Đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông đang nghiệm thu từng phần

Ngày 20/12, đại diện Ban Quản lý dự án đường sắt (Bộ Giao thông Vận tải) cho biết, dự án đường sắt đô thị Hà Nội tuyến Cát Linh - Hà Đông đã hoàn thành khối lượng xây dựng và đang trong quá trình nghiệm thu từng phần. 
Để vận hành dự án, tổng thầu phải hoàn thiện đề cương, cũng như thực hiện vận hành thử toàn bộ hệ thống đường sắt Cát Linh - Hà Đông trong 20 ngày để đánh giá an toàn hệ thống và phục vụ nghiệm thu toàn bộ dự án. 

“Việc vận hành hệ thống phải tuân thủ theo đề cương vận hành thử chi tiết do tổng thầu xây dựng, được các đơn vị quản lý dự án thẩm tra, phê duyệt. Tổng thầu đã trình đề cương, song cần bổ sung, hoàn thiện nên đến nay chưa được phê duyệt. Sau khi phê duyệt mới xác định thời gian bắt đầu vận hành thử toàn hệ thống trong 20 ngày”, đại diện Ban Quản lý dự án đường sắt thông tin.
Cũng theo đại diện Ban Quản lý dự án đường sắt, việc đánh giá an toàn hệ thống do tư vấn độc lập (Liên danh Apave-Certifier-Tricc) thực hiện. Sau khi dự án nghiệm thu toàn bộ, được cấp giấy chứng nhận an toàn hệ thống để khai thác sẽ được bàn giao cho thành phố Hà Nội, trực tiếp là Công ty TNHH Một thành viên Đường sắt Hà Nội khai thác, vận hành.
Trước đó, trong văn bản trả lời cử tri Hà Nội mới đây của Bộ Giao thông Vận tải về dự án đường sắt đô thị Hà Nội tuyến Cát Linh – Hà Đông, Bộ Giao thông Vận tải thừa nhận một loạt vấn đề về dự án này, đặc biệt là các nguyên nhân khiến dự án chậm tiến độ, đội vốn…
Đánh giá về nguyên nhân chủ quan, Bộ Giao thông Vận tải cho hay, dự án có thiết kế cơ sở ban đầu sơ sài, chưa lường hết quy mô, tính chất, công năng, nên phải điều chỉnh tại bước thiết kế kỹ thuật; chờ Nhà tài trợ phê duyệt hợp đồng, cấp hiệu lực cho Hiệp định vay vốn bổ sung kéo dài.
Ngân hàng Xuất Nhập khẩu Trang Quốc (China Eximbank) là cơ quan quản lý, cung cấp nguồn vốn vay không thiết lập đại diện thường trú tại Việt Nam, làm ảnh hưởng đến hiệu quả điều hành cấp vốn thực hiện Dự án.
Trong khi đó, Tập đoàn Cục 6 Đường sắt Trung Quốc (Tổng thầu EPC) chưa có kinh nghiệm trong triển khai thực hiện Dự án tổng thể theo hình thức hợp đồng EPC, đồng thời chưa thực hiện theo đúng cam kết về tiến độ, thiếu kinh nghiệm trong việc thiết kế.
Bên cạnh đó, cách thức triển khai thực hiện Dự án ở mỗi nước có sự khác biệt, đặc biệt là cách thức lập Hồ sơ thiết kế, nghiệm thu thanh toán. Trong khi đây là lần đầu tiên Tổng thầu Trung Quốc thực hiện dự án tại Việt Nam, dẫn đến việc quản lý điều hành của Tổng thầu còn nhiều lúng túng và bất cập.
Đồng thời, việc giải ngân của Hiệp định vay bổ sung gặp nhiều vướng mắc do các bên chưa thống nhất được ý kiến pháp lý. Cụ thể, Hiệp định vay bổ sung được ký tháng 5/2017, nhưng phải tới tháng 12/2017 mới thống nhất được ý kiến pháp lý, tháng 4/2018 mới thống nhất được 13 điều kiện cho lần giải ngân đầu tiên của dự án.
Về nguyên nhân khách quan, Bộ Giao thông Vận tải cho rằng, việc giải phóng mặt bằng tại Hà Nội rất chậm và phức tạp, không đáp ứng được yêu cầu của khảo sát thiết kế kỹ thuật. Do yếu tố khác biệt về quy định giữa hai quốc gia về tiêu chuẩn kỹ thuật, quy trình, quy phạm trong bước thiết kế, thi công và dự toán gây khó khăn trong điều hành và tổ chức thực hiện.
Bên cạnh đó, hệ thống quy định của pháp luật hiện hành của Việt Nam về thực hiện hợp đồng EPC chưa đầy đủ, đồng bộ, đặc biệt là quy định về tính trọn gói giữa các yếu tố kỹ thuật, tài chính, thủ tục, thẩm quyền phê duyệt điều chỉnh Dự án. Ngoài ra, tổng lạm phát trong giai đoạn thực hiện (2008-2011) lên tới 49,83%, đã ảnh hưởng lớn đến giá nhân công, vật tư, vật liệu xây dựng.
Sau khi liệt kê các nguyên nhân trên, Bộ Giao thông Vận tải đã nhận trách nhiệm chỉ đạo về mình trên cương vị Chủ đầu tư, trách nhiệm trực tiếp là của Ban Quản lý dự án Đường sắt.
Bên cạnh đó, tư vấn thiết kế chịu trách nhiệm về chất lượng lập dự án đầu tư, tư vấn giám sát chịu trách nhiệm trong giám sát; UBND thành phố Hà Nội chịu trách nhiệm về giải phóng mặt bằng chậm…
Dự án đường sắt đô thị Cát Linh – Hà Đông sử dụng vốn vay ODA Trung Quốc, với điều kiện chỉ định Tổng thầu EPC là Công ty Hữu hạn Tập đoàn Cục 6 đường sắt Trung Quốc thực hiện. Tư vấn giám sát là Công ty TNHH Giám sát xây dựng Viện nghiên cứu thiết kế công trình đường sắt Bắc Kinh (Trung Quốc). Chủ đầu tư là Bộ Giao thông Vận tải. Ban Quản lý dự án đường sắt được giao trực tiếp quản lý dự án, đại diện chủ đầu tư.
Đường sắt đô thị Hà Nội tuyến Cát Linh-Hà Đông có chiều dài tuyến đi trên cao là 13,5 km (từ Cát Linh đi Hà Đông), khổ đường 1.435 mm và 12 nhà ga trên cao. Đoàn tàu chạy với vận tốc thiết kế tối đa 80 km/giờ, vận tốc bình quân khai thác 35 km/giờ, khai thác với tần suất vận chuyển khoảng 2 phút/chuyến.
Dự án có tổng mức đầu tư sau điều chỉnh là 886 triệu USD (hơn 20.000 tỷ đồng). Dự kiến ban đầu đưa vào khai thác năm 2016 nhưng phải điều chỉnh lùi tiến độ nhưng đến nay vẫn chưa đưa vào khai thác thương mại./.