Đòn bẩy mở rộng thị trường và tạo sức bật cho nền kinh tế

Trong bối cảnh xuất khẩu tiếp tục duy trì đà tăng trưởng ấn tượng bất chấp biến động toàn cầu, hoạt động xúc tiến thương mại đã trở thành động lực quan trọng giúp doanh nghiệp Việt Nam mở rộng thị trường, nâng cao giá trị hàng hóa và tăng sức cạnh tranh. Trao đổi với phóng viên TTXVN, ông Vũ Bá Phú- Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) đã nhấn mạnh tới những kết quả nổi bật năm 2025 và chia sẻ định hướng chiến lược cho năm 2026; trong đó, trọng tâm là xúc tiến thương mại xanh, chuyển đổi số và mở rộng thị trường theo mô hình “Go Digital – Go Global”.

Phóng viên: Xin ông cho biết những thành tựu nổi bật của xúc tiến thương mại năm 2025 trong việc hỗ trợ doanh nghiệp duy trì xuất khẩu ở thị trường truyền thống và mở rộng sang thị trường mới, tiềm năng?

Cục trưởng Vũ Bá Phú: Năm 2025, xúc tiến thương mại của đạt được nhiều kết quả toàn diện, hỗ trợ doanh nghiệp duy trì xuất khẩu tại thị trường truyền thống và mở rộng mạnh mẽ sang thị trường mới, tiềm năng. Qua đó, đóng góp vào kết quả kim ngạch xuất khẩu hàng hóa đến thời điểm này đạt 839,75 tỷ USD, tăng 17,2% so với cùng kỳ năm 2024; trong đó, xuất khẩu tăng 16,1%; nhập khẩu tăng 18,4%. Cán cân thương mại hàng hóa xuất siêu 20,53 tỷ USD.

Thực hiện các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; Lãnh đạo Bộ Công Thương, Cục Xúc tiến thương mại đã triển khai có hiệu quả, đa dạng hóa chương trình xúc tiến thương mại quy mô lớn, chuyên sâu theo từng ngành hàng tại thị trường trọng điểm như: EU, Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, ASEAN, Ấn Độ, Trung Đông, châu Phi và khu vực Mỹ Latinh....

Cùng đó, tăng cường tổ chức chương trình xúc tiến thương mại mặt hàng Việt Nam có thể mạnh tại thị trường có FTA/CEPA với Việt Nam, thị trường ngách và thị trường mới như thị trường sản phẩm Halal, Saudi Arabia, Ai Cập, UAE, Brazil, thị trường Bắc Phi...Hơn nữa, đẩy mạnh xúc tiến thương mại sản phẩm công nghệ cao, nhất là trong lĩnh vực công nghệ bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, tự động hóa, máy móc, thiết bị và linh kiện, năng lượng tái tạo. Hầu hết các chương trình đều nhận được đánh giá tích cực từ doanh nghiệp. Nhiều biên bản hợp tác và hợp đồng xuất khẩu trị giá hàng chục triệu USD đã được ký kết tại các hội nghị giao thương và hội chợ quốc tế.

Một dấu ấn đặc biệt nữa là Hội chợ Mùa Thu lần thứ I – năm 2025 được tổ chức với quy mô lớn nhất từ trước đến nay với tổng diện tích trưng bày trên 100.000 m², 3.000 gian hàng, hơn 2.500 doanh nghiệp, tổ chức trong và ngoài nước tham gia. Trong khuôn khổ hội chợ, Ban Tổ chức đã triển khai 30 hội nghị, hội thảo, diễn đàn chuyên đề, lựa chọn 30 gian hàng tiêu biểu, đồng thời tổ chức các chương trình giao thương quốc tế với doanh nghiệp đến từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Singapore, New Zealand và EU.

Đáng lưu ý, hội chợ đã ghi nhận hơn 100 thỏa thuận hợp tác và biên bản ghi nhớ được ký kết. Các hoạt động này cho thấy sự chuyển dịch rõ rệt từ mô hình xúc tiến thương mại đơn thuần sang xúc tiến tổng hợp, gắn kết giữa thương mại, đầu tư, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số qua đó góp phần thúc đẩy sản xuất, xuất nhập khẩu và tạo cầu nối năng động trong hợp tác thương mại quốc tế.

Hơn nữa, Cục Xúc tiến thương mại tiếp tục nâng cao năng lực doanh nghiệp thông qua đào tạo về phát triển thương hiệu, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia chuỗi giá trị, cập nhật thông tin thị trường và hỗ trợ thích ứng với rào cản kỹ thuật. Đặc biệt, chuỗi Hội nghị giao ban Xúc tiến thương mại với hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tổ chức hàng tháng đã trở thành nguồn thông tin chiến lược, kịp thời cho doanh nghiệp.

Năm 2025 cũng đánh dấu bước tiến lớn trong ứng dụng công nghệ số trong hoạt động  xúc tiến như kết nối giao dịch trực tuyến, hỗ trợ doanh nghiệp tham gia sàn thương mại điện tử xuyên biên giới như Amazon, Alibaba và hướng tới xây dựng hệ sinh thái xúc tiến thương mại số toàn diện. Đặc biệt, sự phối hợp chặt chẽ giữa hệ thống Thương vụ, địa phương, hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp đã hình thành mạng lưới xúc tiến thương mại liên thông, nâng cao hiệu quả hỗ trợ và củng cố chỗ đứng của hàng hóa Việt Nam tại thị trường truyền thống.

Phóng viên: Cục Xúc tiến thương mại đã xây dựng hệ sinh thái xúc tiến thương mại theo hướng nào để giúp doanh nghiệp đáp ứng xu thế tiêu chuẩn xanh và yêu cầu phát triển bền vững của thị trường quốc tế, thưa ông?

Cục trưởng Vũ Bá Phú: Trên bình diện quốc tế, xu hướng tái cấu trúc chuỗi cung ứng, chuyển đổi xanh và việc ban hành thêm nhiều quy định về phát triển bền vững đang tác động sâu rộng đến xuất khẩu. Nhiều thị trường lớn đã triển khai yêu cầu đặc biệt nghiêm ngặt như Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của EU, đạo luật chống phá rừng, các quy định về truy xuất nguồn gốc và nhãn sinh thái của Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc.

Theo Báo cáo Future of Jobs 2025 của WEF, 47% doanh nghiệp toàn cầu xác định ESG và mục tiêu Net-Zero là ưu tiên chiến lược đến năm 2030. Vì vậy, Cục đã định hướng xúc tiến thương mại theo hướng toàn diện, đa lớp và thích ứng cao với xu thế mới của thị trường quốc tế; trong đó, xúc tiến thương mại xanh được coi là nội dung quan trọng, kỳ vọng giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực đáp ứng tiêu chuẩn vốn đang trở thành điều kiện tiên quyết trong thương mại toàn cầu.

Ngoài ra, Cục ưu tiên hỗ trợ xúc tiến thương mại gắn với chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn và chuẩn hóa tiêu chuẩn xanh. Cùng đó, phối hợp với hệ thống xúc tiến thương mại cả nước đẩy mạnh tuyên truyền, kết nối doanh nghiệp Việt Nam với chuỗi cung ứng xanh của tập đoàn đa quốc gia nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và tham gia bền vững vào chuỗi giá trị toàn cầu; tổ chức hội nghị giao ban hàng tháng với Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài để kịp thời cập nhật chính sách xanh.

Tuy nhiên, chuyển đổi xanh cũng đặt ra nhiều thách thức khiến doanh nghiệp buộc phải thay đổi toàn diện quy trình sản xuất, quản trị chuỗi cung ứng, kiểm soát nhà cung ứng và vùng nguyên liệu; đáp ứng yêu cầu minh bạch dữ liệu phát thải và đầu tư đáng kể vào công nghệ, tài chính, nhân lực.

Trong bối cảnh đó, hệ sinh thái xúc tiến thương mại xanh đóng vai trò then chốt, giúp doanh nghiệp xác định đúng hướng đi, giảm chi phí chuyển đổi và từng bước thích ứng với rào cản thương mại mới đang hình thành trên thị trường quốc tế.

Phóng viên: Ông đánh giá vai trò của nền tảng số và thương mại điện tử xuyên biên giới với hoạt động xúc tiến ra sao? Cục Xúc tiến thương mại có kế hoạch gì để thúc đẩy chương trình ‘Go Digital – Go Global’ giúp doanh nghiệp tận dụng mô hình số trong xuất khẩu?

Cục trưởng Vũ Bá Phú: Nền tảng số và thương mại điện tử xuyên biên giới giữ vai trò then chốt trong xúc tiến thương mại, đặc biệt trong bối cảnh thương mại toàn cầu đang chuyển dịch mạnh mẽ sang môi trường số. Việc ứng dụng nền tảng số giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, tối ưu hóa thời gian, mở rộng khả năng tiếp cận thị trường quốc tế và nâng cao hiệu quả xúc tiến thương mại.

Đặc biệt, thương mại điện tử xuyên biên giới không chỉ mở ra kênh kết nối trực tiếp với khách hàng toàn cầu mà còn mang lại lợi thế vượt trội thông qua khả năng khai thác dữ liệu lớn (Big Data) và công nghệ AI để phân tích hành vi tiêu dùng, dự báo nhu cầu theo từng phân khúc thị trường. Nhờ đó, doanh nghiệp có thể chủ động điều chỉnh chiến lược sản phẩm, marketing và xuất khẩu phù hợp với yêu cầu của từng thị trường.

Trước xu thế này, Cục xác định ưu tiên phát triển hệ sinh thái xúc tiến thương mại số là nhiệm vụ ưu tiên nhằm đẩy mạnh xúc tiến thương mại lên môi trường số với trọng tâm là xây dựng Cơ sở dữ liệu xúc tiến thương mại quốc gia, đảm bảo liên thông dữ liệu giữa doanh nghiệp, Thương vụ, thị trường, hiệp hội. Đồng thời, phát triển hệ sinh thái xúc tiến thương mại số với hồ sơ số doanh nghiệp, hệ thống đánh giá kết quả xúc tiến thương mại, nền tảng đào tạo trực tuyến, gian hàng số và sàn thương mại điện tử B2B xuyên biên giới.

Khi xúc tiến thương mại vận hành trên nền tảng số, doanh nghiệp tiếp cận thông tin thị trường nhanh, chính xác hơn và cơ quan xúc tiến thương mại có cơ sở đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu thay vì kinh nghiệm chủ quan. Cùng đó, Cục đẩy mạnh tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về ứng dụng công nghệ số trong xúc tiến thương mại, kỹ năng vận hành gian hàng trên sàn thương mại điện tử quốc tế và sử dụng công cụ hỗ trợ xuất khẩu trực tuyến.

Hơn nữa, tập trung xây dựng gian hàng quốc gia trên sàn thương mại điện tử lớn nhằm tăng cường sự hiện diện và nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm Việt Nam trên thị trường số toàn cầu trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt. Ngoài ra, Cục chú trọng thúc đẩy liên thông dữ liệu giữa cơ quan nhà nước, hệ thống Thương vụ, hiệp hội và doanh nghiệp nhằm giúp xúc tiến thương mại đồng bộ, hiệu quả hơn cũng như tạo điều kiện để doanh nghiệp nhanh chóng tiếp cận thông tin thị trường mới, tận dụng cơ hội hợp tác quốc tế kịp thời và chính xác.

Phóng viên: Xin ông cho biết Cục Xúc tiến thương mại dự kiến sẽ triển khai định hướng lớn nào trong năm 2026 để tiếp tục mở rộng xuất khẩu?

Cục trưởng Vũ Bá Phú: Năm 2026 là năm bản lề với nhiều thách thức lớn do môi trường kinh tế toàn cầu biến động khó lường, cạnh tranh ngày càng gay gắt và rào cản kỹ thuật tăng cao. Vì vậy, nhiệm vụ thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu góp phần đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số của Việt Nam đặt ra yêu cầu rất cao với xúc tiến thương mại.

Để đáp ứng nhiệm vụ này, Cục sẽ tập trung đa dạng hóa thị trường và nâng cao hiệu quả khai thác FTA, giữ vững thị trường truyền thống như Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, ASEAN vừa mở rộng sang thị trường mới nổi như Anh, Canada, Australia, Ấn Độ và Trung Đông. Đồng thời, đẩy mạnh việc hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng ưu đãi từ FTA thế hệ mới giúp doanh nghiệp giảm chi phí, tăng sức cạnh tranh và đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.

Cùng đó, xây dựng và phát triển mạng lưới xúc tiến thương mại quốc gia đồng bộ, hiện đại và chuyên nghiệp với quy chế phối hợp liên ngành rõ rang. Chuẩn hóa mô hình Trung tâm Xúc tiến thương mại địa phương và thiết lập mạng lưới chuyên gia theo ngành và thị trường để hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua thách thức khi thâm nhập thị trường quốc tế.

Mặt khác, Cục sẽ tiến hành đổi mới toàn diện Chương trình Xúc tiến thương mại quốc gia theo hướng đơn giản, linh hoạt và số hóa toàn diện, tập trung nguồn lực vào hội chợ quốc gia quy mô lớn theo chuẩn quốc tế, nâng cao ngân sách xúc tiến thương mại để mở rộng thị trường mới và phát triển thị trường ngách. Đồng thời, đẩy mạnh phát triển hệ sinh thái xúc tiến thương mại số, ứng dụng Big Data, AI, xây dựng nền tảng dữ liệu liên thông và thúc đẩy thương mại điện tử xuyên biên giới giúp doanh nghiệp tiếp cận thông tin nhanh chóng, chính xác và tối ưu hóa hoạt động xuất khẩu.

Ngoài ra, Cục sẽ tăng cường đào tạo, tư vấn chuyên sâu về tiêu chuẩn xanh, truy xuất nguồn gốc, FTA, thương mại điện tử và quản trị rủi ro nhằm nâng cao năng lực cho tổ chức xúc tiến thương mại và doanh nghiệp; triển khai chương trình doanh nghiệp dẫn dắt để tạo các đầu tàu ngành hàng giúp lan toả kinh nghiệm và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Hy vọng, với việc đồng bộ các giải pháp sẽ giúp doanh nghiệp Việt Nam mở rộng thị trường, nâng cao chất lượng và phát triển bền vững, đóng góp tích cực vào mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số trong bối cảnh đầy thách thức hiện nay.

Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn Cục trưởng!