Không để đứt gãy ngân sách

Sau hơn một tháng vận hành chính thức mô hình chính quyền địa phương 2 cấp (từ ngày 1/7/2025), nhiều địa phương đã cơ bản ổn định tổ chức, song vẫn phát sinh không ít khó khăn, vướng mắc. Trong bối cảnh đó, Bộ Tài chính đã chủ động vào cuộc cùng địa phương nhằm bảo đảm hoạt động của bộ máy mới thông suốt, liên tục, không để gián đoạn ngân sách và dịch vụ công.

Theo đó Bộ Tài chính đã đảm bảo triển khai ngân sách nhà nước cấp xã sau sắp xếp được vận hành liên tục, không bị gián đoạn.  Ông Nguyễn Minh Tân, Phó Vụ trưởng Vụ Ngân sách nhà nước (Bộ Tài chính) cho biết  nguyên tắc xuyên suốt là “không để đứt gãy ngân sách”, đồng thời giữ ổn định cơ chế phân chia nguồn thu giữa ngân sách tỉnh và xã như trước khi sắp xếp.

Bộ Tài chính đã hướng dẫn các địa phương rà soát, trình Hội đồng Nhân dân ban hành nghị quyết điều chỉnh dự toán thu – chi và phương án phân bổ ngân sách năm 2025; phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa tỉnh và xã theo nguyên tắc rõ thẩm quyền, đúng luật và phù hợp thực tiễn. Cùng với đó, Bộ cũng hướng dẫn lập dự toán ngân sách xã năm 2026 và kế hoạch tài chính – ngân sách 3 năm (2026–2028) theo Thông tư 56/2025/TT-BTC, bảo đảm bài bản, sát thực tế.

Sở Tài chính các tỉnh, thành phố được giao phối hợp chặt chẽ với Kho bạc Nhà nước để bảo đảm kinh phí cho ngân sách các xã, phường, đặc biệt là chi trả lương, các chế độ an sinh xã hội và kinh phí hoạt động thường xuyên của bộ máy sau hợp nhất. Trong trường hợp Hội đồng Nhân dân , Ủy ban Nhân dân chưa quyết định dự toán ngân sách, Bộ yêu cầu tạm cấp ngân sách để không làm gián đoạn hoạt động của chính quyền cấp xã

Một khó khăn lớn được nhiều địa phương phản ánh là tình trạng thiếu kế toán trưởng đủ tiêu chuẩn để bổ nhiệm tại các xã mới hợp nhất, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa. Giám đốc Sở Tài chính Thanh Hóa Lê Quang Hùng cho biết, tỉnh hiện gặp vướng mắc khi phân bổ dự toán cho 166 xã, phường do thiếu nhân sự kế toán trưởng. Lãnh đạo Sở Tài chính Lâm Đồng cũng nêu đề xuất tương tự, đồng thời kiến nghị Kho bạc Nhà nước hướng dẫn rõ thủ tục mở tài khoản trong trường hợp chưa bổ nhiệm được kế toán trưởng.

Hay vẫn còn nhiều đơn vị dự toán cấp xã chưa mở tài khoản giao dịch, nguyên nhân chủ yếu là do chưa có nghị quyết phân cấp nguồn thu – nhiệm vụ chi, bộ máy tài chính kế toán xã chưa hoàn thiện, hoặc chưa đủ hồ sơ, mẫu dấu chữ ký.

Trước những khó khăn này, Bộ Tài chính cho biết đã đề xuất phương án xử lý ngay, có thể xem xét nới lỏng điều kiện trong giai đoạn chuyển tiếp. Đồng thời, Bộ Tài chính sẵn sàng tổ chức các khóa tập huấn, đào tạo cán bộ tài chính để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới.

Bộ Tài chính đề nghị Bí thư Tỉnh ủy, Thành ủy, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương quan tâm, chỉ đạo Sở Tài chính, Ủy ban nhân dân các xã, phường, đặc khu và các cơ quan có liên quan chủ động nghiên cứu, cập nhật kịp thời các quy định của pháp luật mới ban hành liên quan đến chính quyền địa phương 2 cấp; nghiêm túc thực hiện đầy đủ quy định của pháp luật và các hướng dẫn của Bộ Tài chính đối với các cơ quan chuyên môn cấp xã và Trung tâm Phục vụ hành chính công. Cùng với đó, kịp thời xử lý các khó khăn, vướng mắc theo thẩm quyền và tổng hợp, gửi kiến nghị về Bộ Tài chính để xem xét, giải quyết, bảo đảm việc thực hiện thông suốt, không để xảy ra gián đoạn.

Đặc biệt, Bộ Tài chính đề nghị các địa phương khẩn trương tập trung mọi nguồn lực để giải quyết các hồ sơ đăng ký kinh doanh quá hạn; phản ánh kiến nghị của người dân, doanh nghiệp, bảo đảm thực hiện thủ tục hành chính thông suốt, liên tục, hiệu quả, không để gián đoạn hoạt động sản xuất kinh doanh và ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của người dân, doanh nghiệp.

Song song với đó, kịp thời cấp, cấp lại, cấp đổi các loại giấy tờ theo đề nghị của tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp do thay đổi địa giới hành chính khi sắp xếp lại đơn vị hành chính các cấp. Khắc phục và không để tái diễn việc doanh nghiệp không được cấp kịp thời các loại giấy tờ liên quan đến doanh nghiệp sau khi thay đổi địa giới hành chính.

Trong lĩnh vực thuế, hướng dẫn trực tiếp người nộp thuế; niêm yết mã QR truy cập hệ thống thuế điện tử; phối hợp với Bộ Tài chính tổ chức các hội nghị tập huấn cho người nộp thuế và công chức thuế.

Lãnh đạo các địa phương chỉ đạo Trung tâm Phục vụ hành chính công phối hợp với cơ quan thuế và các cơ quan liên quan rà soát danh mục các thủ tục hành chính, duy trì kết nối hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính trên địa bàn, đảm bảo việc tiếp nhận và trả kết quả giải quyết thủ tục hành chính được thông suốt, liên tục và không bị gián đoạn.

Các thủ tục liên quan đến đất đai cũng được yêu cầu triển khai qua phương thức điện tử. Trung tâm Phục vụ hành chính công phối hợp với cơ quan thuế, Sở Tài nguyên và Môi trường đảm bảo liên thông dữ liệu, hướng dẫn người dân thực hiện nghĩa vụ tài chính về đất đai qua hình thức trực tuyến hoặc theo cơ chế một cửa.

Về lĩnh vực ngân sách nhà nước, Bộ Tài chính đề nghị sớm trình Hội đồng nhân dân cấp tỉnh xem xét, ban hành nghị quyết điều chỉnh dự toán thu, chi và phương án phân bổ ngân sách địa phương năm 2025 sau sắp xếp; Nghị quyết phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa ngân sách cấp tỉnh và ngân sách cấp xã. Việc này bảo đảm triển khai các nhiệm vụ thu, chi ngân sách không bị gián đoạn.

Đối với lĩnh vực quản lý công sản, Bộ Tài chính đề nghị rà soát việc sắp xếp, bố trí, xử lý tài sản công khi sắp xếp đơn vị hành chính bảo đảm theo quy định và các chỉ đạo của Bộ Chính trị, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, hướng dẫn của Bộ Tài chính. 

Với các cơ sở nhà, đất đã bố trí làm trụ sở làm việc nhưng phát sinh bất cập trong quá trình vận hành, cần tiếp tục sắp xếp hợp lý để bảo đảm điều kiện làm việc và cung cấp dịch vụ công, việc bố trí, sắp xếp, xử lý trụ sở, tài sản công của các cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc phạm vi quản lý cũng cần được tăng cường, xử lý trách nhiệm của các tập thể, cá nhân chậm hoặc thực hiện không đúng quy định của pháp luật.

Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi nhấn mạnh, Bộ Tài chính sẽ đồng hành cùng các địa phương, không để bất cứ vướng mắc nào về tài chính – ngân sách, kế toán, tài sản công ảnh hưởng tới tiến độ và hiệu quả vận hành mô hình chính quyền 2 cấp.