Doanh nghiệp lãi lớn, hộ chăn nuôi chật vật giữa tâm dịch

Dịch tả lợn châu Phi đang tái bùng phát mạnh mẽ, gây thiệt hại nghiêm trọng cho ngành chăn nuôi cả nước, đặc biệt tại các hộ nhỏ lẻ - vốn chiếm khoảng một nửa tổng quy mô.

Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp lớn với mô hình chăn nuôi khép kín, an toàn sinh học cao đã kiểm soát tốt dịch bệnh, duy trì sản lượng và đạt mức tăng trưởng tích cực. Thực tế trái chiều này không chỉ phản ánh những thách thức “sống còn” đối với người chăn nuôi nhỏ mà còn đặt ra yêu cầu cấp thiết về chính sách hỗ trợ thiết thực, nhằm đảm bảo sinh kế bền vững và ổn định nguồn cung thịt lợn cho thị trường.

Báo cáo tài chính quý II/2025 của Công ty cổ phần Tập đoàn Dabaco Việt Nam (mã chứng khoán: DBC) ghi nhận doanh thu thuần hơn 3.800 tỷ đồng, tăng 20% so với cùng kỳ; lợi nhuận ròng đạt 507 tỷ đồng, gấp 3,5 lần, đánh dấu quý thứ hai liên tiếp vượt mốc 500 tỷ đồng lợi nhuận. Tính chung 6 tháng đầu năm, Dabaco đạt 7.400 tỷ đồng doanh thu và hơn 1.000 tỷ đồng lợi nhuận ròng, gấp gần 4,7 lần cùng kỳ, qua đó hoàn thành vượt kế hoạch lợi nhuận cả năm.

Tương tự, Công ty cổ phần Nông nghiệp BAF Việt Nam (mã chứng khoán: BAF) đạt doanh thu gần 1.400 tỷ đồng trong quý II, với sản lượng tiêu thụ hơn 175.000 con lợn. Lợi nhuận ròng đạt 195 tỷ đồng, tăng gấp 5,6 lần cùng kỳ và là mức cao nhất kể từ khi niêm yết.

Lũy kế 6 tháng, BAF đạt 327 tỷ đồng lợi nhuận ròng, hoàn thành gần 52% kế hoạch năm. Doanh nghiệp này hiện sở hữu tổng đàn 800.000 con, dự kiến đưa vào vận hành thêm 8 trang trại công nghệ cao trong năm nay.

Mảng chăn nuôi cũng đóng góp tích cực vào kết quả kinh doanh của Công ty cổ phần Masan Meatlife– đơn vị thuộc Tập đoàn Masan, với doanh thu quý II đạt 2.340 tỷ đồng, tăng 31%; trong đó, riêng mảng chăn nuôi tăng tới 66%, giúp lợi nhuận ròng đạt 249 tỷ đồng, đóng góp lớn vào kết quả lợi nhuận sau thuế quý II của toàn Tập đoàn Masan, đạt 1.619 tỷ đồng.

Trái ngược với sự ổn định của khối doanh nghiệp, nhiều hộ chăn nuôi nhỏ lẻ đang “oằn mình” chống chọi với dịch bệnh. Theo Cục Chăn nuôi và Thú y - Bộ Nông nghiệp và Môi trường, tính đến ngày 1/8, đã có hơn 970 ổ dịch tả lợn châu Phi xuất hiện tại hơn 710 xã, phường, (chiếm hơn 21% tổng số xã trên cả nước), khiến hơn 100.000 con lợn buộc tiêu hủy.

Giá lợn hơi giảm mạnh từ tháng 5, hiện trung bình chỉ còn 62.000 đồng/kg - giảm 22% so với đỉnh hồi tháng 3. Giá lao dốc do nguồn cung tăng đột biến khi nhiều hộ dân “bán chạy” lợn vì lo ngại dịch lây lan, trong khi sức mua trên thị trường vẫn yếu. Dịch bệnh chủ yếu bùng phát tại các hộ chăn nuôi nhỏ, điều kiện vệ sinh chưa đảm bảo, khả năng phòng dịch còn hạn chế.

Trong khi đó, các trang trại lớn áp dụng nghiêm ngặt quy trình an toàn sinh học, chủ động tiêm vaccine nên kiểm soát hiệu quả dịch bệnh. Việt Nam đã sản xuất được 3 loại vaccine dịch tả lợn châu Phi với 7,8 triệu liều cung ứng ra thị trường, nhưng tỷ lệ sử dụng vẫn thấp.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến nhận định: “Vaccine là “lá chắn thép” đã được xuất khẩu, nhưng trong nước người chăn nuôi vẫn chưa yên tâm do còn hiểu lầm về hiệu quả tiêm phòng”. Ông Tiến cũng chỉ rõ, tỷ lệ tiêm vaccine thấp không chỉ do tâm lý e ngại của người dân mà còn phản ánh trách nhiệm của hệ thống thú y cơ sở trong việc tuyên truyền.

Trong bối cảnh dịch bệnh còn diễn biến phức tạp, các doanh nghiệp lớn tiếp tục đẩy mạnh đầu tư mở rộng quy mô trang trại, nâng cấp điều kiện chăn nuôi và chủ động phòng dịch, từ đó duy trì sản lượng và lợi nhuận. Diễn biến trái ngược giữa sự tăng trưởng của khối doanh nghiệp và khó khăn của nông hộ đặt ngành chăn nuôi trước yêu cầu chuyển dịch mạnh mẽ theo hướng hiện đại, an toàn và bền vững hơn.

Dịch tái bùng phát đã đẩy hàng loạt hộ chăn nuôi nhỏ lẻ vào cảnh trắng tay. Trong khi doanh nghiệp lớn chủ động tiêm phòng, duy trì sản lượng ổn định thì nhiều nông hộ vẫn thiếu nguồn lực, kỹ thuật và thông tin phòng dịch. Giá lợn giảm sâu, chi phí đầu vào tăng cao khiến không ít hộ buộc phải thu hẹp quy mô, thậm chí bỏ chuồng.

Trước nguy cơ dịch kéo dài, ngày 1/8, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã đề nghị các địa phương khẩn trương triển khai Nghị định số 116/2025/NĐ-CP về chính sách hỗ trợ thiệt hại do dịch bệnh trên vật nuôi, giúp người chăn nuôi tái đàn an toàn sau dịch. Nghị định này quy định cụ thể về mức hỗ trợ, thủ tục chi trả và nguồn kinh phí từ ngân sách nhà nước đối với các hộ chăn nuôi có gia súc, gia cầm buộc phải tiêu hủy để phòng chống dịch bệnh.

Cùng đó, việc củng cố hệ thống thú y cơ sở - lực lượng tuyến đầu chống dịch đang trở thành yêu cầu cấp bách. Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhấn mạnh cần tăng cường đầu tư cho việc giám sát, xử lý ổ dịch, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền về hiệu quả vaccine, khơi dậy niềm tin của người dân trong phòng chống dịch.

Song song với đó, ngành chức năng cũng sẽ siết chặt kiểm soát giết mổ, vận chuyển, tiêu thụ lợn, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm làm lây lan dịch bệnh, góp phần bảo vệ sản xuất và quyền lợi người tiêu dùng.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, ngành chăn nuôi đang trong giai đoạn chuyển mình theo hướng hiện đại, với tỷ trọng chăn nuôi trang trại ngày càng tăng, nhưng hộ nhỏ lẻ vẫn chiếm khoảng 50%. Mục tiêu tăng trưởng năm 2025 của ngành là 5,7 - 5,98%. Riêng 6 tháng đầu năm, chăn nuôi đạt mức tăng 5,3% – vượt kịch bản dự báo, phản ánh nỗ lực duy trì sản xuất của toàn ngành; trong đó, có sự đóng góp đáng kể từ nhiều doanh nghiệp lớn đã đầu tư mạnh vào an toàn sinh học và ổn định nguồn cung.

Tuy nhiên, để phát triển lâu dài và ổn định, ngành chăn nuôi cần chính sách đồng hành sát sao với nông dân, giúp hộ nhỏ lẻ tiếp cận tốt hơn nguồn lực, kỹ thuật và vaccine. Khi cả khu vực doanh nghiệp và nông hộ duy trì được sản xuất an toàn, ổn định, ngành chăn nuôi mới có thể đảm bảo sinh kế cho hàng triệu lao động nông thôn và đáp ứng đầy đủ nhu cầu thực phẩm cho người tiêu dùng trong nước.