50 năm quan hệ Việt Nam - Đức: Nửa thế kỷ đồng hành hướng tới động lực mới

Ngày 23/9/2025 đánh dấu cột mốc đặc biệt trong quan hệ hữu nghị và hợp tác giữa Việt Nam và CHLB Đức – tròn 50 năm kể từ khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao (1975 – 2025). Nửa thế kỷ qua, từ những bước đi đầu tiên còn khiêm tốn, mối quan hệ Việt Nam – Đức đã không ngừng phát triển mạnh mẽ, mở rộng trên nhiều lĩnh vực từ chính trị, kinh tế, văn hóa, giáo dục cho đến hợp tác khoa học – công nghệ.

Đức hiện là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam tại châu Âu, đồng thời là cầu nối quan trọng đưa Việt Nam hội nhập sâu rộng hơn vào khu vực và thế giới.

Kỷ niệm 50 năm quan hệ ngoại giao không chỉ là dịp nhìn lại chặng đường đã qua, ghi nhận những thành tựu đáng tự hào mà còn là cơ hội để hai quốc gia cùng nhau định hình tầm nhìn mới, đưa quan hệ song phương bước sang giai đoạn hợp tác toàn diện, sâu sắc và bền vững hơn trong tương lai. Nhân dịp này, Đại sứ Việt Nam tại CHLB Đức, Nguyễn Đắc Thành, đã trả lời phỏng vấn phóng viên thường trú TTXVN tại Đức.

Phóng viên: Thưa Đại sứ, ông đánh giá như thế nào về thành tựu quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và CHLB Đức trong 50 năm qua. Đâu là những thế mạnh cần phát huy?

Đại sứ Nguyễn Đắc Thành: Trong nửa thế kỷ qua, quan hệ hợp tác giữa Việt Nam với Đức phát triển sâu rộng, hiệu quả và thực chất trên mọi lĩnh vực.

Hai nước chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm 1975, nhưng nền tảng tốt đẹp của quan hệ song phương bắt nguồn từ mối giao lưu đối ngoại nhân dân độc đáo tồn tại từ nhiều thập kỷ trước đó. Ngay từ những năm đầu của thế kỷ XX, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng sinh sống tại Berlin và cảm nhận đầu tiên của Người là: “Nhân dân Đức siêng năng, thân mật và làm việc có kế hoạch”.

Từ giữa thế kỷ trước, hàng vạn cán bộ, chuyên gia, kỹ sư, lưu học sinh và người lao động Việt Nam đã học tập, làm việc và sinh sống tại Đức, trở thành cầu nối văn hóa, góp phần thắt chặt sự hiểu biết và gắn bó giữa hai dân tộc.

Về ngoại giao, chính trị và an ninh, năm 2011 hai nước đã ký Tuyên bố chung Hà Nội về thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược vì tương lai. Trao đổi đoàn cấp cao và các bộ, ngành, địa phương diễn ra sôi nổi. Liên tiếp trong những năm qua, Thủ tướng Đức khi đó là Olaf Schol (tháng 11/2022) và Tổng thống Liên bang Đức Frank-Walter Steinmeier (tháng 1/2024) đã thăm chính thức Việt Nam. Đối ngoại Đảng và đối ngoại nhân dân không ngừng được mở rộng. Đảng Cộng sản Việt Nam có cơ chế đối thoại lý luận cấp cao với cả Đảng Dân chủ xã hội Đức (SPD) và Đảng Cánh tả Đức.

Quan hệ hợp tác quốc phòng - an ninh có những bước tiến nổi bật, trở thành trụ cột chính và quan trọng trong quan hệ đối tác chiến lược giữa hai nước trong bối cảnh những thách thức địa - chính trị toàn cầu ngày càng gia tăng. Tháng 11/2022, Bộ Quốc phòng hai nước ký kết Thỏa thuận hợp tác quốc phòng, thiết lập khuôn khổ hợp tác toàn diện về trao đổi đoàn, chia sẻ chiến lược, đào tạo, quân y và gìn giữ hòa bình. 

Quan hệ kinh tế-thương mại, đầu tư kinh doanh, hợp tác phát triển là trụ cột quan trọng của Quan hệ đối tác chiến lược. Đức hiện là đối tác thương mại hàng đầu của Việt Nam trong Liên minh châu Âu (EU) và lớn thứ 12 trên thế giới; và là đối tác đầu tư châu Âu lớn thứ tư của Việt Nam.

Gần 15 năm kể từ khi thiết lập quan hệ đối tác chiến lược, kim ngạch thương mại giữa hai nước từ mức 5,6 tỷ USD năm 2011 lên 11,1 tỷ USD năm 2024, tăng gấp đôi (Theo thống kê của Đức còn cao hơn do tính cả nhập khẩu qua nước thứ 3).

Nhiều doanh nghiệp Đức rất quan tâm đến môi trường đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam trong chiến lược đa dạng hóa, điều chỉnh chuỗi cung ứng nhằm không để quá lệ thuộc vào một nền kinh tế.

Hợp tác tư pháp - pháp luật, khoa học công nghệ, giáo dục đào tạo, y tế, văn hóa  xã hội, du lịch… có bề dày truyền thống và tiếp tục đạt kết quả thiết thực. Đơn cử, Đức nằm trong số top 10 thị trường khách du lịch có mức chi tiêu cao nhất của Việt Nam. Từ năm 2023, du khách Đức tiếp tục được đơn phương miễn thị thực đến 45 ngày.

Điểm thuận trong quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Đức chính là việc thúc đẩy hợp tác phù hợp với chủ trương, đường lối, chính sách đối ngoại của cả hai bên, phục vụ lợi ích chung của nhân dân, doanh nghiệp và địa phương hai nước. Về chính trị ngoại giao, hai bên chia sẻ quan điểm và tầm nhìn chung về chủ nghĩa đa phương, duy trì trật tự dựa trên luật lệ, bảo vệ luật pháp quốc tế, Hiến chương và nguyên tắc của Liên hợp quốc…

Về kinh tế, hai nền kinh tế có độ mở cao, nhiều tiềm năng và có sự bổ sung lẫn nhau, cũng như hoạt động năng động của các doanh nghiệp hai nước. Đặc biệt, cần phát huy thế mạnh mối giao lưu đối ngoại nhân dân độc đáo, trong đó có vai trò quan trọng của cộng đồng hàng trăm nghìn người Việt Nam đang sinh sống, lao động và học tập tại Đức.

Phóng viên: Đại sứ đánh giá như thế nào về tiềm năng hợp tác giữa hai nước trong thời gian tới, cả trong quan hệ song phương cũng như trên các diễn đàn đa phương?

Đại sứ Nguyễn Đắc Thành: Tiềm năng hợp tác giữa hai nước còn rất lớn nhất là trong lĩnh vực kinh tế, thương mại, đầu tư, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trong bối cảnh Việt Nam chuẩn bị nền tảng bước vào giai đoạn “cất cánh” phát triển và Chính phủ liên minh mới của Đức ưu tiên tập trung giải quyết các vấn đề kinh tế. Hai bên cùng thúc đẩy sớm phê chuẩn Hiệp định bảo hộ đầu tư Việt Nam – (EU) (EVIPA), để tạo động lực hợp tác mới.

Các doanh nghiệp Việt Nam cần tận dụng cơ hội tiếp cận thị trường Đức, đặc biệt là trong các lĩnh vực nông sản, dệt may và điện tử thông qua Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA). Doanh nghiệp Đức có thể mở rộng đầu tư, kinh doanh trong các lĩnh vực mới như chuyển đổi số, chuyển đổi năng lượng, trung tâm tài chính quốc tế, các dự án hạ tầng lớn như đường sắt cao tốc, sân bay, năng lượng… mà Việt Nam đang quan tâm kêu gọi đầu tư.

Việt Nam và Đức cam kết thúc đẩy hợp tác bảo vệ môi trường và phát triển bền vững; đẩy mạnh các dự án về năng lượng tái tạo, quản lý tài nguyên nước và bảo vệ đa dạng sinh học. Hai bên tích cực thúc đẩy hợp tác lao động, đào tạo nghề, đáp ứng nhu cầu cao về lao động kỹ năng cho các doanh nghiệp và địa phương của Đức. 

Phóng viên: Thưa Đại sứ, trong năm nay, hai bên đã phối hợp với nhau như thế nào để cùng tổ chức kỷ niệm sự kiện quan trọng này?

Đại sứ Nguyễn Đắc Thành: Ngay từ đầu năm 2025, hai bên đã phối hợp tổ chức nhiều hoạt động thiết thực kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao tại thủ đô cả hai nước.

Vừa qua, Đại sứ quán Việt Nam tại Đức đã phối hợp tổ chức thành công Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh nước CHXHCN Việt Nam (2/9/1945-2/9/2025), 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước tại thủ đô Berlin với sự tham dự của Ngài Bodo Ramelo, Phó Chủ tịch Quốc hội LB Đức, và hàng trăm quan khách Bộ Ngoại giao, Bộ ngành và địa phương Đức tham dự. Trong tháng 10/2025, Lễ hội Đức dự kiến được tổ chức ngay tại Hồ Gươm, trung tâm thủ đô Hà Nội.

Việt Nam hoan nghênh các chuyến thăm của Lãnh đạo Chính phủ, Bộ Ngoại giao và các địa phương của Đức sang Việt Nam. Đại sứ quán Việt Nam tại Đức cũng rất mong chờ, đón chào đoàn Lãnh đạo cấp cao của Chính phủ Việt Nam sang thăm chính thức Đức theo kế hoạch trao đổi đoàn năm 2025, nhằm khẳng định cam kết chính trị của chính phủ hai nước thúc đẩy mối quan hệ đối tác chiến lược lên tầm cao mới và đáp ứng mong mỏi của cộng đồng doanh nghiệp Đức đang đầu tư kinh doanh tại Việt Nam.

Phóng viên: Trọng tâm hợp tác giữa hai nước trong năm 2025 cũng như những năm tiếp theo là gì, thưa Đại sứ?

Đại sứ Nguyễn Đắc Thành: Thứ nhất, tăng cường tiếp xúc và trao đổi đoàn các cấp, trên tất cả các kênh Đảng, Nhà nước, Quốc hội và giao lưu nhân dân; tiếp tục duy trì các cơ chế hợp tác sẵn có. Tổ chức các chuyến thăm và gặp gỡ lãnh đạo cấp cao hai nước nhằm củng cố lòng tin và thúc đẩy hợp tác song phương, trao đổi quan điểm về các vấn đề quốc tế và khu vực hai bên cùng quan tâm tại các cơ chế đa phương như Liên hợp quốc, Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và EU.

Thứ hai, thúc đẩy để hợp tác khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo trở thành một trụ cột hợp tác mới và nội dung quan trọng trong khuôn khổ quan hệ đối tác chiến lược.

Thứ ba, phát huy những thế mạnh, khai thác điểm thuận lợi để quan hệ đối tác chiến lược Việt Nam – Đức phục vụ tốt nhất lợi ích của Chính phủ, nhân dân hai nước đóng góp vào hòa bình, thịnh vượng, phát triển bền vững và đổi mới sáng tạo của hai quốc gia, hai dân tộc.

Phóng viên: Theo Đại sứ, hai nước cần làm gì để quan hệ song phương tiếp tục phát triển trong thời gian tới?

Đại sứ Nguyễn Đắc Thành: Tiếp tục duy trì và thiết lập các cơ chế đối thoại thường xuyên, các diễn đàn đối thoại định kỳ ở các cấp giúp rà soát và đánh giá tiến độ thực hiện các thỏa thuận. Trong thời gian tới, có thể cân nhắc thiết lập thêm các cơ chế đối thoại mới để thích ứng với những thay đổi nhanh chóng của tình hình thế giới.

Hai là, tăng cường hợp tác tại các diễn đàn đa phương. Với vai trò là thành viên tích cực của nhiều tổ chức quốc tế và khu vực, hai nước tiếp tục phối hợp chặt chẽ tại các diễn đàn đa phương nhằm hợp tác giải quyết các thách thức toàn cầu, cũng như duy trì hòa bình, an ninh và phát triển bền vững.

Ba là, thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực có tiềm năng phát triển mạnh như công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo, kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn…

Bốn là, đẩy mạnh kết nối doanh nghiệp hai nước thông qua các diễn đàn doanh nghiệp, hội chợ thương mại, các sự kiện xúc tiến đầu tư song phương nhằm khai thác tốt hơn cơ hội, tiềm năng hợp tác và thế mạnh của mỗi nền kinh tế. Các doanh nghiệp đóng vai trò chủ chốt trong hiện thực hóa các thỏa thuận và mục tiêu hợp tác giữa Việt Nam và Đức.

Năm là, thúc đẩy ký kết và tận dụng các hiệp định thương mại, đầu tư và các thỏa thuận hợp tác ở nhiều lĩnh vực khác. Hiệp định EVFTA đã tạo nền tảng quan trọng cho hợp tác thương mại, do vậy việc Chính phủ Đức thông qua việc trình Quốc hội Đức phê chuẩn EVIPA, sẽ mở thêm cơ hội hợp tác đầu tư Việt Nam – Đức.

Sáu là, đẩy mạnh các hoạt động giao lưu văn hóa, giao lưu nhân dân thông qua việc tổ chức các sự kiện văn hóa, lễ hội, triển lãm và các chương trình trao đổi nghệ thuật để giới thiệu bản sắc văn hóa của mỗi nước như Chương trình Ngày Việt Nam tại Đức.

Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn Đại sứ./.