Làm rõ chuyển nhượng dự án đầu tư phải hoàn thành nghĩa vụ thuế

Phản hồi đề nghị của Bộ Tài chính về góp ý hoàn thiện dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi); đồng thời, trên cơ sở tổng hợp các ý kiến góp ý bằng văn bản của các hiệp hội, doanh nghiệp, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, cần làm rõ ràng hơn nữa quy định doanh nghiệp chuyển nhượng dự án đầu tư có trách nhiệm hoàn thành nghĩa vụ thuế trước khi chuyển nhượng hoặc tổ chức nhận chuyển nhượng chịu trách nhiệm kế thừa toàn bộ nghĩa vụ nộp thuế sau khi nhận chuyển nhượng.

Theo đó, VCCI lý giải, quy định này đang chưa thật sự rõ ràng và có thể dẫn đến nhiều cách hiểu, gây ra khó khăn cho doanh nghiệp trong quá trình áp dụng.

Cụ thể như, việc quy định “hoàn thành nghĩa vụ thuế trước khi chuyển nhượng” có thể dẫn đến cách hiểu phải hoàn thành tất cả các khoản thuế có liên quan khi chuyển nhượng dự án đầu tư. Tuy nhiên, việc yêu cầu hoàn thành nghĩa vụ thuế trước khi giao dịch chuyển nhượng hoàn tất là không khả thi, gây khó khăn cho doanh nghiệp do chưa có cơ sở để xác định số thuế phải nộp. Ngoài ra các văn bản hiện hành về thuế đã có quy định rõ về thời điểm kê khai, nộp thuế: đối với thuế thu nhập cá nhân là kê khai quyết toán theo năm, tạm nộp hàng quý; với thuế giá trị gia tăng là kê khai và nộp theo tháng/quý. Khi đó, việc quy định hoàn thành nghĩa vụ thuế theo từng lần chuyển nhượng có thể phát sinh mâu thuẫn với các quy định trên.

Nội dung theo dự thảo hiện tại quy định cũng có thể bị coi là bổ sung thêm một điều kiện ràng buộc trước khi chuyển nhượng dự án đầu tư (phải hoàn thành nghĩa vụ thuế thì mới được chuyển nhượng dự án đầu tư). Ví dụ, đối với dự án thuộc lĩnh vực bất động sản, trong khi tại các luật chuyên ngành như Luật Đầu tư, Luật Đất đai, Luật Kinh doanh bất động sản… đã có những quy định rất rõ ràng về điều kiện, thủ tục để được phép chuyển nhượng dự án đầu tư, quy định tại dự thảo sửa đổi có thể dẫn đến làm tăng thêm thủ tục và áp lực cho doanh nghiệp trong quá trình hoạt động.

Thêm vào đó, quy định về việc “tổ chức nhận chuyển nhượng có trách nhiệm kế thừa nghĩa vụ nộp thuế liên quan đến dự án đầu tư sau khi chuyển nhượng” cũng chưa thật sự phù hợp. Về nguyên tắc, nghĩa vụ thuế liên quan đến chuyển nhượng dự án đầu tư phải thuộc về bên chuyển nhượng và phát sinh thu nhập. Bên nhận chuyển nhượng không thể xác định và không kiểm soát được việc tuân thủ các nghĩa vụ này, vô hình chung gây ra bất lợi cho bên nhận chuyển nhượng và có thể ảnh hưởng gián tiếp tới tính thương mại của các giao dịch kinh tế.

Do vậy, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo bãi bỏ quy định này hoặc làm rõ về việc hoàn thành nghĩa vụ thuế trong trường hợp người nộp thuế chuyển nhượng dự án đầu tư là bao gồm những sắc thuế gì, thủ tục và trình tự để xác nhận việc hoàn thành nghĩa vụ thuế này được thực hiện như thế nào.

Cũng trong phản hồi tới Bộ Tài chính, VCCI đề cập tới quy định về trách nhiệm khấu trừ thuế thu nhập cá nhân của tổ chức chi trả thu nhập. Theo đó, việc này hiện đang được quy định tại Luật Thuế thu nhập cá nhân; song dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân đang sửa đổi dường như không có quy định này và dự thảo Luật Quản lý thuế cũng không có quy định. Điều này dẫn đến nguy cơ về một khoảng trống pháp luật có thể xảy ra. Vì thế, VCCI cũng đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc, làm việc với Cục Quản lý, giám sát chính sách thuế, phí và lệ phí để thống nhất sắp xếp nội dung phù hợp vào các dự thảo, đảm bảo không có khoảng trống pháp lý.

Riêng với nội dung ấn định thuế với người nộp thuế, dự thảo chưa có quy định cụ thể về căn cứ ấn định thuế, phương pháp ấn định thuế; cũng như chưa quy định rõ về quyền của người nộp thuế trong trường hợp bị ấn định thuế. Người nộp thuế là đối tượng bị ấn định nên cần được giải thích về các cơ sở, căn cứ ấn định thuế. Điều này giúp tạo ra công bằng cũng như đảm bảo các quyền lợi chính đáng của doanh nghiệp. Từ đây, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung cơ chế để cơ quan quản lý thuế công khai (hoặc người nộp thuế có quyền yêu cầu cơ quan thuế cung cấp, giải thích) nguồn dữ liệu tham chiếu và các tiêu chí lựa chọn nguồn dữ liệu làm cơ sở và căn cứ để ấn định thuế cho người nộp thuế được biết.

Cuối cùng là nội dung khai bổ sung hồ sơ khai thuế, dự thảo quy định về khai thuế, tính thuế, khấu trừ thuế; song lại chưa quy định cụ thể về các trường hợp được khai bổ sung hồ sơ khai thuế. Trên thực tế, việc kê khai điều chỉnh có thể dẫn đến các trường hợp như giảm số tiền thuế phải nộp hoặc làm tăng số tiền thuế được khấu trừ, tăng số tiền thuế được miễn, giảm, hoàn; hay tăng số tiền thuế phải nộp hoặc làm giảm số tiền thuế được khấu trừ, giảm số tiền thuế được miễn, giảm, hoàn; hoặc không làm thay đổi số tiền thuế phải nộp, số tiền thuế được khấu trừ, số tiền thuế được miễn, giảm, hoàn.

Quy định trước đây tại Điều 47.3 Luật Quản lý thuế 2019 cho phép người nộp thuế trong trường hợp phát hiện hồ sơ khai thuế có sai, sót nếu khai bổ sung làm giảm số tiền thuế phải nộp hoặc làm tăng số tiền thuế được khấu trừ, tăng số tiền thuế được miễn, giảm, hoàn thì thực hiện theo quy định về giải quyết khiếu nại về thuế. Dự thảo hiện tại không có quy định tương tự, gây ra cách hiểu khác nhau hoặc quy định không rõ ràng, gây bất lợi và chưa đảm công bằng cho người nộp thuế. Trên cơ sở này, VCCI cũng đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung quy định cho phép doanh nghiệp được kê khai điều chỉnh đối với trường hợp như hồ sơ thuộc phạm vi, thời kỳ đã thanh tra, kiểm tra thuế nêu tại quyết định thanh tra, kiểm tra thuế hoặc hồ sơ thuộc phạm vi, thời kỳ thanh tra, kiểm tra thuế nhưng sau khi cơ quan thuế, cơ quan có thẩm quyền đã ban hành kết luận xử lý thuế mà việc khai bổ sung dẫn đến giảm số tiền thuế phải nộp, tăng số tiền thuế được hoàn.