EU tăng tốc cắt giảm khí đốt Nga trước năm 2027

Hoài Thanh/BNEWS/vnanet.vn 05:30' - 01/06/2025
BNEWS Liên minh châu Âu (EU) vừa công bố lộ trình chi tiết về kế hoạch chấm dứt hoàn toàn việc nhập khẩu khí đốt từ Nga trước năm 2027.
EU tăng biện pháp nhằm cắt giảm hoàn toàn việc nhập khẩu khí đốt từ Nga. Ảnh: THX/TTXVN

Trong gói trừng phạt mới nhất, EU đưa hàng trăm tàu chở dầu và các công ty liên quan đến vận chuyển dầu Nga vào danh sách hạn chế, đồng thời mở rộng những biện pháp kiểm soát đối với một số hệ thống thanh toán liên ngân hàng như SPFS.

Trong nhiều năm, các quốc gia châu Âu – đặc biệt là Đức – từng coi nguồn năng lượng giá cả hợp lý từ Nga là một phần quan trọng trong chiến lược tăng trưởng kinh tế. Trước các biến động địa chính trị tại Grudia năm 2008 và Ukraine năm 2014, phản ứng của châu Âu được đánh giá là thận trọng. Chính điều này khiến một số quan sát cho rằng Nga đã tính toán về khả năng phản ứng hạn chế từ phía EU trong các kịch bản tiếp theo.

Một nguồn tin từ Chính phủ Nga từng nhận định vào năm 2022 rằng giới lãnh đạo Nga kỳ vọng phản ứng từ châu Âu sẽ không quá mạnh. Trên thực tế, nếu không có những diễn biến bất ngờ trong giai đoạn đầu cuộc xung đột tại Ukraine, cục diện có thể đã khác. Tuy nhiên, tình hình sau đó đã thay đổi, khi châu Âu có những điều chỉnh chính sách quyết đoán hơn, nhất là dưới sức ép từ các đối tác quốc tế và nhu cầu tự đảm bảo an ninh năng lượng trong dài hạn.

 

Trước những đánh giá mới từ giới chuyên gia và cơ quan tình báo, cho thấy tiềm ẩn nhiều thách thức an ninh trong khu vực, EU đã xác lập năm 2027 là mốc quan trọng để hoàn tất việc loại bỏ nhập khẩu khí đốt Nga.

Ngày 6/5, Ủy ban châu Âu (EC) công bố kế hoạch cụ thể nhằm chấm dứt toàn bộ nhập khẩu năng lượng từ Nga trước cuối năm 2027.Theo đó, EU sẽ tăng cường minh bạch thị trường, giám sát và truy xuất nguồn gốc khí đốt nhập khẩu. Các hợp đồng mới với nhà cung cấp Nga sẽ không còn được ký kết, trong khi những hợp đồng giao ngay hiện tại sẽ kết thúc vào cuối năm nay. Ngoài ra, EU cũng đặt trọng tâm vào việc kiểm soát hoạt động của các tàu vận chuyển dầu trong diện nghi vấn vi phạm lệnh cấm vận – còn được gọi là “đội tàu bóng đêm”.

Bên cạnh đó, EU cũng điều chỉnh chính sách liên quan đến lĩnh vực năng lượng hạt nhân. Cơ quan Cung cấp Năng lượng Nguyên tử châu Âu (Euratom Supply Agency) sẽ giảm dần các hợp đồng mới với đối tác Nga, bao gồm cung ứng uranium, uranium làm giàu và các vật liệu hạt nhân khác. Theo số liệu từ EC, tỷ trọng khí đốt Nga trong tổng nhập khẩu của EU đã giảm từ 45% xuống còn 19% nhờ kế hoạch REPowerEU được triển khai từ tháng 5/2022.

Ủy viên Năng lượng EU Dan Jorgensen ngày 13/5 nhấn mạnh rằng EU đang hướng đến mục tiêu không còn phụ thuộc vào năng lượng từ Nga. “Lộ trình này là một tín hiệu rõ ràng: chúng tôi không còn muốn nhập khẩu khí đốt hay dầu từ Nga nữa”, ông nói.

Trong những ngày gần đây, EU đã nâng cao một loạt biện pháp chính trong khuôn khổ kế hoạch tiếp tục giảm nhập khẩu năng lượng từ Nga. Gói trừng phạt thứ 17 của EU tiếp tục mở rộng danh sách các tàu bị kiểm soát lên 342 chiếc, bổ sung 189 tàu thuộc diện nghi vấn vận chuyển dầu Nga né lệnh trừng phạt.

Nhiều công ty liên quan cũng bị áp dụng biện pháp hạn chế, trong đó có Volga Shipping, công ty bảo hiểm VSK, cùng các công ty điều hành tàu tại Các Tiểu Vương quốc Arab Thống nhất (UAE), Thổ Nhĩ Kỳ và Khu hành chính đặc biệt Hong Kong (Trung Quốc). Vương quốc Anh – dù không còn là thành viên EU – cũng thông báo bổ sung lệnh trừng phạt với 18 tàu, nâng tổng số tàu bị đưa vào danh sách hạn chế lên 128 chiếc. Tập đoàn năng lượng Surgutneftegas của Nga cũng được đưa vào danh sách này sau khi bị Mỹ trừng phạt.

EU cũng tăng cường giám sát hệ thống SPFS – hệ thống chuyển tiền liên ngân hàng của Nga được phát triển như một phương án thay thế hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT. Trong gói trừng phạt thứ 16, EU đã cấm toàn bộ các giao dịch SPFS diễn ra ngoài lãnh thổ Nga và áp dụng thêm các biện pháp với Belarus nhằm ngăn ngừa nguy cơ lan rộng.

Một nguồn tin thân cận với cơ quan an ninh năng lượng của EU chia sẻ với trang mạng Oilprice.com rằng: “Rõ ràng là chúng ta (EU) không thể dựa hoàn toàn vào Mỹ như trước để bảo vệ an ninh. Điều cần làm là EU tự khẳng định mình, duy trì các lệnh trừng phạt hiện tại và mở rộng, với mục tiêu không còn nhập khẩu nhiên liệu hóa thạch từ Nga, đặc biệt là khí đốt, vào cuối năm 2027”. Nguồn tin cũng cho biết EU đang cân nhắc đưa thêm một số công cụ mới, trong đó có khả năng điều chỉnh mức trần giá dầu Nga, từ mức hiện tại là 60 USD/thùng xuống gần với mức chi phí sản xuất – khoảng 40 USD/thùng.

Ngoài ra, EU cũng đang xem xét các biện pháp bổ sung liên quan đến hạ tầng năng lượng như đường ống dẫn khí đốt, hệ thống ngân hàng và mạng lưới thanh toán - không chỉ với Nga mà cả các bên có liên hệ đến Nga. Mặc dù hai tuyến đường ống Nord Stream 1 và Nord Stream 2 hiện không hoạt động, EU vẫn đặt vấn đề kiểm soát chặt chẽ các hoạt động có khả năng tái khởi động trong tương lai. “Chúng ta cần bảo đảm rằng không còn cơ hội để những đường ống này được sử dụng làm công cụ tạo sự phụ thuộc như trước đây”, nguồn tin nhấn mạnh.

Những bước đi này được thúc đẩy trong bối cảnh EU xác định việc đảm bảo an ninh năng lượng là một trong các ưu tiên hàng đầu. Tổng Thư ký Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) Mark Rutte cũng từng đề cập đến nhu cầu thay đổi tư duy trong khu vực. Ông cho rằng một số quốc gia lớn đang hình thành quan điểm về một trật tự thế giới mới và châu Âu cần có phản ứng phù hợp với bối cảnh hiện tại, trong đó có việc tăng cường sản xuất và đầu tư quốc phòng.

Việc đảm bảo nguồn cung năng lượng bền vững, không phụ thuộc vào một đối tác duy nhất, đang trở thành mục tiêu chiến lược của EU. Điều này cũng lý giải vì sao một số quốc gia thành viên EU đang thúc đẩy cơ chế trừng phạt sớm với Iran trước thời hạn ngày 18/10 tới.

Tin liên quan

Tin cùng chuyên mục