Liên kết xuất khẩu, đưa trái nhãn vượt đại dương

Nhãn ido và thanh nhãn ở Cần Thơ hiện đã được xuất khẩu sang một số quốc gia như: Hoa Kỳ, Australia, Trung Quốc... Để quả nhãn xuất ngoại lâu dài, bền vững đòi hỏi nhiều yếu tố; trong đó phải kể đến mối liên kết hài hòa giữa nông dân - doanh nghiệp; vùng trồng tuân thủ quy trình canh tác để quả nhãn đạt chuẩn xuất khẩu.

*Khi quả nhãn xuất ngoại

Huyện Cờ Đỏ là địa phương có diện tích trồng thanh nhãn lớn nhất thành phố Cần Thơ với trên 330ha; trong đó, có 115ha với 33 vùng trồng được cấp mã số. Xã Thới Hưng thuộc huyện Cờ Đỏ được biết đến là vùng đất màu mỡ, thổ nhưỡng thích hợp với quả nhãn, nhất là thanh nhãn. Đã 6 năm quả thanh nhãn ở Thới Hưng đã được xuất khẩu sang các thị trường khó tính như Hoa Kỳ, Austrailia...

Liên kết với doanh nghiệp xuất khẩu quả thanh nhãn, Hợp tác xã Trạng Tí Garden đã ký hợp đồng quy tắc với doanh nghiệp thu mua. Theo đó, doanh nghiệp sẽ mua toàn bộ quả nhãn đạt tiêu chuẩn xuất khẩu, đối với những quả nhãn không đạt chuẩn thì hợp tác xã tiêu thụ nội địa.

Ông Trần Phú Sơn, Giám đốc Hợp tác xã Trạng Tí Garden chia sẻ, giá doanh nghiệp liên kết thu mua thanh nhãn của hợp tác xã có lúc cao hơn thị trường từ 40 - 50%. Tuy nhiên, câu chuyện không phải doanh nghiệp thu mua cao hơn thị trường mà là "ưu việt" hơn. Ví dụ, những quả nhãn đầu mùa, hợp tác xã bán cho doanh nghiệp liên kết, giá nhãn cao. Khi vào chính vụ giá nhãn xuống thấp, nhưng doanh nghiệp vẫn thu mua với giá cao hơn thị trường.

Từ khi quả thanh nhãn của hợp tác xã tiếp cận thị trường quốc tế đã làm thay đổi tư canh tác sản xuất của thành viên hợp tác xã. Khi nông dân trồng nhãn liên kết xuất khẩu sẽ được hướng dẫn kỹ thuật trồng,  quy trình canh tác, bón phân để nhãn ra hoa đồng loạt, kích cỡ quả đồng đều, "sạch bệnh", kỹ thuật cắt quả đúng cách...

"Quả nhãn xuất ngoại không chỉ giúp nông dân bán được giá cao, tăng thu nhập mà còn nâng cao trình độ của họ", ông Phú Sơn khẳng định.

Với diện tích 80 ha thanh nhãn (trong đó, có 30 ha được cấp chứng nhận VietGAP, 10 ha theo hướng hữu cơ), dự kiến năm 2025, Hợp tác xã Trạng Tí Garden thu hoạch thanh nhãn với sản lượng khoảng 600 tấn; trong đó, liên kết xuất khẩu khoảng 300 tấn, còn lại tiêu thụ nội địa.

Ngoài ra, hợp tác xã cũng liên kết trồng thanh nhãn theo tiêu chuẩn GlobalGAP cho doanh nghiệp xuất khẩu; trồng thêm nhãn ido. Định hướng của hợp tác xã thời gian tới là mở rộng diện tích vùng trồng, liên kết thêm với các doanh nghiệp xuất khẩu thanh nhãn để tiêu thụ sản lượng quả cho 20 thành viên.

*Thực hành nông nghiệp tốt

Là doanh nghiệp đã xuất khẩu quả thanh nhãn của Cần Thơ được 6 năm, ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng Giám đốc Công ty Trách nhiệm hữu hạn thương mại dịch vụ xuất nhập khẩu Vina T&T (gọi tắt là Công ty Vina T&T) cho biết, hiện quả thanh nhãn xuất xứ Việt Nam đã có chỗ đứng nhất định trên thị trường, nhất là thị trường Hoa Kỳ và Austrailia, nhưng để lan rộng ra các chợ, siêu thị của hai thị trường này bắt buộc phải có tiêu chuẩn khác (chứng nhận vùng trồng GlobalGAP) ngoài tiêu chuẩn bắt buộc là không vi phạm các hoạt chất cấm.

Vì vậy, để quả nhãn có giá trị và thương hiệu, bắt buộc doanh nghiệp và nông dân phải cùng trồng quả nhãn đạt chứng nhận để xuất khẩu được ra thêm nhiều thị trường dù chi phí cao.

Với kinh nghiệm xuất khẩu trái cây sang nhiều thị trường khó tính, ông Nguyễn Đình Tùng phân tích, lúc trước, quả thanh nhãn được trồng diện tích ít, sản lượng không nhiều nên ít người biết, ít người để ý. Hiện nay, quả thanh nhãn đã xuất khẩu sang Hoa Kỳ, Australia được 6 năm, các cơ quan kiểm dịch các nước này đã để ý đến quả thanh nhãn, kiểm nghiệm, kiểm tra kỹ hơn.

Do đó, doanh nghiệp buộc phải có chứng nhận GlobalGAP, hướng dẫn vùng trồng loại bỏ những chất cấm sử dụng trong quá trình sản xuất thanh nhãn đạt chuẩn GlobalGAP. Đây là "vấn đề sống còn", là cách để doanh nghiệp bảo vệ thị trường, bảo vệ thương hiệu quả thanh nhãn.

"Khi chúng ta có thị trường, có chứng nhận bảo đảm an toàn, thị trường rộng lớn thì giá cả quả thanh nhãn sẽ tăng, đầu ra ổn định", ông Tùng khẳng định.

Chia sẻ thêm về vai trò của "sợi dây" liên kết với nông dân, vùng trồng, lãnh đạo Vina T&T cho biết, doanh nghiệp sẽ hỗ trợ kỹ thuật, chứng nhận GlobalGAP cho hợp tác xã. Khi sản phẩm đạt chuẩn GlobalGAP, nông dân có thể bán vào siêu thị, các thị trường khác nếu không bán hết được cho doanh nghiệp liên kết; trong khi đó, doanh nghiệp bán được sản phẩm vào các thị trường lớn, khó tính.

Nhiều chuỗi siêu thị ở thị trường châu Âu đặt ra yêu cầu, quả nhãn phải đạt tiêu chuẩn GlobalGAP. Vì thế, theo các chuyên gia một trong những tiêu chuẩn đảm bảo xuất khẩu quả nhãn là vùng trồng phải thực hành nông nghiệp tốt (VietGAP, GlobalGAP). Kỹ sư Lê Quang Hòa, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật thành phố Cần Thơ cho biết, các vùng trồng nhãn cần có sổ tay hướng dẫn sản xuất theo hướng VietGAP; sổ nhật ký canh tác; sổ ghi chép nhật ký bán hàng; lưu trữ các hồ sơ hợp đồng, ủy quyền xuất khẩu để truy xuất nguồn gốc.

Đặc biệt, nhà vườn phải bảo đảm quản lý các đối tượng kiểm dịch và an toàn thực phẩm. Bởi lẽ, khi xuất khẩu quả nhãn sang thị trường Hoa Kỳ và Australia, cơ quan kiểm dịch các nước sẽ lấy tối thiểu 100 quả nhãn từ 5 thùng hàng để kiểm tra có hay không ấu trùng ruồi đục quả bên trong. Nếu phát hiện có 1 ấu trùng ruồi đục quả, toàn bộ lô hàng sẽ bị loại bỏ.

Cũng theo ông Hòa, thời gian qua, tỷ lệ phát hiện vi phạm trong kiểm dịch trên quả nhãn nhiều nhất vẫn là ấu trùng ruồi đục quả chiếm 50% số cảnh báo. Kế đến là đối tượng kiểm dịch sâu đục cuống trái, tỷ lệ bị phát hiện khi xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ cũng lên đến 40% số cảnh báo. Với đối tượng kiểm dịch là rệp sáp, rệp vẩy; nhện; ốc tỷ lệ phát hiện dưới 10% số cảnh bảo, tuy nhiên nếu phát hiện lô hàng cũng bị loại bỏ.

Ngoài ra, tại trường châu Âu cũng yêu cầu vùng trồng bắt buộc không được nhiễm ruồi đục quả trong vòng 3 tháng mới được phép xuất khẩu. Các thị trường khác cũng đưa ra các yêu cầu về biện pháp quản lý nguy cơ kiểm dịch thực vật và biện pháp xử lý.

Đại diện Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật thành phố Cần Thơ cho rằng, biện pháp quản lý các đối tượng kiểm dịch hiện nay là giảm mật số các đối tượng kiểm dịch tại vùng trồng. Cụ thể, nhà vườn được khuyến khích ứng dụng IPM (quản lý dịch hại tổng hợp), IPHM (quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp) để bảo tồn thiên địch và hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật; ưu tiên bón phân cân đối, nên sử dụng thêm phân hữu cơ. Đồng thời, nông dân cần vệ sinh vườn thường xuyên, thu dọn tàn dư thực vật và chôn lấp.

Theo kỹ sư Hòa, quan trọng nhất là thu thập những quả nhãn bị ruồi đục, chôn sâu ít nhất 30cm để tiêu diệt. Tỉa cành thông thoáng để hạn chế các đối tượng kiểm dịch trú ngụ và giúp cây khỏe. Chỉ sử dụng thuốc bảo vệ thực vật khi mật số các đối tượng ở mức cao.

Khi mật số các đối tượng kiểm dịch tăng cao, vùng trồng có thể sử dụng thuốc bảo vệ thực vật nhưng lưu ý có kho chứa vật tư nông nghiệp phù hợp, không sử dụng thuốc cấm, thuốc ngoài danh mục, tuân thủ thời gian cách ly thuốc, ghi chép nhật ký sản xuất đầy đủ.

"Không sử dụng các loại thuốc không có nhãn tiếng Việt vì đây là thuốc được nhập lậu, ngoài danh mục, thuốc cấm. Nông sản phải có mức tồn dư thuốc bảo vệ thực vật thấp hơn mức quy định mới được xuất khẩu", kỹ sư Hòa lưu ý.

Để quả nhãn xuất khẩu bền vững và vươn xa, liên kết luôn là vấn đề quan trọng được các chuyên gia nhấn mạnh để đảm bảo đầu ra cho nông dân, hợp tác xã và đảm bảo đầu vào, sản phẩm, nguyên liệu cho doanh nghiệp xuất khẩu. Bên cạnh đó, cần có sự hỗ trợ của chính quyền tập hợp nông dân; ngành chức năng, doanh nghiệp tập huấn cho nông dân quy trình canh tác đảm bảo yêu cầu của nước nhập khẩu.

Nguồn: https://baotintuc.vn/kinh-te/lien-ket-xuat-khau-dua-trai-nhan-vuot-dai-duong-20250523104939042.htm