Diễm Quỳnh, Chủ tịch UBND huyện Châu Thành cho hay: Ban Tổ chức đã chú trọng các biện pháp đảm bảo lễ hội diễn ra an toàn, lành mạnh. Bên cạnh đó, UBND huyện Châu Thành cũng yêu cầu thủ trưởng các ban, ngành, Mặt trận, đoàn thể và UBND xã, thị trấn triển khai có hiệu quả phương án, kế hoạch đảm bảo an ninh trật tự Lễ hội Làm Chay năm Ất Tỵ 2025.

Năm nay, Ban Tổ chức thay đổi hình thức "tranh lộc" bằng cách "phát lộc" để đảm bảo an ninh trật tự, đồng thời tổ chức nhiều hoạt động như văn nghệ, chiêu U, múa lân, diễu hành xe hoa, tái diễn hoạt cảnh dân gian đánh động yêu quái; các trò chơi dân gian như bắt vịt, kéo co, đập nồi diễn ra song song với các hội thi thể thao. Đặc biệt, đây là năm đầu tiên Câu lạc bộ Thư pháp của huyện Châu Thành tổ chức tặng chữ thư pháp miễn phí cho khách tham gia lễ hội; đồng thời, người dân còn có thể nhận chữ viết sẵn hoặc nhờ các ông đồ tặng chữ theo mong muốn.