Nhằm giúp các doanh nghiệp Việt Nam có thêm hiểu biết và thông tin về các cam kết phòng vệ thương mại và những tác động của các biện pháp này đối với các hoạt động xuất khẩu của Việt Nam, sáng 19/12, tại Hà Nội, Cục Phòng vệ Thương mại (Bộ Công Thương) đã tổ chức hội nghị “Đối thoại hạn chế rủi ro về gian lận xuất xứ và phòng vệ thương mại trong hoạt động xuất khẩu”.
Quang cảnh hội nghị "Đối thoại hạn chế rủi ro về gian lận xuất xứ và phòng vệ thương mại trong hoạt động xuất khẩu”. Ảnh: Uyên Hương/BNEWS/TTXVN
Ông Lê Triệu Dũng, Cục trưởng Cục Phòng vệ Thương mại cho biết, các biện pháp phòng vệ thương mại hiện nay được xem là một phần quan trọng trong chính sách thương mại quốc tế của mỗi quốc gia. Bởi, đây là những công cụ chính sách được Tổ chức Thương mại thế giới cho phép để bảo vệ các ngành sản xuất trong nước tránh thiệt hại từ hàng nhập khẩu.
Theo ông Lê Triệu Dũng, tới đây các vụ điều tra chống bán phá giá, chống trợ cấp, tự vệ toàn cầu và lẩn tránh phòng vệ thương mại có ảnh hưởng đến Việt Nam từ các nước có thể tăng lên.
Vì vậy, các doanh nghiệp cần có nhận thức đầy đủ về nguy cơ xảy ra các vụ việc điều tra phòng vệ thương mại, điều tra gian lận xuất xứ hàng hóa và có sự chuẩn bị để tránh ảnh hưởng bất lợi đối với hoạt động sản xuất, xuất khẩu của doanh nghiệp cũng như của cả ngành.
Ông Chu Thắng Trung-Phó cục trưởng Cục Phòng vệ Thương mại (Bộ Công Thương)Ảnh: Uyên Hương/BNEWS/TTXVN
Chia sẻ ngăn chặn hành vi gian lận xuất xứ và chuyển tải bất hợp pháp nhằm lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại, ông Chu Thắng Trung, Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ Thương mại nhấn mạnh, gian lận xuất xứ ngày càng gia tăng sẽ tạo ra nguy cơ cản trở xuất khẩu của Việt Nam, làm ảnh hưởng rất lớn đến uy tín hàng xuất khẩu. Hành vi này làm giảm lợi ích mà Việt Nam có được từ các nỗ lực hội nhập kinh tế quốc tế đã và đang gây dựng.
Cũng theo ông Chu Thắng Trung, hành vi gian lận xuất xứ, chuyển tải hàng hóa bất hợp pháp từ các quốc gia khác qua Việt Nam để xuất khẩu chỉ đem lại lợi ích nhất thời cho một vài doanh nghiệp có hành vi bất chính.
Tuy nhiên hành vi này lại làm tăng chi phí và nguồn lực rất lớn của các doanh nghiệp làm ăn chân chính khi muốn chứng minh sự tuân thủ quy định của các quốc gia xuất khẩu.
Do đó, các biện pháp phòng vệ thương mại được xem là một phần quan trọng trong chính sách thương mại quốc tế của mỗi quốc gia. Bởi đây là những công cụ chính sách được Tổ chức thương mại thế giới cho phép để bảo vệ các ngành sản xuất trong nước tránh bị thiệt hại từ hàng hoá nhập khẩu.
Liên quan đến quy tắc xuất xứ và biện pháp hạn chế rủi ro về gian lận xuất xứ đối với hàng xuất khẩu, bà Trịnh Thị Thu Hiền, Trưởng phòng Phòng Xuất xứ hàng hóa, Cục Xuất nhập khẩu cho hay, hiện nay có nhiều dạng gian lận xuất xứ, một số doanh nghiệp làm giả giấy xác nhận của địa phương; giả nhà sản xuất cung cấp nguyên vật liệu, cắt dán con dấu, thậm chí xin xác nhận của địa phương nhưng nội dung chung chung.
Chuyên gia chia sẻ về quy tắc xuất xứ và biện pháp hạn chế rủi ro về gian lận xuất xứ đối với hàng xuất khẩu. Ảnh: Uyên Hương/BNEWS/TTXVN
Bà Trịnh Thị Thu Hiền cũng đưa ra ví dụ cụ thể rằng có rất nhiều doanh nghiệp nhập khẩu nguyên liệu nhưng lại bán thành phẩm.
Chẳng hạn như sản phẩm khăn lụa, doanh nghiệp nhập cả chiếc khăn nhưng chỉ có thao tác thêm một đường diềm xung quanh chiếc khăn cũng nghiễm nhiên coi đó là sản phẩm khăn “Made in Vietnam”.
Ngoài ra, bà Trịnh Thị Thu Hiền cũng chỉ ra việc một công ty ở Tây Ninh khi nhập khẩu nguyên liệu đầu vào, trong giấy tờ ghi là nhập hạt nhựa và sản phẩm cao su tổng hợp.
Tuy vậy, khi về đến Việt Nam chỉ gia công thêm một số công đoạn nhỏ nhưng khi xuất khẩu đi là sản phẩm thảm cỏ nhân tạo “Made in Vietnam”. Trong khi đó, thực chất khi nhập về đã gần như là sản phẩm hoàn chỉnh rồi.
Hơn nữa, không ít những trường hợp giả mạo cả chữ ký của người đã nghỉ hưu; nhiều doanh nghiệp rất tuân thủ các quy định về quy tắc xuất xứ nhưng chưa biết cách để chứng minh hàng hoá đáp ứng xuất xứ.
Đơn cử như một doanh nghiệp ở Thái Bình có nguyên liệu đầu vào là vải, đầu ra là sản phẩm quần áo. Về nguyên tắc là đã đảm bảo quy tắc xuất xứ. Tuy nhiên, nhìn kỹ hơn, vải trong khai báo là vải dệt thoi, trong khi quần áo thành phẩm lại là vải dệt kim. Đương nhiên hai bản chất vải hoàn toàn khác nhau, không thể nào vải dệt thoi lại ra thành quần áo dệt kim. Thế nhưng, theo quy định trong quy tắc xuất xứ thì hàng hoá này vẫn đảm bảo xuất xứ.
Một trường hợp khác, doanh nghiệp xuất khẩu hàng đá vôi sang Malaysia nhưng thay vì khai báo mặt hàng đá vôi bằng tiếng Anh thì lại ghi thành “da voi”.
Kết quả, tất cả các lô hàng khai là “da voi” đều bị Malaysia chuyển về Việt Nam yêu cầu về chứng minh xuất xứ vì không biết “davoi” là sản phẩm gì.
Theo bà Trịnh Thị Thu Hiền, dù quy tắc xuất xứ quy định giống nhau nhưng chỉ một sai sót nhỏ, doanh nghiệp có thể không được hưởng ưu đãi thuế quan. Cùng đó, không phải cứ tham gia FTA sẽ có gian lận xuất xứ mà gian lận chỉ xuất hiện trong một số bối cảnh và hàng hoá cụ thể.
Bà Trịnh Thị Thu Hiền chia sẻ thêm, thông thường cơ quan hải quan nước ngoài sẽ tiến hành một loạt các câu hỏi: Thế nào là tiêu chí xuất xứ, chứng minh nguồn gốc nguyên liệu đầu vào, mô tả quy trình sản xuất… đó là những “đề bài” mà đến bất cứ một thị trường nào trong các FTA, doanh nghiệp sẽ được yêu cầu.
Chính vì vậy, doanh nghiệp cần nắm vững các yêu cầu để chuẩn bị đầy đủ thông tin, dữ liệu và có những đáp án tốt đáp ứng yêu cầu phía đối tác./.