Hình tượng con lợn trong văn hóa người Việt

Trong văn hoá phương Đông, con lợn (hợi) đứng cuối cùng trong bộ linh vật 12 con giáp.

Trong văn hoá phương Đông, con lợn (hợi) đứng cuối cùng trong bộ linh vật 12 con giáp và tượng trưng cho cuộc sống ấm no, nhàn tản.
Trong hội họa, con lợn xuất hiện chủ yếu trong tranh Đông Hồ. “Tranh Đông Hồ gà lợn nét tươi trong/ Màu dân tộc sáng bừng trên giấy điệp” (thơ Hoàng Cầm).

Tranh lợn trong tranh Đông Hồ cũng có nhiều loại. Đó là tranh lợn đàn, biểu tượng tín ngưỡng dân gian “sinh sôi nảy nở”; tranh Lợn độc (toàn bộ bức tranh chỉ có hình con lợn) - “nhất khoảnh anh hùng”; và loại thứ ba là tranh Lợn ăn lá dáy biểu hiện cho sự hòa hợp trong tự nhiên.

Con lợn xuất hiện trong tranh Đông Hồ.

Hình ảnh con lợn cũng xuất hiện rất nhiều trong lĩnh vực văn học, nhất là trong văn học dân gian. Trong bài ca dao “Con gà tục tác lá chanh/Con lợn ủn ỉn mua hành cho tôi/Con chó khóc đứng khóc ngồi/Mẹ ơi, đi chợ mua tôi đồng riềng” cách thức chế biến, nấu nướng các món ăn từ thịt các con vật được thể hiện sinh động, rất dí dỏm.

Trước đây, con lợn luôn là một trong những sính lễ chính nhà gái thách cưới nhà trai. “Mẹ ngồi thách cưới/ Tiền chẵn năm quan/Cau chẵn năm ngàn/Lợn béo năm con/Áo quần năm đôi”. Hay “Bao giờ gạo gánh đến nhà/ Lợn kêu ý oét mới là vợ anh”...

Và có lẽ chẳng ai trong chúng ta còn xa lạ với cách nhét tiền vào con lợn đất để tiết kiệm. Đó là con lợn đất nung với màu sắc sặc sỡ, tạo hình ngộ nghĩnh, với các cỡ to nhỏ khác nhau, rỗng lòng, có một khe hở nhỏ trên lưng. Lợn đất giúp con trẻ, thậm chí cả người lớn giữ tiền tiết kiệm.

Và có hẳn một bài hát “Con heo đất” với lời bài hát rất quen thuộc với nhiều thế hệ con trẻ: “Mẹ mua cho em heo đất…/ Làm sao cho heo mau lớn/ Heo không đòi ăn cơm/ Heo không đòi ăn cám…/ Em lì xì heo đất hai trăm mỗi ngày…”. Theo đó, những chú heo đất đã giúp rất nhiều người “cất giữ” ký ức về một thời tuổi thơ.

>>>Các lễ cúng trong dịp Tết Nguyên đán