Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XIV: Chấm dứt tình trạng “phạt cho tồn tại” trong xây dựng

Hàng loạt vấn đề đại biểu Quốc hội chất vấn Bộ trưởng Bộ Xây dựng, liên quan đến điều chỉnh quy hoạch, phát triển nhà ở xã hội, giải pháp để giảm áp lực lên nội đô... đã được Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng đã giải trình, làm rõ thêm trong phiên chất vấn đầu giờ sáng 5/6.

*Khắc phục tình trạng quy hoạch treo, điều chỉnh quy hoạch tùy tiện

Đề cập đến tình trạng điều chỉnh quy hoạch tùy tiện ở các đô thị hiện nay, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cho biết, điều chỉnh quy hoạch là một nội dung, một nhiệm vụ trong hoạt động quy hoạch và trong quá trình thực hiện quy hoạch.

Điều chỉnh quy hoạch là do những yêu cầu khách quan và chủ quan của các chủ thể liên quan đến hoạt động quy hoạch.

Trong đó có việc điều chỉnh quy hoạch do Nhà nước yêu cầu (chất lượng quy hoạch kém); điều chỉnh quy hoạch do người dân yêu cầu (không phù hợp quyền lợi của người dân) và điều chỉnh quy hoạch do Nhà đầu tư yêu cầu.

Dư luận xã hội, cử tri và đại biểu Quốc hội đang rất bức xúc về tình trạng điều chỉnh quy hoạch chạy theo nhà đầu tư, điều chỉnh tùy tiện: nâng tầng cao, nâng mật độ xây dựng làm gia tăng dân số, giảm không gian công cộng… gây quá tải lên hệ thống hạ tầng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của người dân, gây bức xúc trong dư luận.

Nêu biện pháp khắc phục, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng yêu cầu Bộ Xây dựng, các địa phương cho thanh tra, kiểm tra, rà soát lại các quy hoạch điều chỉnh, xem xét xử lý nghiêm với các quy hoạch điều chỉnh tùy tiện, không đáp ứng yêu cầu về quy chuẩn, tiêu chuẩn quy hoạch và không đảm bảo cảnh quan kiến trúc theo đúng quy định pháp luật; dừng thực hiện với các quy hoạch điều chỉnh vi phạm quy chuẩn, tiêu chuẩn đang thực hiện hoặc chưa thực hiện.

Đồng thời, có các giải pháp đầu tư hạ tầng để đáp ứng yêu cầu gia tăng dân số và xử lý nghiêm cán bộ vi phạm.

Cho biết, tình trạng quy hoạch treo, dự án treo đang diễn ra ở nhiều địa phương, ảnh hưởng tới quyền lợi cuộc sống của người dân trong vùng quy hoạch (người dân không thể làm nhà vì vướng quy hoạch, đi nơi khác cũng không được vì nhà nước không có nguồn lực để giải phóng mặt bằng) và làm lãng phí nguồn lực, giảm hiệu quả sử dụng đất đai, đầu tư xây dựng, gây bức xúc trong xã hội, Phó Thủ tướng Trình Đình Dũng phân tích nguyên nhân của tình trạng này là do chất lượng của quy hoạch thấp, thiếu tính dự báo, thiếu căn cứ kế hoạch; quy hoạch nhu cầu sử dụng đất vượt quá khả năng đáp ứng của các nguồn lực.

Mặt khác, công tác lập quy hoạch chưa gắn với việc xây dựng kế hoạch thực hiện quy hoạch nhằm xác định lộ trình, nguồn lực đầu tư phù hợp với từng giai đoạn của quy hoạch, từ đó cho phép người dân được đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh trong thời hạn chưa thực hiện quy hoạch nhằm sử dụng đất đai hợp lý, hiệu quả.

“Công tác quản lý thực hiện quy hoạch thiếu kế hoạch, dẫn đến có tình trạng cấp phép dự án tràn lan, theo phong trào, không phù hợp với nhu cầu của thị trường về các sản phẩm bất động sản. Nếu thực hiện tất cả các dự án đã cấp phép, sẽ dẫn đến dư thừa sản phẩm ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường bất động sản. Nhưng nếu hạn chế xây dựng thì sẽ xảy ra tình trạng dự án treo”, Phó Thủ tướng nói.

Về việc khắc phục tình trạng quy hoạch treo, dự án treo, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cho biết, trước hết phải tập trung đẩy nhanh tiến độ lập quy hoạch gắn với nâng cao chất lượng quy hoạch.

Muốn vậy phải có cơ chế để lựa chọn được các nhà tư vấn giỏi, có kinh nghiệm lập quy hoạch; thường xuyên rà soát, cập nhật thông tin về quy hoạch, công khai quy hoạch và lắng nghe ý kiến người dân trong việc lập quy hoạch cũng như trong điều chỉnh, bổ sung quy hoạch.

Sau khi có quy hoạch được phê duyệt, các địa phương phải chủ động lập kế hoạch thực nghiệm quy hoạch, trong đó xác định rõ lộ trình nguồn lực đầu tư (vốn ngân sách hay vốn xã hội) và các dự án ưu tiên để triển khai thực hiện.

Cùng với đó, phải gắn việc xây dựng kế hoạch thực hiện quy hoạch với việc thực hiện Chiến lược nhà ở quốc gia, phải xác định cơ cấu các sản phẩm bất động sản hợp lý.

Đặc biệt phải chú trọng phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân các khu công nghiệp để đáp ứng yêu cầu cải thiện nhà ở cho các đối tượng chính sách, cho người nghèo, cho người thu nhập thấp.

Đây là một nhân tố đảm bảo sử dụng đất đai hợp lý hiệu quả cũng là nhân tố đảm bảo cho thị trường bất động sản bền vững. Thị trường bất động sản phải theo nhu cầu, đáp ứng nhiều đối tượng trong xã hội.

“Cần tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát quá trình thực hiện quy hoạch, phát hiện những bất cập, xử lý kịp thời các vi phạm như thu hồi các dự án chậm tiến độ theo quy định do lỗi của nhà đầu tư; xử lý trách nhiệm các cán bộ quản lý gây ách tắc đến tiến độ, gây thiệt hại cho nhà nước, đầu tư”, theo Phó Thủ tướng.

*Quy hoạch các đô thị vệ tinh, đô thị đối trọng

Trả lời về việc tăng dân số, gây áp lực lên hạ tầng các đô thị, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cho rằng, xu hướng tập trung hóa đô thị đang tăng nhanh.

Trong đó, người dân dịch chuyển về các đô thị lớn tìm kiếm việc làm, chất lượng cuộc sống tốt hơn, dẫn đến dân số các đô thị tăng lên, đặc biệt là Thủ đô Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, mỗi năm tăng dân số cơ học 200 ngàn người, 5 năm tăng thêm 1 triệu người, bằng một đô thị lớn của Việt Nam.

Mặt khác, dân số trong khu vực nội đô hiện đang rất cao, như 4 quận nội thành của Hà Nội trung bình khoảng 1,2 triệu người.

Trong khi đó, việc đầu tư hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng giao thông chậm, không theo kịp tốc độ tăng dân số, gây áp lực lên hệ thống hạ tầng kỹ thuật, giao thông, y tế, giáo dục, gây ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến phát triển bền vững, chất lượng cuộc sống của người dân.

Để hạn chế tình trạng này, Phó Thủ tướng cho rằng, cần có giải pháp khắc phục đồng bộ, vừa trước mắt và vừa lâu dài.

Trước mắt, kiểm soát chặt chẽ nhà cao tầng, mật độ xây dựng tại khu vực nội đô và đô thị lớn. Có quy hoạch các đô thị vệ tinh, đô thị đối trọng nằm trong vùng đô thị với hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, chất lượng, hiện đại để hấp dẫn người dân đến ở, giảm dân số trong nội đô.

Vừa qua, Thủ tướng đã yêu cầu thành phố Hà Nội điều chỉnh quy hoạch khu vực phía Bắc sông Hồng trở thành đô thị hiện đại, chất lượng, làm đối trọng để thu hút người dân nội đô ra khu vực này, cũng như phát triển đô thị bền vững; bố trí nguồn lực để chuyển các cơ sở ô nhiễm, trụ sở cơ quan nhà nước ra khỏi trung tâm thành phố, thay vào đó, sử dụng cho các cơ sở dịch vụ và không gian công cộng. Theo Phó Thủ tướng, đây là vấn đề khó vì cần nguồn lực rất lớn.

Về dài hạn, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng nhấn mạnh đến vấn đề phải xây dựng chiến lược phát triển đô thị quốc gia, phát triển đồng bộ hệ thống đô thị với phát triển các khu công nghiệp, khu kinh tế; chú trọng đầu tư hạ tầng nhằm tạo ra các khu đô thị đồng bộ, hiện đại, hấp dẫn người dân.

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cũng trả lời về việc xử lý vi phạm trật tự xây dựng tại dự án số 8 Lê Trực, khẳng định vụ việc này thuộc trách nhiệm của UBND thành phố Hà Nội.

“Nhiều lần Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu UBND thành phố Hà Nội xử lý nghiêm sai phạm của công trình này, thành phố cũng đã tập trung xử lý, tuy nhiên, đến nay vẫn chưa xong”, Phó Thủ tướng cho hay.

Phó Thủ tướng đề nghị Bộ Xây dựng cùng với các cơ quan liên quan phối hợp với UBND thành phố Hà Nội xử lý dứt điểm những sai phạm trong xây dựng công trình, đảm bảo tuyệt đối an toàn cho người dân trong quá trình quá trình xử lý, cũng như trong quá trình sử dụng công trình, bảo đảm không gian kiến trúc cảnh quan khu vực.

Thành phố Hà Nội phối hợp với Bộ Xây dựng và các cơ quan liên quan kiểm tra, xử lý việc vi phạm tại khu nhà ở HH Linh Đàm, theo đúng quy định pháp luật, đảm bảo quyền lợi của cư dân trong khu nhà này.

*Nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực xây dựng

Kết luận nhóm vấn đề thứ hai liên quan đến lĩnh vực xây dựng, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cho biết, đã có 49 đại biểu đặt câu hỏi và 9 đại biểu tham gia tranh luận.

Trả lời của Bộ trưởng tập trung đi thẳng vào vấn đề mà xã hội đang quan tâm theo tinh thần đổi mới trong hoạt động chất vấn của Quốc hội.

Về cơ bản, Bộ  trưởng đã bao quát được một cách toàn diện các nội dung thuộc lĩnh vực được chất vấn, nắm vững tình hình thực trạng và trả lời hầu hết những vấn đề mà đại biểu nêu, thẳng thắn nhận trách nhiệm và những tồn tại, hạn chế của ngành.

Theo Chủ tịch Quốc hội, nếu thực hiện tốt các giải pháp đã đưa ra, chắc chắn quản lý nhà nước về xây dựng sẽ có chuyển biến tốt.

Chủ tịch Quốc hội ghi nhận, thời gian qua, Chính phủ đã có nhiều nỗ lực, thực thi nhiều giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực xây dựng, quản lý đô thị, diện mạo các đô thị có chuyển biến tích cực, thị trường bất động sản dần đi vào nề nếp, là một kênh đầu tư quan trọng cho nền kinh tế.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, trong lĩnh vực xây dựng, đặc biệt là các nội dung chất vấn cũng còn không ít tồn tại, hạn chế như các đại biểu Quốc hội đã nêu và Bộ trưởng đã thẳng thắn thừa nhận.

Các tồn tại, hạn chế này có nội dung đã tồn tại từ giai đoạn trước, có vấn đề mới xuất hiện; có nội dung xuất phát từ khách quan sự phát triển của nền kinh tế nhưng không ít vấn đề xuất phát từ chủ quan của chính công tác quản lý, điều hành.

Để khắc phục những tồn tại, hạn chế nêu trên, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Xây dựng và các bộ, ngành liên quan nghiên cứu tiếp thu đầy đủ ý kiến của đại biểu Quốc hội, triển khai hiệu quả các giải pháp trước mắt và lâu dài liên quan đến nhiệm vụ, lĩnh vực đã được chất vấn.

Trong đó, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu rà soát, hoàn tiện hệ thống quy định của pháp luật về xây dựng, nhà ở, quản lý đô thị, kinh doanh bất động sản, các quy định liên quan đến kinh doanh, quản lý nhà chung cư, bảo đảm đồng bộ, thống nhất và phù hợp với thực tiễn.

Tăng cường hiệu lực, hiệu quả thanh tra, giám sát công tác quy hoạch, quản lý để ngăn chặn và xử lý kịp thời các vi phạm pháp luật trong quản lý thị trường bất động sản, quản lý trật tự đô thị, chấm dứt tình trạng “phạt cho tồn tại” trong quản lý xây dựng, trong quản lý, vận hành nhà chung cư.

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Xây dựng và các bộ, ngành rà soát, sửa đổi, bổ sung để đến năm 2021, ban hành và thực hiện hệ thống định mức tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, đơn giá xây dựng bảo đảm minh bạch, đồng bộ, phù hợp với tình hình thực tế, khắc phục tình trạng thất thoát, lãng phí trong đầu tư xây dựng; kiểm soát chặt chẽ việc áp dụng định mức, đơn giá của nước ngoài đối với những lĩnh vực chưa có định mức.

Năm 2019 ban hành 4 quy chuẩn, 62 tiêu chuẩn về quy hoach và xây dựng; ban hành các quy chế quản lý quy hoạch, kiến trúc, bảo đảm phù hợp với pháp luật về quy hoạch, kiến trúc, làm cơ sở cho công tác quản lý đầu tư xây dựng.

Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, công khai, minh bạch, đơn giản hóa các thủ tục hành chính trong đầu tư xây dựng, làm rõ trách nhiệm của cá nhân, tổ chức trong quản lý đầu tư xây dựng; tiếp tục phân cấp mạnh hơn nữa trong quản lý đầu tư xây dựng công trình và quản lý xây dựng.

“Tăng cường công tác quản lý nhà nước về xây dựng và xử lý triệt để các hành vi vi phạm về xây dựng, trong đó tập trung thanh tra, kiểm tra về chất lượng công trình, thực hiện quy hoạch chi tiết và công tác cấp phép xây dựng; chú ý công tác rà soát về mật độ xây dựng, độ cao, diện tích cây xanh, hệ thống phụ trợ trong xây dựng đô thị, khu dân cư; tổng kết, hoàn thiện mô hình thanh tra xây dựng đô thị cho phù hợp với thực tiễn; tập trung phối hợp với địa phương xử lý dứt điểm các sai phạm tại công trình 8B Lê Trực và chung cư HH Linh Đàm”, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân yêu cầu.

Chủ tịch Quốc hội cũng nhấn mạnh đến việc tăng cường công tác quản lý phát triển đô thị đảm bảo chặt chẽ, đồng bộ, thống nhất theo quy hoạch và kế hoạch, phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của mỗi địa phương, từng vùng và cả nước theo từng giai đoạn.

Công tác quy hoạch phải bảo đảm công khai, minh bạch trong việc lập, phê duyệt và công bố quy hoạch theo quy định của pháp luật; chú trọng công tác quy hoạch gắn với giảm áp lực dân số nội đô, phù hợp với hệ thống hạ tầng, cảnh quan đô thị; sớm phê duyệt các loại quy hoạch theo Luật Quy hoạch nhằm hạn chế những bất cập của công tác quy hoạch hiện nay; kiểm soát và xử lý tình trạng quy hoạch nhưng không triển khai thực hiện.

“Chấn chỉnh việc điều chỉnh quy hoạch cục bộ và quy hoạch chi tiết một cách tùy tiện, lợi dụng điều chỉnh quy hoạch để trục lợi, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của nhân dân và nhà nước”, Chủ tịch Quốc hội nói.

Bên cạnh đó, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Xây dựng và các bộ, ngành liên quan có các giải pháp thực hiện tái cơ cấu thị trường bất động sản gắn với thực hiện Chiến lược nhà ở quốc gia, đặc biệt là nhà ở xã hội, bảo đảm thị trường bất động sản phát triển ổn định, bền vững; có các biện pháp hữu hiệu để phòng ngừa tình trạng đầu cơ, ngăn chặn tình trạng “thổi giá”, “làm giá” để lừa đảo, kiếm lợi; tiếp tục hỗ trợ phát triển nhà ở xã hội, nhà cho người thu nhập thấp; giảm thiểu sự mất cân đối giữa các phân khúc bất động sản; phối hợp với các cơ quan chức năng, các địa phương trong việc kiểm soát, hạn chế việc người Việt Nam đứng tên mua nhà, nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất, thuê đất cho người nước ngoài./.