Liệu đồng euro có thể thay thế USD để trở thành đồng tiền toàn cầu?

Thu Hằng/vnanet.vn 05:30' - 21/05/2025
BNEWS Để đồng euro có thể mở rộng vị thế là đồng tiền thế giới thay thế cho USD, EU cần một chính sách tài khóa phối hợp và một hệ thống để giảm thiểu các cú sốc kinh tế hoặc địa chính trị.
Đồng euro và đồng USD. Ảnh: THX/ TTXVN
Theo báo Handelsblatt, những thay đổi liên tục trong chính sách thương mại của Tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp tục gây tổn hại sâu sắc đến công cụ chính sách kinh tế quyền lực nhất của Mỹ - đồng USD, mang lại cơ hội mới cho đồng euro.

Với những hành động áp thuế quan, tấn công vào các tổ chức thương mại quốc tế và Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), Tổng thống Trump đang làm suy yếu niềm tin của các nhà đầu tư và các quốc gia khác vào Mỹ. Nhưng đó vẫn chưa phải tất cả. Ông Trump cũng đang làm lung lay niềm tin vào đồng USD, vốn là đồng tiền dự trữ bất di bất dịch của thế giới trong nhiều thập kỷ qua.

Sau khi Thế chiến thứ hai kết thúc, đồng USD đã trở thành trung tâm của hệ thống tài chính toàn cầu, là đơn vị giá trị cốt lõi dùng làm phương tiện cho mọi khoản thanh toán xuyên biên giới. Ngay cả sau sự sụp đổ của hệ thống tỷ giá hối đoái cố định Bretton Woods vào năm 1973 và việc đình chỉ quyền đổi USD lấy vàng, đồng tiền của Mỹ vẫn giữ chức năng là một loại tiền tệ thế giới – một phần không nhỏ là nhờ vào thỏa thuận giữa Tổng thống Mỹ Richard Nixon và Quốc vương Saudi Arabia, Faisal. Để đổi lấy sự đảm bảo an ninh quân sự của Mỹ, Saudi Arabia cam kết sẽ thanh toán tiền mua dầu hoàn toàn bằng đồng USD.

 
Điều này đảm bảo thế giới luôn có nhu cầu cao về đồng USD cho đến ngày nay. Đây là cách duy nhất nền kinh tế lớn nhất thế giới có thể tài trợ cho các khoản thâm hụt thương mại và thâm hụt ngân sách khổng lồ của mình. Mỹ nhập khẩu hàng hóa từ khắp nơi trên thế giới và xuất khẩu những tờ giấy có in chữ “USD” dưới dạng tiền giấy và trái phiếu chính phủ. Bất kỳ quốc gia nào khác cũng sẽ phải tuyên bố phá sản từ lâu nếu lâm vào tình trạng thâm hụt kép khổng lồ như Mỹ.

Nhưng Tổng thống Trump hiện đang đe dọa sẽ làm mất đi niềm tin vốn có vào Mỹ và do đó làm mất đi nhu cầu về đồng USD. Ông áp đặt thuế quan đối với hầu hết các quốc gia trên thế giới, làm suy yếu các tổ chức tài chính và thương mại toàn cầu do Mỹ thống trị như Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), Ngân hàng Thế giới (WB) và Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Không những vậy, ông còn công khai phủ nhận tổ chức quyền lực nhất trong hệ thống tài chính toàn cầu - Fed, với tư cách là người bảo vệ đồng USD.

Quốc gia kinh tế hàng đầu tự giải thể

Phản ứng của thị trường tài chính đối với diễn biến này giống như một ví dụ kinh điển trong sách giáo khoa: mất niềm tin dẫn đến việc đồng USD mất giá và lợi suất thị trường của trái phiếu Mỹ tăng cao. Trong những tuần gần đây, lúc đỉnh điểm, đồng USD đã mất gần 15% giá trị so với đồng euro và lãi suất chủ chốt ở Mỹ cao gấp đôi so với khu vực đồng euro.

Hiện Mỹ đang sở hữu khoản nợ quốc gia gần 370.000 tỷ USD, tương đương 125% tổng sản lượng kinh tế quốc gia và khoản thanh toán lãi suất trong ngân sách Mỹ lên tới gần 85 tỷ USD mỗi tháng. Xét về mặt toán học thuần túy, mỗi công dân Mỹ phải trả gần 10 USD tiền lãi mỗi ngày. Chính phủ Mỹ chi nhiều tiền cho việc trả nợ hơn là cho quân đội.

Đồng thời, giá trị đồng USD giảm đang đẩy giá nhập khẩu lên cao, làm tăng nguy cơ lạm phát và cản trở nỗ lực cắt giảm lãi suất của Fed để kích thích nền kinh tế. Thuế nhập khẩu do Tổng thống Trump áp đặt hoặc đe dọa áp đặt làm cho tình hình xấu thêm.

Châu Âu cần suy nghĩ lại

Việc Mỹ tự nguyện từ bỏ sự thống trị của đồng tiền quốc gia mang lại cơ hội cho phần còn lại của thế giới, đặc biệt là Trung Quốc và trên hết là Liên minh châu Âu (EU).

Hiện nay, đồng nhân dân tệ (NDT) của Trung Quốc không được tự do chuyển đổi vì Bắc Kinh lo ngại tình trạng đầu cơ tiền tệ. Mặc dù Trung Quốc tiến hành giao dịch bằng đồng nội tệ ngày càng nhiều hơn với các đối tác thương mại quan trọng như Nga, Pakistan và Iran, nhưng đồng NDT vẫn khó có thể trở thành đồng tiền toàn cầu vì các nhà đầu tư có mối lo ngại về sự can thiệp chính trị có thể xảy ra.

Đồng franc Thụy Sĩ thực sự không đáng kể với vai trò là một loại tiền tệ dự trữ quốc tế. Do đó, các ngân hàng trung ương muốn đầu tư dự trữ ngoại tệ của mình nhưng lại nghi ngờ đồng USD do tình hình bất ổn gần đây, ít có lựa chọn nào khác ngoài việc sử dụng đồng euro.

Để đồng euro có thể mở rộng vị thế là đồng tiền thế giới một cách bền vững, EU cần một chính sách tài khóa phối hợp và một hệ thống để giảm thiểu các cú sốc kinh tế hoặc địa chính trị.

Chính phủ mới nhậm chức tại Berlin mang đến cơ hội cho một khởi đầu mới – đặc biệt là trong quan hệ Đức-Pháp. Trong những thập kỷ trước, động lực chính cho một châu Âu thống nhất thường đến từ “trục Đức-Pháp” này. Sự hợp tác chặt chẽ này, được thiết lập bởi Thủ tướng Đức Konrad Adenauer và Tổng thống Pháp Charles de Gaulle, phải được khôi phục và cần bao gồm cả Ba Lan.

Tăng cường liên minh các quốc gia là rất quan trọng

Những ngày đầu nhậm chức của Thủ tướng Đức Friedrich Merz cho thấy ông đang nỗ lực giải quyết những căng thẳng giữa Đức và Pháp phát sinh dưới thời chính phủ “đèn giao thông” cũ, và tăng cường quan hệ với Ba Lan.

Điều rõ ràng là một bước tiến mới, sâu rộng hướng tới sự hội nhập cũng sẽ ảnh hưởng đến những khía cạnh trước đây vốn bất khả xâm phạm của chủ quyền quốc gia, chẳng hạn như chủ quyền về thuế và quyền ngân sách của quốc hội. Cuối cùng, một chính phủ EU được hợp pháp hóa một cách dân chủ sẽ là điều cần thiết, mặc dù hiện tại vẫn khó có thể hình dung được, do quan điểm khác biệt của 27 nước thành viên.

Tuy nhiên, nếu EU muốn khẳng định mình là trung tâm quyền lực địa chính trị thì cần phải tìm ra cơ chế trừng phạt những thành viên không hợp tác.

Số lượng thành viên EU đã tăng nhanh chóng, nhưng không theo kịp mức độ ảnh hưởng địa chính trị của khối. Do đó, câu hỏi đặt ra là liệu đã đến lúc coi trọng việc tăng cường liên minh giữa các quốc gia hơn là việc kết nạp thêm thành viên mới hay chưa.

Một đồng euro được chấp nhận là loại tiền tệ thế giới sẽ mang lại cho hiệp hội các quốc gia vừa và nhỏ châu Âu sức nặng thực sự trong nền kinh tế toàn cầu và do đó là cả sức nặng về địa chính trị, đặc biệt là so với các siêu cường Mỹ và Trung Quốc.

Tin liên quan

Tin cùng chuyên mục