Bên lề Quốc hội: Cần thiết đưa bảo vệ môi trường thành trụ cột ngang hàng với kinh tế và xã hội

Thể chế là nền tảng quan trọng để tăng trưởng bền vững

Phân tích về nội dung này, đại biểu Nguyễn Quang Huân (Thành phố Hồ Chí Minh) lưu ý, chúng ta cần có định nghĩa cũng như đưa ra bộ tiêu chí cụ thể về kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và kèm theo thể chế để thực hiện. Theo đại biểu, nếu trong năm 2026 chúng ta hoàn thiện được những bất cập về mặt thể chế thì việc tăng trưởng kinh tế bền vững cho 20 năm tiếp theo là hoàn toàn khả thi.

Đưa ra giải pháp để thực hiện tăng trưởng theo mô hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, đại biểu Nguyễn Quang Huân cho rằng cần đưa kinh tế học hành vi vào thì việc thực hiện mới thuận lợi, vì kinh tế học hành vi sẽ cùng với kinh tế học truyền thống giải thích được lý do tại sao phải chuyển đổi mô hình kinh tế.

Theo đại biểu, thời gian qua, chúng ta vẫn truyền thông về chuyển đổi số, nhưng để thực sự hiệu quả, cần phải chứng minh cho người dân hiểu bản chất của chuyển đổi số cũng như giúp họ nhìn thấy hiệu quả của việc áp dụng công nghệ thông tin vào hoạt động sản xuất kinh doanh.

Đại biểu nhấn mạnh, khoa học hành vi chính là nền tảng để định hướng cho hoạt động kinh tế, vì thế cần xây dựng và phát triển môn học này trong các trường đại học; đồng thời cho rằng cần sớm tìm ra giải pháp để thực hiện việc chuyển đổi mô hình tăng trưởng hiệu quả, nhanh chóng đưa kinh tế học hành vi phát triển song song cùng với việc phát triển kinh tế.

Đánh giá 5 năm thực hiện Luật Bảo vệ môi trường, đại biểu cho rằng, tuy có nhiều tiến bộ, nhưng thời kỳ xây dựng Luật chưa phát triển mạnh về kinh tế xanh nên đã lạc hậu so với thời gian và cần phải sửa.

"Thế giới phát triển rất nhanh, Việt Nam cũng phát triển nhanh, thậm chí nhận thức cũng có nhiều thay đổi", đại biểu nhấn mạnh và cho biết trong Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 cũng có đề cập đến kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn nhưng mới chỉ dừng lại ở khái niệm chứ chưa có môn khoa học chính thức nghiên cứu về lĩnh vực này.

Theo đại biểu, trên thế giới hiện có hơn 600 bộ tiêu chí về ESG (bộ tiêu chuẩn về môi trường, xã hội và quản trị doanh nghiệp trong quá trình vận hành doanh nghiệp) nhưng Việt Nam vẫn chưa có bộ tiêu chí ESG được nội địa hóa. Trong Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân có quy định doanh nghiệp nào đang sử dụng ESG thì sẽ được hỗ trợ lãi suất 20% nhưng hiện cũng chưa có doanh nghiệp nào dám nhận mình đủ điều kiện. Vì vậy, việc đưa ra bộ tiêu chí cụ thể là rất cần thiết cho các doanh nghiệp đang phát triển theo hướng kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn. Đại biểu Huân cho rằng, cần phải xây dựng nền tảng để kinh tế xanh phát triển, nếu không chỉ dừng lại ở hô hào, khẩu hiệu.

Môi trường trở thành một trụ cột phát triển quốc gia

Vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chương trình phát triển ngành công nghiệp môi trường Việt Nam giai đoạn 2025–2030, xác định đây là một ngành kinh tế trụ cột trong tiến trình tăng trưởng xanh. Việc Chính phủ ban hành chương trình này thể hiện rõ nỗ lực thể chế hóa các chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước về phát triển bền vững, chuyển đổi xanh và kinh tế tuần hoàn.

Theo đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn (Hải Phòng), cách tiếp cận mới đã coi công nghiệp môi trường là một ngành kinh tế có giá trị gia tăng, góp phần trực tiếp vào GDP quốc gia. Khi Chính phủ đặt trọng tâm vào phát triển công nghiệp môi trường, điều đó cũng đồng nghĩa với việc chuyển hóa tư duy “xử lý ô nhiễm” sang “kinh tế môi trường”, biến chất thải thành tài nguyên, tạo ra chuỗi giá trị mới trong sản xuất.

Nhiều địa phương và khu công nghiệp đã chủ động triển khai mô hình kinh tế tuần hoàn, tận dụng chất thải của doanh nghiệp này làm nguyên liệu đầu vào cho doanh nghiệp khác, hình thành chuỗi sản xuất, tái chế, tái sử dụng khép kín. Những kết quả bước đầu cho thấy hướng đi này không chỉ giảm áp lực môi trường, mà còn mở ra cơ hội kinh tế mới cho doanh nghiệp.

Đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn (Hải Phòng) cho rằng, Luật Bảo vệ môi trường 2020 có nhiều nội dung đã được thể chế hóa theo hướng hiện đại, tiếp cận theo hướng mở và điều đó đã giúp cho Chính phủ ban hành các Nghị quyết, quy định có liên quan về kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.

Yêu cầu phát triển kinh tế với tốc độ tăng trưởng hai con số sẽ đặt ra thách thức lớn đối với mục tiêu phát triển bền vững. Đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn nhấn mạnh, việc đưa bảo vệ môi trường trở thành trụ cột ngang hàng với kinh tế và xã hội đòi hỏi sự vào cuộc mạnh mẽ hơn của toàn bộ hệ thống chính trị, từ Trung ương đến địa phương, cùng với trách nhiệm giám sát, kiến nghị chính sách của đại biểu Quốc hội.

Khẳng định phát triển bền vững gắn với tăng trưởng cao là bài toán khó, đòi hỏi tầm nhìn dài hạn và hành động kiên quyết, đại biểu kỳ vọng phiên thảo luận về Báo cáo của Đoàn Giám sát và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về kết quả giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành” diễn ra tại Hội trường ngày 28/10 sẽ là dịp để các đại biểu hiến kế, đề xuất nhiều giải pháp mang tính đột phá, góp phần hoàn thiện thể chế và thúc đẩy phát triển kinh tế xanh trong giai đoạn tới.

“Trong bốn trụ cột quan trọng của phát triển bền vững công nghiệp, công nghiệp môi trường, kinh tế tuần hoàn và kinh tế xanh thì việc nâng tầm môi trường trở thành một trụ cột phát triển quốc gia là yêu cầu cấp thiết”, đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn khẳng định.