IMF cảnh báo triển vọng ảm đạm của nền kinh tế thế giới trong dài hạn

Theo phóng viên TTXVN tại Washington, ngày 14/10, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã cảnh báo rằng nền kinh tế toàn cầu đang cho thấy những dấu hiệu căng thẳng do chính sách thuế quan của Mỹ và chủ nghĩa bảo hộ lan rộng, mặc dù triển vọng khả quan hơn so với dự kiến ban đầu.

Theo Báo cáo Triển vọng Kinh tế Thế giới (WEO) mới được công bố, IMF dự báo nền kinh tế toàn cầu sẽ tăng trưởng 3,2% trong năm 2025, cao hơn mức 3% được dự đoán hồi tháng 7. Đến năm 2026, tăng trưởng được dự báo giảm nhẹ xuống còn 3,1%.

IMF cho biết, việc nâng dự báo tăng trưởng năm nay chủ yếu nhờ các yếu tố mang tính tạm thời, như sự bùng nổ hoạt động khi các doanh nghiệp và hộ gia đình đẩy mạnh mua hàng trước khi mức thuế cao có hiệu lực, cùng với đồng USD yếu hơn, qua đó hỗ trợ thương mại toàn cầu. Tuy nhiên, báo cáo nhận định trong trung và dài hạn, triển vọng vẫn “ảm đạm”.

Tuần này, các Bộ trưởng Tài chính và Thống đốc Ngân hàng Trung ương đang tập trung tại Washington D.C. để tham dự cuộc họp thường niên của IMF và Ngân hàng Thế giới (WB), trong bối cảnh nguy cơ xung đột thương mại giữa các nền kinh tế lớn nhất thế giới đang gia tăng trở lại.

Căng thẳng thương mại đang có dấu hiệu leo thang khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tuần trước tuyên bố sẽ áp mức thuế bổ sung 100% lên hàng hóa Trung Quốc bắt đầu từ ngày 1/11, nhằm đáp trả việc Bắc Kinh vừa áp đặt hạn chế xuất khẩu đất hiếm. Tuy nhiên, cả hai bên đều phát tín hiệu rằng các cuộc đàm phán vẫn có thể diễn ra.

Theo IMF, kinh tế Mỹ sẽ giảm tốc xuống 2% trong năm nay, đánh dấu mức suy giảm đáng kể so với năm 2024, và dự kiến duy trì ở mức 2,1% vào năm 2026. Khu vực đồng euro (Eurozone) được dự báo tăng trưởng 1,2% năm 2025 và 1,1% năm tới. Kinh tế Trung Quốc dự kiến giảm tốc xuống 4,8% vào năm 2025 và 4,2% vào năm 2026.

Trong báo cáo, IMF cũng cho biết ngày càng xuất hiện nhiều dấu hiệu cho thấy tác động của thuế cao đã bắt đầu lan rộng, đặc biệt tại Mỹ, nơi một chỉ số lạm phát chủ chốt đã tăng lên và tỷ lệ thất nghiệp cũng gia tăng. IMF lưu ý rằng lạm phát đang ổn định ở mức cao hơn mục tiêu của ngân hàng trung ương tại một số quốc gia, và triển vọng giá cả vẫn còn bất định, khiến việc hoạch định chính sách tiền tệ trở nên phức tạp hơn.

IMF cảnh báo rằng việc gây sức ép buộc các ngân hàng trung ương hạ lãi suất “luôn phản tác dụng,” đồng thời nhấn mạnh việc xói mòn niềm tin vào cơ quan hoạch định chính sách tiền tệ có thể khiến kỳ vọng lạm phát mất neo.

Nhà kinh tế trưởng của IMF, ông Pierre-Olivier Gourinchas cho biết tổ chức này đang ghi nhận áp lực ngày càng gia tăng đối với các ngân hàng trung ương nhằm cắt giảm lãi suất, song ông không nêu cụ thể quốc gia nào. Ông cũng nhấn mạnh rằng việc mất niềm tin vào ngân hàng trung ương có thể gây ra những hậu quả tiêu cực cho nỗ lực kiểm soát kỳ vọng lạm phát – một bài học mà cả các nền kinh tế phát triển lẫn mới nổi đều từng trải qua trong quá khứ.

Phát biểu tại cuộc họp báo bên lề Hội nghị thường niên của IMF và WB, ông Gourinchas cho biết: “Niềm tin vào ngân hàng trung ương giúp giữ vững kỳ vọng lạm phát, và uy tín này cần được bảo vệ. Khi niềm tin bị xói mòn, lạm phát và kỳ vọng lạm phát luôn tăng lên, ổn định kinh tế vĩ mô suy yếu, và tất cả mọi người đều chịu thiệt”. Trước đó, IMF đã cảnh báo rằng việc suy giảm tính độc lập của ngân hàng trung ương có thể làm suy yếu nỗ lực kiểm soát kỳ vọng lạm phát, từ đó gây ra làn sóng bất ổn về tài chính, tiền tệ và kinh tế vĩ mô.

Một yếu tố đáng lo ngại khác là tình trạng vay nợ công kéo dài. IMF cảnh báo chính phủ các nước, đặc biệt ở châu Âu, cần tìm cách cắt giảm chi tiêu, trong bối cảnh chi phí tăng cao do dân số già, chi tiêu quốc phòng tăng và nhu cầu đảm bảo an ninh năng lượng. IMF kết luận: “Bài toán về tính bền vững nợ công thời hậu đại dịch trở nên phức tạp do tỷ lệ nợ cao, thâm hụt ngân sách cơ bản gia tăng, lãi suất cao hơn, và triển vọng tăng trưởng yếu đi”.

Dù chịu nhiều tác động tiêu cực, ông cho rằng vẫn có những yếu tố giúp giảm phần nào ảnh hưởng của cú sốc thuế quan trong nửa đầu năm, trong đó có sự bùng nổ đầu tư vào trí tuệ nhân tạo (AI). Trung Quốc đã phần nào giảm thiểu tác động của thuế cao bằng cách chuyển hướng xuất khẩu sang các thị trường châu Á và châu Âu, đồng thời tăng cường hỗ trợ tài khóa; trong khi đó, chính sách mở rộng tài khóa của Đức đã giúp kích thích phần còn lại của Eurozone.

Đáng chú ý, Tổng Giám đốc IMF Kristalina Georgieva đánh giá quyết định của hầu hết các quốc gia không đáp trả các mức thuế do Tổng thống Mỹ Donald Trump áp đặt là một trong những yếu tố hàng đầu giúp củng cố sức chống chịu của nền kinh tế toàn cầu. Bà nhấn mạnh quyết định đã “giúp tránh được nguy cơ leo thang thuế quan gây tổn hại nghiêm trọng cho tăng trưởng toàn cầu”.

Để loại bỏ biến động trong dự báo năm nay và không bị sai lệch bởi hiệu ứng “gom hàng trước thuế”, IMF đã phân tích tăng trưởng tuần tự từ nửa cuối năm 2025 sang năm 2026. Theo phân tích này, tốc độ tăng trưởng trung bình hàng năm của nền kinh tế thế giới trong 18 tháng tới dự kiến đạt 3%, giảm 0,6 điểm phần trăm so với mức trung bình 3,6% của năm 2024.