Giải quyết đầu ra nông sản - Bài cuối: Chiến lược phát triển dài hơi
Mặc dù những mô hình, ý tưởng đưa nông sản vào các sản phẩm truyền thống của một số doanh nghiệp thực phẩm đã tạo nên tín hiệu lạc quan nhưng khó có thể tiêu thụ hết lượng nông sản tồn đọng hiện tại và bao tiêu được toàn bộ nông sản sản xuất thời gian tới.
Do đó, chìa khóa giải quyết đầu ra lâu dài cho nông sản phải là thúc đẩy tiêu thụ nội địa và đầu tư phát triển ngành công nghiệp chế biến một cách bài bản.
Tổ chức sản xuất – tiêu thụ hợp lý
Ông Nguyễn Hồng Sơn, Giám đốc Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam cho rằng, nhu cầu tiêu thụ nông sản, rau quả trong nước là rất lớn nhưng do hiệu ứng từ quá trình hội nhập vẫn có hiện tượng doanh nghiệp mải mê với xuất khẩu mà ít quan tâm tới thị trường trong nước.
Đến khi xuất khẩu gặp vấn đề mới loay hoay tìm về sân nhà thì đã phải cạnh tranh với rất nhiều sản phẩm ngoại nhập.
"Người sản xuất và cả doanh nghiệp thương mại cần thay đổi quan niệm cho rằng thị trường trong nước là thị trường "dễ tính", yêu cầu chất lượng thấp.
Thực tế hiện nay người dân rất quan tâm đến vấn đề an toàn thực phẩm và có nhu cầu sử dụng sản phẩm chất lượng cao, đó là lý do ngày càng nhiều sản phẩm nhập khẩu được ưa chuộng", ông Nguyễn Hồng Sơn nhấn mạnh.
Các chuyên gia khuyến cáo, trong bối cảnh dịch bệnh phức tạp, nhu cầu tiêu dùng ở một số thị trường giảm cục bộ do việc giao thương bị hạn chế, các địa phương cần tổ chức sản xuất theo hình thức rải vụ, áp dụng các kỹ thuật để điều tiết cân đối nguồn cung hợp lý.
Ví dụ như cây thanh long rất dễ để điều tiết sản lượng, mùa vụ theo chu kỳ chiếu đèn, tùy vào nhu cầu thị trường cần tổ chức chiếu đèn luân phiên để cân đối cung cầu, giữ được giá bán và lợi nhuận cho người nông dân.
Nhưng việc rải vụ, điều tiết sản xuất phải được phối hợp thực hiện giữa nhiều địa phương mới mang lại hiệu quả cao.
Thông tin về tiềm năng tiêu thụ trong nước, ông Nguyễn Vũ Toàn, Giám đốc kinh doanh hàng Thực phẩm Liên hiệp Hợp tác xã thương mại Tp. Hồ Chí Minh (Saigon Co.op) cho biết, nhu cầu sử dụng rau củ quả của người dân Việt Nam ngày càng tăng.
Trung bình, mỗi ngày hệ thống siêu thị, cửa hàng thực phẩm của Saigon Co.op ghi nhận mức tiêu thụ hơn 200 tấn rau củ quả.
Nếu cộng dồn khối lượng tiêu thụ tại các hệ thống siêu thị bán lẻ khác thì con số sẽ cao hơn nhiều lần, nhưng số lượng này cũng mới phản ánh khoảng 15 -20% tổng nhu cầu tiêu dùng của thị trường nội địa vì kênh phân phối chợ truyền thống vẫn đang chiếm hơn 80% thị phần.
Tuy nhiên, việc kết nối tiêu thụ nông sản của Việt Nam vẫn đang gặp nhiều thách thức, cụ thể, phần lớn nông sản được sản xuất ở quy mô nhỏ lẻ, manh mún nên thiếu sự đồng đều và khó kiểm soát được chất lượng.
Tình trạng lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật cả chủ động và bị động vẫn còn phổ biến khiến nông sản không đủ tiêu chuẩn tiếp cận các hệ thống phân phối hiện đại và làm giảm niềm tin của người tiêu dùng.
Bên cạnh đó, vẫn còn hiện tượng người dân đổ xô sản xuất theo phong trào một vài loại cây trồng mà không quan tâm đến đầu ra khiến sản lượng tăng vọt, cung vượt cầu, nông sản rớt giá.
Do đó, muốn thúc đẩy tiêu thụ nội địa, nông dân, doanh nghiệp cần tổ chức sản xuất hợp lý, dựa trên nhu cầu và tiêu chuẩn của thị trường, đảm bảo sự đồng đều và ổn đinh về chất lượng cũng như sản lượng; phải cắt giảm được chi phí trung gian trong việc thu mua, vận chuyển, bảo quản thì nông sản Việt Nam mới có thể cạnh tranh với nông sản nhập khẩu.
Đầu tư tương xứng cho chế biến
Bộ Công Thương dự báo, trong bối cảnh dịch COVID-19 vẫn còn diễn biến phức tạp, việc xuất khẩu các sản phẩm rau quả, nông sản tươi sẽ gặp khó khăn nhưng sản phẩm chế biến như đồ hộp, đông lạnh, rau củ sấy sẽ được tiêu thụ mạnh ở nhiều thị trường trong thời gian tới nhờ tiện lợi trong vận chuyển và tiêu dùng.
Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam nêu thực tế, hiện nay tỷ lệ rau quả chế biến của Việt Nam mới chiếm khoảng 5% tổng sản lượng trồng được.
Mặc dù công suất thiết kế các nhà máy chế biến có thể đạt 10% nhưng do nguồn nguyên liệu không tập trung, giá cả và chất lượng nguyên liệu không ổn định nên chưa vận hành hết công suất.
"Chế biến nông sản của Việt Nam đang rất yếu vì chưa có nhiều doanh nghiệp quan tâm đầu tư vào lĩnh vực này. Chỉ một số ít doanh nghiệp lớn đã đầu tư dây chuyền chế biến hiện đại thì lại chưa có sự tương thích giữa cơ sở chế biến với vùng nguyên liệu. Nhà máy chế biến chỉ có thể đặt cố định một chỗ nhưng vùng nguyên liệu lại phân tán trên diện rộng khiến việc thu mua nguyên liệu từ các hộ sản xuất nhỏ lẻ rất khó khăn. Điều này dẫn đến tình trạng khập khiễng khi chưa có nhà máy thì nông sản dư thừa không có nơi tiêu thụ nhưng khi đầu tư xây dựng nhà máy công suất lớn lại không đủ nguyên liệu để chế biến", ông Đặng Phúc Nguyên phân tích.
Trong khi đó, bà Đặng Thị Thúy Nga, Giám đốc Hợp tác xã nông nghiệp Xuân Định (Đồng Nai) nêu vấn đề, khi sản xuất đạt đến quy mô nhất định thì việc thu mua, tiêu thụ nông sản tươi không thể đảm bảo đầu ra ổn định cho người nông dân.
Điển hình như tại Đồng Nai, dù các hợp tác xã có ký kết hợp đồng tiêu thụ với doanh nghiệp thương mại nhưng khi vào vụ thu hoạch chính sầu riêng, chôm chôm, bơ…vẫn thường xuyên xảy ra tình trạng ùn ứ cục bộ do doanh nghiệp thu mua không kịp.
Thực tế là doanh nghiệp thu mua không có kho bảo quản, không có cơ sở chế biến mà chỉ thu gom phân phối, xuất khẩu tươi.
Ngược lại, cũng vì thiếu kho dự trữ, bảo quản mà nhiều nhà máy chế biến chỉ hoạt động đúng công suất trong thời điểm thu hoạch chính vụ. Điều này khiến hiệu suất vận hành thấp, chi phí vận hành, khấu hao dây chuyền tăng lên.
Chính vì vậy, các chuyên gia nhấn mạnh, để giải quyết các bất cập trên, thúc đẩy công nghiệp chế biến phát triển, ngành nông nghiệp cần tổ chức, quy hoạch lại họat động sản xuất theo hướng hàng hóa lớn, tập trung phát triển sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao; đồng thời, xây dựng các cụm liên kết sản xuất – chế biến – tiêu thụ nông sản tại các khu vực có sản lượng nông sản lớn, thuận lợi trong việc kết nối giao thông vận tải.
Song song đó, Nhà nước nên có chính sách hỗ trợ cụ thể để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư xây dựng các kho bảo quản đạt tiêu chuẩn, giúp điều tiết nguồn cung và duy trì nguồn nguyên liệu thường xuyên phục vụ phát triển chế biến sâu./.
Tin liên quan
-
Kinh tế Việt Nam
Chuyển hướng xuất khẩu
07:44' - 16/03/2020
Mặc dù xuất khẩu sang nhiều nước trên thế giới nhưng đến nay tỷ lệ xuất khẩu trực tiếp của Việt Nam cho mạng lưới phân phối vẫn chiếm tỷ lệ thấp cả về số lượng và giá trị kim ngạch.
-
Kinh tế Việt Nam
Dịch COVID-19: Phối hợp đẩy nhanh thông quan hàng hóa xuất khẩu
22:08' - 06/03/2020
Ngày 6/3, Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) đã tổ chức đoàn công tác lên làm việc với Sở Công Thương và Ban Quản lý khu kinh tế của tỉnh Cao Bằng về tình hình xuất nhập khẩu hàng hóa.
-
Kinh tế & Xã hội
Dịch COVID-19: Giải pháp hữu hiệu cho tiêu thụ nông sản
09:19' - 27/02/2020
Do ảnh hưởng từ dịch bệnh COVID-19, xuất khẩu thanh long ở Long An gặp nhiều khó khăn, tồn đọng hàng chục nghìn tấn, giá giảm từ 30.000 - 40.000 đồng/kg xuống còn 7.000 đồng/kg.
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế Việt Nam
Chia sẻ kinh nghiệm phát triển kinh tế số, hoàn thiện thể chế công nghệ
12:41'
Chuyển đổi số là động lực thúc đẩy đổi mới sáng tạo nhằm tạo bứt phá, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế...
-
Kinh tế Việt Nam
Cung cấp thông tin thị trường Algeria cho doanh nghiệp Việt Nam
08:38'
Thương vụ Việt Nam tại Algeria đã tổ chức Phiên tư vấn trực tuyến về xuất khẩu và đầu tư sang Algeria cho 42 doanh nghiệp trong nước hoạt động trong các lĩnh vực xuất nhập khẩu nông lâm thủy sản...
-
Kinh tế Việt Nam
Việt Nam là đối tác thương mại lớn nhất của Canada trong khu vực ASEAN
22:24' - 27/03/2024
Hiện Canada là đối tác thương mại lớn thứ 3 của Việt Nam trong khu vực châu Mỹ và Việt Nam là đối tác thương mại lớn nhất của Canada trong khu vực ASEAN.
-
Kinh tế Việt Nam
Hà Nội thông qua Quy hoạch Thủ đô
22:20' - 27/03/2024
Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố Hà Nội đã thống nhất thông qua Quy hoạch Thủ đô để các cơ quan khẩn trương triển khai các bước tiếp theo: Trình xin ý kiến Quốc hội tại Kỳ họp thứ 7 sắp tới.
-
Kinh tế Việt Nam
Hài hòa hóa thủ tục, đẩy nhanh tiến độ giải ngân nguồn vốn ODA và vốn vay ưu đãi
22:14' - 27/03/2024
Chiều 27/3, tại Hà Nội, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang chủ trì họp Ban Chỉ đạo Quốc gia về ODA và vốn vay ưu đãi với các đối tác phát triển.
-
Kinh tế Việt Nam
Hoa Kỳ mong muốn mở rộng hợp tác với Việt Nam về kinh tế, công nghệ và AI
19:51' - 27/03/2024
Thượng nghị sĩ Kristen Gillibrand khẳng định Hoa Kỳ mong muốn mở rộng hợp tác với Việt Nam trên nhiều lĩnh vực, từ kinh tế, công nghệ, năng lượng… đến những lĩnh vực mới như trí tuệ nhân tạo.
-
Kinh tế Việt Nam
Trao đổi thương mại, đầu tư giữa Việt Nam và Canada tăng trưởng tích cực
19:20' - 27/03/2024
Từ khi Hiệp định Thương mại Tiến bộ Toàn diện Xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) mà Việt Nam và Canada là thành viên có hiệu lực, trao đổi thương mại và đầu tư giữa hai nước tăng trưởng tích cực.
-
Kinh tế Việt Nam
Kiểm tra khắc phục ô nhiễm nguồn nước hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải
17:57' - 27/03/2024
Ngày 27/3, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Hoàng Hiệp đã dẫn đầu đoàn kiểm tra tiến độ và vận hành thử trạm bơm dã chiến Xuân Quan (Hưng Yên).
-
Kinh tế Việt Nam
Bà Rịa-Vũng Tàu chi cho đầu tư phát triển tăng mạnh
17:06' - 27/03/2024
Theo Sở Kế hoạch và Đầu tư Bà Rịa-Vũng Tàu, năm 2024 tỉnh dự toán dành ngân sách hơn 19.879 tỷ đồng cho đầu tư phát triển, chiếm 60,7% tổng nguồn chi của tỉnh, tăng hơn 3.100 tỷ đồng so với năm trước.