Hoàn thiện pháp lý, đa dạng hóa phát hành trái phiếu

Hội nghị Tổng kết hoạt động thị trường trái phiếu năm 2025. Ảnh: Văn Giáp/Bnews/vnanet.vn

Bà Phạm Thị Thanh Tâm - Phó Vụ trưởng Vụ Các định chế tài chính (Bộ Tài Chính) cho biết, năm 2025, trong bối cảnh kinh tế thế giới và trong nước diễn biến phức tạp, nhưng thị trường trái phiếu năm 2025 vẫn duy trì được sự ổn định và tăng trưởng tích cực.

Tổng mức vốn huy động qua thị trường trái phiếu năm 2025 đạt hơn 730 nghìn tỷ đồng, tương đương khoảng 27% tổng vốn đầu tư toàn xã hội; quy mô thị trường đến cuối năm 2025 đạt khoảng 3,83 triệu tỷ đồng, tương đương 33,3% GDP năm 2024. Phát hành trái phiếu chính phủ đã và đang trở thành kênh huy động vốn chủ đạo của Chính phủ, đóng góp 70% nhu cầu huy động vốn của ngân sách trung ương và tương đương 80% tổng huy động vốn trong nước của Chính phủ giai đoạn 2021 - 2025.

Đối với thị trường trái phiếu doanh nghiệp, khung pháp lý được hoàn thiện, việc quản lý, giám sát, thông tin tuyên truyền, cảnh báo rủi ro cho nhà đầu tư tiếp tục được chú trọng. Bộ Tài chính đã chủ động báo cáo các cấp có thẩm quyền về hoạt động của thị trường; trong đó, kiến nghị các giải pháp về chính sách và điều hành. Theo đó, thị trường trái phiếu doanh nghiệp năm 2025 có sự tăng trưởng tích cực so với năm 2024 cả về số lượng doanh nghiệp phát hành và giá trị huy động vốn trái phiếu, với tổng giá trị huy động ước khoảng 441,7 nghìn tỷ đồng.

Bà Phạm Thị Thanh Tâm cũng cho biết, để đáp ứng yêu cầu huy động vốn cho đầu tư phát triển nền kinh tế, Bộ Tài chính đang tích cực phối hợp với các bộ, ngành xây dựng, hoàn thiện Đề án thí điểm phát hành trái phiếu Chính phủ xanh để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trước khi triển khai thực hiện trong năm 2026.

Đánh giá về hoạt động phát hành trái phiếu Chính phủ năm 2025, đại diện Kho bạc Nhà nước cho biết, trong năm 2025, thị trường tài chính – tiền tệ trên thế giới và trong nước diễn biến theo xu hướng ít thuận lợi cho công tác phát hành trái phiếu Chính phủ. Trong bối cảnh đó, Kho bạc Nhà nước bám sát tình hình thị trường, căn cứ nhu cầu vốn ngân sách trung ương từng thời điểm, chủ động điều hành khối lượng, lãi suất phù hợp, đã tổ chức thành công 43/52 phiên đấu thầu trái phiếu Chính phủ tại Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX).

Tổng khối lượng trái phiếu Chính phủ phát hành đến hết tháng 10/2025 là 283.429 tỷ đồng, đạt 57% kế hoạch cả năm 2025, với kỳ hạn phát hành bình quân đạt 9,84 năm, lãi suất huy động bình quân đạt 3,07%/năm. Kết quả trên đáp ứng được các mục tiêu đã đề ra trong Nghị quyết số 07/NQ-TW ngày 18/11/2016 của Bộ Chính trị, Nghị quyết số 23/2021/QH15 ngày 28/7/2021 của Quốc hội là danh mục trái phiếu Chính phủ an toàn, bền vững; kỳ hạn phát hành bình quân phù hợp với mục tiêu từ 9-11 năm.

Hàng loạt dự án đầu tư công lớn sẽ được triển khai trong giai đoạn 2026 - 2030 để hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số của Chính phủ, nhu cầu vốn cả trong và ngoài nước tăng so với giai đoạn trước, do đó năm 2026, Kho bạc Nhà nước tiếp tục đa dạng hóa nguồn vốn vay, phương thức vay; chủ động điều hành kế hoạch huy động vốn theo kế hoạch được giao; đa dạng kỳ hạn phát hành, đa dạng sản phẩm trái phiếu Chính phủ để thu hút nhà đầu tư, tăng khả năng huy động vốn; điều hành lãi suất phát hành theo sát thị trường và phù hợp với định hướng điều hành chính sách tiền tệ, nghiên cứu cơ chế khuyến khích sự tham gia đầu tư của các quỹ bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ và các ngân hàng thương mại để hỗ trợ công tác huy động vốn.

Đánh giá về tình hình hoạt động của thị trường trái phiếu doanh nghiệp, ông Lê Trung Hải, Phó Trưởng ban Giám sát các công ty đại chúng, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết, năm 2025 tỷ lệ dự nợ trái phiếu doanh nghiệp/GDP là 10,2%. Tổng lượng trái phiếu doanh nghiệp phát hành trong 9 tháng năm 2025 là gần 462,7 nghìn tỷ đồng, tăng gần 44% so với cùng kỳ năm 2024; trong đó có 10 đợt phát hành trái phiếu ra công chúng trị giá gần 21 nghìn tỷ đồng, chiếm 15,8% tổng giá trị phát hành và 386 đợt phát hành riêng lẻ trị giá 441,7 nghìn tỷ đồng, chiếm 84,2%.

Về tổ chức phát hành, hai nhóm ngành có tỷ trọng phát hành lớn nhất là ngân hàng và bất động sản; trong đó, ngành ngân hàng chiếm 70% trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ và 86,37% trái phiếu doanh nghiệp phát hành ra công chúng, ngành bất động sản chiếm 22% trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ và 10,24% trái phiếu doanh nghiệp phát hành ra công chúng.

Về tình hình đăng ký giao dịch (ĐKGD) trên hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại HNX, trong 9 tháng năm 2025, HNX đã tiếp nhận và đưa vào giao dịch 361 mã trái phiếu đăng ký giao dịch của 85 doanh nghiệp với giá trị đăng ký giao dịch  đạt hơn 393,05 nghìn tỷ đồng và có 841 mã trái phiếu đã thực hiện thanh toán gốc, lãi, tổng số tiền lãi và gốc thanh toán đạt gần 27,9 nghìn tỷ đồng.

Ông Lê Trung Hải cũng cho biết, năm 2026, cơ quan quản lý tiếp tục phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ ổn định, an toàn, công khai, minh bạch, từng bước trở thành kênh huy động vốn trung, dài hạn; triển khai đồng bộ các giải pháp về hoàn thiện chính sách, đồng thời tăng cường quản lý giám sát thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, nâng cao chất lượng hàng hóa, cải thiện chất lượng của các tổ chức cung cấp dịch vụ.

Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi, trong bối cảnh mới, Đảng và Nhà nước đang đặt ra mục tiêu tăng trưởng GDP từ 10% trở lên cho năm 2026 và các năm tiếp theo. Do đó, yêu cầu đặt ra với thị trường trái phiếu bao gồm cả trái phiếu Chính phủ và trái phiếu doanh nghiệp là rất lớn, trở thành kênh huy động và phân bổ vốn trung, dài chủ yếu, quan trọng cho tăng trưởng kinh tế.

Chính vì vậy, Thứ trưởng yêu cầu các cơ quan quản lý, tổ chức liên quan tiếp tục hoàn thiện khung khổ pháp lý, cải tiến quy trình và kỹ thuật phát hành; đồng thời chủ động điều hành việc phát hành trái phiếu Chính phủ phù hợp với nhu cầu huy động vốn của ngân sách nhà nướcc và nhu cầu thị trường, gắn với quản lý ngân quỹ.

Cùng đó, cần tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Ngân hàng Nhà nước trong điều hành chính sách tiền tệ để huy động vốn cho ngân sách nhà nước hiệu quả; tiếp tục đa dạng hóa các sản phẩm trên thị trường, triển khai phát hành trái phiếu chính phủ xanh để huy động vốn cho các dự án đầu tư công xanh, phục vụ tăng trưởng xanh, bền vững; tiếp tục thực hiện các giải pháp phát triển nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư tổ chức có tiềm lực tài chính như các quỹ đầu tư, các doanh nghiệp bảo hiểm, quỹ hưu trí, ngân hàng thương mại.

Với thị trường trái phiếu doanh nghiệp, Thứ trưởng Bộ Tài chính cũng yêu cầu tiếp tục hoàn thiện pháp lý, đồng thời tăng cường tuyên truyền, đào tạo nhà đầu tư; trong đó, chú trọng các giải pháp để phát triển nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp để thị trường phát triển ổn định, chuyên nghiệp và hiệu quả hơn.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi phát biểu tại Hội nghị Tổng kết hoạt động thị trường trái phiếu năm 2025. Ảnh: Văn Giáp/Bnews/vnanet.vn

Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Nguyễn Hoàng Dương cho biết, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước sẽ xây dựng các giải pháp hiệu quả để thị trường trái phiếu Chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp có bước phát triển mạnh mẽ hơn, đáp ứng yêu cầu huy động vốn lớn trong thời gian tới.

Trên thị trường giao dịch thứ cấp trái phiếu Chính phủ, giá trị niêm yết tại thời điểm 31/10/2025 đạt 2.468.720 tỷ đồng, tăng 11,11% so với cuối năm 2024.

Lũy kế 10 tháng năm 2025, giá trị giao dịch bình quân phiên đạt 15.271 tỷ đồng/phiên, tăng 29,63% so với bình quân cả năm 2024; trong đó, giá trị giao dịch Outright (mua – bán trực tiếp, chuyển quyền sở hữu ngay lập tức) chiếm 70,69%, giá trị giao dịch Repos (mua bán lại với cam kết mua lại trong tương lai, tạo thanh khoản ngắn hạn) chiếm 29,31% tổng giá trị giao dịch toàn thị trường.

Tỷ trọng giá trị giao dịch của nhà đầu tư nước ngoài chiếm 3,64% tổng giá trị giao dịch toàn thị trường; trong đó nhà đầu tư nước ngoài mua ròng với giá trị 2.832 tỷ đồng.

Trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, theo tổng hợp thông tin công bố của các tổ chức phát hành qua HNX cho thấy: Tại thị trường trong nước, trong 10 tháng năm 2025, có 84 doanh nghiệp phát hành thành công 386 đợt với giá trị phát hành đạt hơn 441.730,9 tỷ đồng, tăng 39,5% so với cùng kỳ năm 2024, kỳ hạn phát hành bình quân 3,66 năm, lãi suất phát hành bình quân là 7,23%.

Các tổ chức phát hành chủ yếu thuộc nhóm ngành tín dụng, chiếm 66,27% và doanh nghiệp thuộc lĩnh vực bất động sản chiếm 26,13% tổng giá trị phát hành toàn thị trường.

Giá trị trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ được mua lại là 247.213 tỷ đồng. Giá trị lưu hành là 1.142.328,17 tỷ đồng. Tổng giá trị giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đạt hơn 1.109.058,94 tỷ đồng, giá trị giao dịch bình quân đạt 5.383,78 tỷ đồng/phiên, tăng 30% so với bình quân cùng kỳ năm 2024.

Về tình hình phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ quốc tế, có 2 đợt phát hành quốc tế với tổng giá trị phát hành là 350 triệu USD, kỳ hạn phát hành bình quân 4,71 năm, lãi suất phát hành bình quân là 5,86%.