Đồng bộ chính sách, hạ tầng khi thực hiện thanh toán không dùng tiền mặt ở nông thôn

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Tiến Dũng cho biết, Ngân hàng Nhà nước đã nghiên cứu, ban hành quy định tạo điều kiện thuận lợi, khuyến khích phát triển thanh toán không dùng tiền mặt khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa

Ông Phạm Tiến Dũng, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam phát biểu. Ảnh: Tuấn Đức - TTXVN

Theo đó, Ngân hàng Nhà nước đã hướng dẫn mở tài khoản thanh toán bằng phương thức điện tử trực tuyến (eKYC), giúp cho người dân mở tài khoản thanh toán mà không cần đến điểm giao dịch ngân hàng; xây dựng Nghị định thay thế Nghị định 101/2012/NĐ-CP; trong đó, đề xuất quy định về hoạt động đại lý thanh toán. Qua đó, tạo điều kiện cho người dân ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa nơi không có chi nhánh ngân hàng được tiếp cận, sử dụng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt.
Đặc biệt, vừa qua Ngân hàng Nhà nước đã cấp phép triển khai thí điểm dùng tài khoản viễn thông thanh toán cho các hàng hóa, dịch vụ có giá trị nhỏ (Mobile Money) cho 3 nhà mạng viễn thông gồm: Vietel, VNPT và Mobiphone
Theo Phó Thống đốc, trong 9 tháng của năm 2021, tổng số lượng giao dịch qua hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng lần lượt tăng 1,88% về số lượng và tăng 42,58% về giá trị. Hệ thống bù trừ điện tử và chuyển mạch giao dịch tài chính tăng 96,63% về số lượng và 133,11% về giá trị so với cùng kỳ năm 2020.
Hoạt động thanh toán qua các kênh điện tử tăng trưởng mạnh qua các năm, thanh toán qua di động tăng từ 50 - 80%/năm về số lượng. Thanh toán qua internet tăng từ 35 - 40%/năm về số lượng. Tỷ lệ cá nhân, tổ chức sử dụng phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt qua các kênh thanh toán điện tử đạt 40%.
Đáng chú ý, hiện nay, nhiều dịch vụ thanh toán mới, hiện đại như: thẻ ngân hàng, QR Code, ví điện tử, Internet Banking, Mobile Banking… đã được các ngân hàng, tổ chức trung gian thanh toán triển khai.
Theo Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng, Ngân hàng Nhà nước đã cho phép triển khai thí điểm các mô hình thanh toán không dùng tiền mặt ở khu vực nông thôn với 3 mô hình ngân hàng hợp tác với các tập đoàn viễn thông, cửa hàng xăng dầu để cung ứng dịch vụ chuyển tiền nhanh tới người dân ở khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa, những người chưa có tài khoản ngân hàng. 
Ông Nguyễn Hải Long, Phó Tổng giám đốc Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Agribank) cho hay, Agribank là một ngân hàng thương mại nhà nước có mạng lưới giao dịch rộng khắp từ thành thị đến nông thôn với 2.300 chi nhánh và phòng giao dịch, gần 4.000 máy ATM, gần 25.000 máy POS và 68 điểm giao dịch lưu động bằng ô tô chuyên dùng hoạt động tại các địa bàn nông nghiệp nông thôn.
Để triển khai Đề án đẩy mạnh phát triển dịch vụ thẻ tại thị trường nông nghiệp nông thôn, Agribank đã triển khai nhiều giải pháp như: các cá nhân cư trú trên địa bàn nông thôn hoặc có hoạt động sản xuất kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp nông thôn được cấp hạn mức thấu chi lên tới 30 triệu đồng để thanh toán các dịch vụ chi trả tiền điện, nước, cước viễn thông, mua sắm hàng hóa tiêu dùng thiết yếu, mua sắm vật tư cho sản xuất. Từ đó, góp phần hạn chế tín dụng đen tại khu vực nông nghiệp nông thôn; tạo thói quen thanh toán không dùng tiền mặt cho các khách hàng ở khu vực nông nghiệp, nông thôn.
Tuy nhiên, các chuyên gia kinh tế cũng cho rằng, việc thực hiện thanh toán không dùng tiền mặt ở nông thôn vẫn còn một số khó khăn. Đó là, thói quen sử dụng tiền mặt của người dân nói chung và khu vực nông thôn trong giao dịch thanh toán, tiêu dùng.
Một bộ phận người dân chưa có thói quen sử dụng các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng cũng như các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt khác, nhất là những người lớn tuổi và ở khu vực vùng sâu vùng xa, kể cả những người đã có tài khoản ngân hàng.
Một số người dân có tâm lý e ngại tiếp cận công nghệ mới trong thanh toán điện tử, ngân hàng, sợ rủi ro, không an toàn trong sử dụng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt .
Hơn nữa, trình độ dân trí khu vực nông thôn thấp hơn thành thị khiến cho việc triển khai nội dung và hình thức đào tạo khu vực nông thôn khó khăn hơn.
Ngoài ra, mạng lưới điểm giao dịch ngân hàng , trụ máy ATM chưa phân bố đều tại các huyện, thị nên khó triển khai đồng bộ.
Theo TS. Cấn Văn Lực Chuyên gia kinh tế trưởng Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV), Hà Giang, Bắc Kạn, Điện Biên, Cao Bằng, Lai Châu là những tỉnh chỉ có từ 4 - 5 ngân hàng hiện diện, phần lớn là các ngân hàng chính sách, ngân hàng có vốn Nhà nước như Agribank, BIDV ...
Trong khi đó, tại các thành phố lớn như Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh có 31/31 ngân hàng thương mại với số lượng chi nhánh, phòng giao dịch lên tới hơn 1.800, gấp 6,2 lần và 79,7 lần số ngân hàng thương mại và chi nhánh, phòng giao dịch tại tỉnh.
Phó Chủ tịch Trung ương Hội Nông dân Việt Nam Phạm Tiến Nam cũng bày tỏ, trong vài năm trở lại đây, thanh toán không dùng tiền mặt được đông đảo người dân Việt Nam lựa chọn, thay thế cho phương thức thanh toán tiền mặt truyền thống. Việc phổ cập phương thức thanh toán không dùng tiền mặt ở khu vực nông thôn gặp khó khăn nếu như không có các giải pháp quyết liệt từ các bộ, ngành có liên quan.
“Muốn phát triển thanh toán không dùng tiền mặt ở khu vực nông thôn, miền núi, vùng xa, trước hết cần phải tuyên truyền để người dân hiểu rõ những tiện ích của phương tiện thanh toán này để người dân tự đưa ra quyết định phù hợp. Quan trọng hơn, phải đồng bộ từ chính sách tới hạ tầng cơ sở để phương thức thanh toán hiện đại có điều kiện sử dụng một cách rộng rãi hơn ở khu vực nông thôn”, Phạm Tiến Nam cho biết.
Thời gian tới, theo Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng, Ngân hàng Nhà nước sẽ tiếp tục triển khai thí điểm dùng tài khoản viễn thông để thanh toán cho các dịch vụ có giá trị nhỏ; hoàn thiện, nâng cấp hạ tầng thanh toán quốc gia, hạ tầng Hệ thống thanh toán bù trừ tự động phục vụ các giao dịch bán lẻ theo hướng cung ứng dịch vụ thanh toán trực tuyến, xử lý tức thời, hoạt động liên tục 24/7 cho mọi đối tượng và người dân.
Đồng thời, đẩy mạnh hoạt động truyền thông giáo dục tài chính về thanh toán không dùng tiền mặt nhằm nâng cao nhận thức của người dân về thanh toán không dùng tiền, tăng cường các biện pháp bảo vệ quyền lợi hợp pháp người tiêu dùng./.