Hội người tiêu dùng "tố" doanh nghiệp vận tải cố tình “neo” giá cước

Tọa đàm “Giá cước vận tải và quyền lợi người tiêu dùng” do Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam (Vinastas) tổ chức ngày 8/9 tại Tp. Hồ Chí Minh đã tập trung phân tích nguyên nhân của tình trạng neo giá cước vận tải cũng như đề xuất các biện pháp giúp giảm giá cước, bảo vệ quyền lợi chính đáng của hàng chục triệu người tiêu dùng Việt Nam.

* Người tiêu dùng đang bị móc túi

Một nghịch lý đã diễn ra và lặp lại nhiều năm nay là khi giá xăng dầu tăng, cước vận tải tăng theo rất nhanh nhưng khi giá xăng dầu giảm, giá cước vận tải không giảm hoặc giảm rất chậm.

Giá xăng dầu tăng kéo giá cước vận tải lên theo. Ảnh: Thế Duyệt/TTXVN

Trong khi đó, cước vận tải là “đầu vào” không thể thiếu đối với sản xuất; thế nên khi xăng dầu giảm giá mà cước không giảm đã khiến người tiêu dùng bị “móc túi” 2 lần bởi giá cả những mặt hàng liên quan khác cũng vin vào đó để “neo” giá.

Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Vinastas phân tích, từ đầu năm 2015 đến nay, sau 5 lần xăng dầu giảm giá liên tiếp, nhưng giá cước vận tải hầu như không nhúc nhích.

Câu hỏi đặt ra là liệu có vấn đề lợi ích cục bộ hay không, thậm chí không loại trừ khả năng bắt tay làm giá giữa các nhà kinh doanh.

“Cước taxi 5 chỗ tại Tp. Hồ Chí Minh với mức 14.500 – 15.500 đồng/km, xăng sẽ cấu thành khoảng 3.625 – 5.425 đồng/km (tương ứng 25 – 35%); khi giá xăng giảm 16,3% mà giá cước chưa giảm thì người tiêu dùng đã bị “móc túi” 591 – 884 đồng/km.

Rõ ràng với hàng triệu người sử dụng dịch vụ vận tải số tiền thiệt hại về phía người tiêu dùng và số lợi nhuận về người kinh doanh sẽ không hề nhỏ", ông Nguyễn Mạnh Hùng bức xúc.

Đồng quan điểm trên, ông Nguyễn Tiến Thỏa, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Thẩm định giá Việt Nam cho rằng, dư luận xã hội những ngày qua đang rất bất bình trước việc giá cước vận tải ô tô không điều chỉnh hợp lý theo giá xăng dầu giảm. Đó là hành vi ứng xử không công bằng với người tiêu dùng.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp vận tải ô tô đã đưa ra nhiều lý do giải thích cho việc chưa, hoặc không giảm giá cước như cần tôn trọng cơ chế thị trường, để các doanh nghiệp cạnh tranh với nhau về giá.

Tổng mức tăng giá xăng dầu qua các lần điều chỉnh tăng vẫn cao hơn tổng mức giảm, mỗi lần điều chỉnh mất thời gian, tốn kém chi phí do phải cài lại đồng hồ, in lại hóa đơn… là không hợp lý, bởi lẽ một thực tế không ai có thể chối bỏ được là khi giá xăng tăng lập tức doanh nghiệp tăng giá cước.

Mặt khác, cước taxi ở Việt Nam còn cao hơn ở nhiều nước trong khu vực như Thái Lan (3.800 đồng/km), Philippines (5.700 đồng/km) và thậm chí ở Singapore – một trong những thành phố đắt đỏ nhất thế giới cũng chỉ ở mức 8.700 đồng/km.

* Vi phạm Luật Giá

Theo phân tích của ông Nguyễn Tiến Thỏa, giá cước vận tải bằng ô tô ở Việt Nam được thực hiện theo cơ chế giá thị trường có sự điều tiết của Nhà nước.

Tuy nhiên tại Khoản 5, Điều 11, Luật Giá quy định: “Điều chỉnh giá hàng hóa, dịch vụ do mình sản xuất kinh doanh phù hợp với biến động của yếu tố hình thành giá”.

Như vậy, việc giá xăng dầu giảm mà giá cước vận tải không giảm là vi phạm quy định của Luật Giá, tạo ra sự cạnh tranh không hoàn hảo.

Ông Nguyễn Tiến Thỏa cho rằng, cần xử phạt hành chính đối với các doanh nghiệp không thực hiện yêu cầu kê khai lại giá theo yêu cầu của Bộ Giao thông Vận tải, Sở Giao thông Vận tải.

Cơ quan quản lý Nhà nước cần phối hợp đồng bộ giữa cơ quan Trung ương với các sở ngành liên quan ở các địa phương thực hiện kiểm tra yếu tố hình thành giá; tiến hành xử phạt hành chính, buộc nộp vào ngân sách Nhà nước số tiền thu lợi do việc lợi dụng cơ chế thị trường để định giá bất hợp lý theo Nghị định số 109/2013/NĐ-CP Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý giá, phí, lệ phí, hóa đơn.

Mặt khác, cơ quan quản lý Nhà nước cần thúc đẩy cạnh tranh trong ngành về giá và chất lượng vận tải thông qua cơ chế quản lý hợp lý, phát triển thị trường, khuyến khích các thành phần kinh tế và các loại hình dịch vụ mới tham gia thị trường.

Liệu có việc bắt tay làm giá giữa các doanh nghiệp. Ảnh: Thế Duyệt/TTXVN

Trong khi đó, bà Phạm Quế Anh, Giám đốc Tổ chức Tín thác và Đoàn kết vì người tiêu dùng (CUTS) băn khoăn, thị trường vận tải đường bộ ở Việt Nam đang mất cân bằng cung cầu.

Do đó, sức mạnh thị trường nằm trong tay nhà cung cấp dịch vụ; một số doanh nghiệp nắm phần lớn thị phần trong phân khúc thị trường nhỏ nên dễ lạm dụng vị trí thống trị, tiến tới độc quyền nhóm. Đấy là chưa kể tình trạng các nhà cung cấp dịch vụ bắt tay nhau làm giá, nhìn nhau giữ giá.

Ông Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng, cần sự can thiệp của Nhà nước bằng các biện pháp hành chính cũng như sự lên tiếng mạnh mẽ của công luận và người tiêu dùng, kể cả biện pháp tẩy chay những đơn vị cố tình chây ỳ giảm giá cước.

Ngoài ra, cơ quan quản lý Nhà nước nên khuyến khích áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào lĩnh vực dịch vụ vận tải, có như vậy mới tránh lãng phí xăng dầu, tạo điều kiện giảm giá cước, tiết kiệm chi phí đi lại của người tiêu dùng.

Đồng tình với quan điểm này, ông Khuất Việt Hùng, Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia đề xuất việc ứng dụng công nghệ thông tin, internet để hình thành sàn giao dịch vận tải.

Đồng thời kết nối hành khách với doanh nghiệp vận tải nhằm giảm giá thành vận tải, giảm chi phí phân phối dịch vụ, giúp khách hàng tiếp cận thị trường nhanh và rộng lớn hơn.

Điều này cũng giúp doanh nghiệp giảm tỷ lệ xe chạy rỗng, giảm chi phí nhân lực, trang thiết bị điều hành cũng như tiết kiệm chi phí đầu tư./.

Trần Xuân Tình