Hạ tầng mở đường cho đầu tư

Với hàng nghìn km cao tốc hoàn thành, tiến bộ kỹ thuật hiện đại được áp dụng rộng rãi và sự tham gia chủ động của khu vực tư nhân, các dự án giao thông không chỉ tạo sức bật cho tăng trưởng mà còn mở rộng cơ hội đầu tư mới. Phóng viên TTXVN đã trao đổi với PGS. TS Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam (VARSI) về tác động tích cực từ hạ tầng giao thông tới đầu tư, mở cơ hội tham gia cho doanh nghiệp, nhà đầu tư tư nhân vào các công trình, dự án giao thông. 

Phóng viên: Ông đánh giá như thế nào về ý nghĩa cũng như vai trò của cơ sở hạ tầng, nhất là các công trình, dự án trọng điểm đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước?

Chuyên gia Trần Chủng: Nghị quyết Đại hội Đảng XI, XII tới Đại hội Đảng XIII tiếp tục xác định 3 đột phá chiến lược trong phát triển kinh tế - xã hội của đất nước; trong đó có đột phá chiến lược về hạ tầng, gồm hạ tầng giao thông. Khi giao thông được xem như “mạch máu” của nền kinh tế, muốn phát triển nền kinh tế thì vai trò giao thông rất quan trọng. Và, việc phát triển hệ thống đường bộ cao tốc là mục tiêu trọng yếu trong việc thực hiện đột phá này. Với 3.000 km đường bộ cao tốc hoàn thành trong năm 2025, đây sẽ là tiền đề phấn đấu cho mục tiêu có 5.000 km đường bộ cao tốc vào năm 2030. 

Để có được kết quả này là sự cố gắng, nỗ lực rất lớn của toàn ngành giao thông vận tải, các địa phương và đặc biệt là sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Các địa phương cũng đã tích cực trong bồi thường giải phóng mặt bằng, cung cấp nguồn vật tư, vật liệu cho các công trình. 

Bên cạnh đó phải kể đến vai trò của các doanh nghiệp, nhà đầu tư nhân khi tham gia theo phương thức hợp tác công tư. Họ đã và đang góp phần tạo đột phá trong phát triển hệ thống hạ tầng giao thông đường bộ Việt Nam khi tốc độ thực hiện công trình nhanh hơn, bảo đảm chất lượng, vượt hiệu năng hiệu suất với mức đầu tư thấp hơn. 

Phóng viên: Sự đóng góp của doanh nghiệp, nhà đầu tư tư nhân trong việc đảm bảo tiến độ, chất lượng công trình, dự án thời quan qua như thế nào, thưa ông?

Chuyên gia Trần Chủng: Có thể nói các công trình đưa vào khai thác trong thời gian qua không chỉ đảm bảo mục tiêu về tiến độ, chất lượng công trình phần lớn đáp ứng được yêu cầu và thiết kế theo tiêu chuẩn kỹ thuật quy định. Để đạt được điều này, trước hết là sự lớn mạnh của lực lượng các nhà thầu xây dựng đường bộ cao tốc Việt Nam. 

Trên các công trường đường cao tốc cả nước không còn hình ảnh quen thuộc nhiều năm trước khi lao động thủ công là chính, hiện nay tỷ lệ cơ giới hóa trên các công trường rất cao. Ngoài các công tác liên quan đến làm đất, đắp đất, san nền, lu lèn…, nhiều công việc khác như quan sát, theo dõi cũng đã được áp dụng tiến bộ kỹ thuật, thiết bị và sự tham gia của công nghệ số từ giai đoạn khảo sát, thiết kế đến thi công xây dựng. 

Chính việc các doanh nghiệp mạnh dạn áp dụng tiến bộ kỹ thuật mới, ứng dụng hệ thống trang thiết bị hiện đại và công nghệ mới đã tạo ra năng suất rất cao trong thi công, đồng thời góp phần rất quan trọng để kiểm soát về chất lượng cũng như khối lượng công việc hoàn thành. Chưa kể, việc đầu tư sử dụng các mô hình thông tin xây dựng tiên tiến như BIM, các thiết bị đo quét lazer sẽ đánh giá chính xác chất lượng thi công so với thiết kế. Các thiết bị, công nghệ này cũng giúp thực hiện tốt hơn quản lý khai thác sau chuỗi quá trình vận hành sau này.  Khoa học kỹ thuật tạo ra năng suất thi công cao, chính năng suất ấy thúc đẩy tiến độ hoàn thành các công trình ngày càng nhanh và chất lượng.

Các doanh nghiệp, nhà đầu tư nhân cũng rất chủ động, sáng kiến trong tổ chức triển khai dự án. Các nhà đầu tư như Tập đoàn Đèo Cả đã sáng kiến phương thức đối tác công tư PPP++ để huy động vốn cho dự án, tức là không chỉ vay huy động tín dụng ngân hàng, mà còn mời nhà đầu tư khác tham gia khi nhìn thấy triển vọng của dự án có lợi, cùng góp vốn, cùng xây dựng.

Nếu như trước đây 20 năm, hệ thống giao thông đường bộ chỉ có gần 1.000 km đường cao tốc, nhưng riêng trong năm 2025 có khoảng 1.000 km đường cao tốc được đưa vào khai thác và vận hành. Với sự tham gia của khối kinh tế tư nhân và cách làm như vậy, mục tiêu 5.000 km đường bộ cao tốc vào năm 2030 sẽ sớm về đích, đáp ứng mong muốn của Đảng, Nhà nước và nhu cầu đi lại của nhân dân. 

Rõ ràng, sự chung tay xây dựng hệ thống giao thông huyết mạch, xuyên suốt cả nước với hàng nghìn km đường bộ cao tốc đang tạo ra động lực rất quan trọng cho phát triển kinh tế của cả nước, tạo luồng hàng hoá lưu thông, kết nối các vùng miền. Đồng thời kích hoạt tiềm năng phát triển kinh tế của các địa phương, nhất là ở miền núi như Cao Bằng đến vùng sâu, vùng xa như Cà Mau hay các tỉnh Tây Nguyên. 

Phóng viên: Là đại diện các nhà doanh nghiệp, nhà thầu, ông có kiến nghị gì đối với việc phát triển các dự án, công trình giao thông, từ đó thu hút khối tư nhân tham gia trong thời gian tới?

Chuyên gia Trần Chủng: Một công trình giao thông đảm bảo chất lượng, tiến độ, hiệu quả đầu tư phụ thuộc rất nhiều yếu tố, trước hết là giải phóng mặt bằng. Làm công trình giao thông không thể thi công “xôi đỗ” – làm đến đâu giải phóng đến đó như công trình dân dụng; làm công trình giao thông phải giải quyết bài toán đủ chiều dài thi công một cách liên tục. 

Thời gian qua, Chính phủ cùng các địa phương rất quan tâm và quyết tâm tổ chức giải phóng mặt bằng cho các công trình, dự án giao thông, song đây vẫn là vấn đề rất khó. Bởi vấn đề này liên quan đến đền bù đất, tái định cư cho người dân, mối quan hệ về đất rừng, đất nông nghiệp…, nhà thầu không thể thi công một đoạn xong chuyển sang đoạn khác. 

Sau khi hợp nhất các địa phương, một tỉnh bây giờ lớn hơn rất nhiều, cả về địa giới hành chính, cả về khối lượng công việc. Các doanh nghiệp dự án mong muốn không để những trở ngại của việc tổ chức lại hệ thống hành chính ảnh hưởng đến tiến độ giải phóng mặt bằng. 

Về khó khăn đối với mỏ vật liệu, Thủ tướng Chính phủ cũng đã có chỉ đạo các tỉnh phía Nam bố trí ngay và yêu cầu giao trực tiếp cho nhà thầu, không qua trung gian  mua bán. Do vậy các địa phương cần vào cuộc quyết liệt mới có thể giải quyết được, từ đó doanh nghiệp triển khai thi công đồng loạt, dứt điểm, tạo niềm tin cho nhà đầu tư.

Phóng viên: Xin cảm ơn ông!