Đề xuất giải pháp thực hiện mục tiêu tăng trưởng hai con số

Đặc biệt, mục tiêu đạt tốc độ tăng trưởng hai con số không chỉ là khát vọng mà còn là thách thức lớn, đòi hỏi những giải pháp đột phá cả ở tầm chính sách quốc gia và thực tiễn địa phương.

Tại Hội thảo quốc gia “Giải pháp đột phá tăng trưởng kinh tế hai con số trong kỷ nguyên mới” do Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam vừa tổ chức, khoảng 40 bài tham luận tập trung phân tích các trục đột phá về thể chế, khoa học công nghệ, nguồn vốn, doanh nghiệp tư nhân, chính sách vùng và địa phương, nhằm xây dựng mô hình tăng trưởng của Việt Nam trong kỷ nguyên mới; góp phần làm rõ hơn những nét khái quát về mô hình tăng trưởng mới, các trục động lực chính cho tăng trưởng cao và bền vững của Việt Nam, từ đó đề xuất các giải pháp thực chất, khả thi cho Chính phủ.

Tiến sĩ Vũ Thành Tự Anh, Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright cho rằng, để thoát khỏi nguy cơ tụt hậu và tránh rơi vào bẫy thu nhập trung bình, Việt Nam cần đặt trọng tâm vào chuyển hóa cơ cấu kinh tế, lấy năng suất, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo làm động lực then chốt.

Thực tế, kinh nghiệm quốc tế, đặc biệt từ các quốc gia Đông Bắc Á đã chứng minh rằng tăng trưởng hai con số chỉ có thể duy trì nếu gắn liền với quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đô thị hóa sâu rộng và một thể chế chính trị, kinh tế đủ năng lực dẫn dắt. Việt Nam, với lợi thế dân số vàng và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, có điều kiện để thực hiện bước chuyển này.

Tiến sĩ Vũ Thành Tự Anh cho rằng, con đường phía trước không dễ dàng khi năng suất lao động còn thấp, chất lượng nguồn nhân lực chưa đồng đều, năng lực thể chế và quản trị công cần tiếp tục được nâng cao.

Việc xây dựng một nhà nước kiến tạo, thúc đẩy khu vực tư nhân trở thành động lực trung tâm, đồng thời phát triển thể chế dung hợp, minh bạch và liêm chính chính là nền tảng để Việt Nam đạt được mục tiêu tăng trưởng hai con số trong kỷ nguyên mới.

Trên thế giới, rất ít quốc gia duy trì được mức tăng trưởng trên 10% trong một thời gian dài sau khi đã đạt trình độ phát triển tương đương Việt Nam hiện nay. Do vậy, Việt Nam cần cải cách thể chế quyết liệt hơn, đồng thời nuôi dưỡng khát vọng phát triển đi kèm sự đồng thuận xã hội mạnh mẽ để hiện thực hóa mục tiêu.

Theo Tiến sĩ Hà Huy Ngọc, Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, để thoát khỏi “bẫy thu nhập trung bình” và vươn lên nhóm quốc gia phát triển có thu nhập cao, Việt Nam không thể chỉ dựa vào lao động giá rẻ hay khai thác tài nguyên. Động lực quan trọng phải đến từ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, những yếu tố tạo sự khác biệt, giúp nâng cao năng suất, giá trị gia tăng và khả năng cạnh tranh trong bối cảnh toàn cầu nhiều biến động.

Tiến sĩ Hà Huy Ngọc nhận định, Việt Nam đang có nhiều cơ hội khi lực lượng lao động trẻ còn dồi dào, hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, các Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới mở ra thị trường rộng lớn. Tuy nhiên, để biến cơ hội thành động lực, cần một chính sách đột phá về nghiên cứu, phát triển, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư đổi mới sáng tạo, xây dựng cơ chế thử nghiệm linh hoạt cho công nghệ mới, đồng thời tạo môi trường minh bạch, công bằng để khuyến khích cạnh tranh lành mạnh.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Đức Chiện, Tạp chí Xã hội học Việt Nam cho rằng, mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao không thể tách rời những vấn đề xã hội nảy sinh trong quá trình phát triển. Trong trường hợp chỉ chú trọng đến con số tăng trưởng mà bỏ qua tác động xã hội thì nguy cơ bất bình đẳng, thất nghiệp, phân tầng giàu nghèo, tệ nạn và mâu thuẫn xã hội sẽ gia tăng, đe dọa sự ổn định và bền vững quốc gia.

Thực tiễn nhiều nước đã chứng minh, giai đoạn tăng trưởng nóng thường đi kèm với làn sóng di cư, mất việc làm trong nông thôn, áp lực đô thị hóa và những xáo trộn xã hội khó tránh khỏi.

Theo Phó Giáo sư Nguyễn Đức Chiện, muốn đạt được mục tiêu tăng trưởng hai con số, Việt Nam cần xây dựng chính sách phát triển hài hòa, gắn kinh tế với tiến bộ và công bằng xã hội. Trước hết, tăng trưởng phải tính đến yếu tố phân bổ hợp lý giữa các vùng miền, tránh để khoảng cách phát triển quá lớn dẫn tới bất bình đẳng.

Bên cạnh đó, Nhà nước cần hoàn thiện hệ thống an sinh, tạo điều kiện để mọi tầng lớp đều được thụ hưởng thành quả tăng trưởng. Đặc biệt, quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa phải song hành với chính sách việc làm, giáo dục, y tế và văn hóa, nhằm bảo đảm chất lượng cuộc sống và giảm bớt áp lực xã hội.

Chỉ khi phát triển kinh tế đi đôi với giảm thiểu vấn đề xã hội thì tăng trưởng mới thật sự bền vững, tạo nền tảng để đất nước tiến bước vững chắc trên con đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa.