Loạt điểm mới tăng minh bạch, hút vốn ngoại, nâng hạng thị trường chứng khoán

Chính phủ vừa ban hành Nghị định 245/2025/NĐ-CP, sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 155/2020/NĐ-CP, nhằm cụ thể hóa Luật số 56/2024/QH15 và tháo gỡ những vướng mắc trong vận hành thị trường chứng khoán.

Đây được xem là bước đi quan trọng để tăng tính minh bạch, bảo vệ nhà đầu tư, thu hút vốn ngoại và góp phần thúc đẩy mục tiêu nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam. Ngày 11/9/2025, Nghị định 245/2025/NĐ-CP chính thức ban hành, sửa đổi 89 điều và bãi bỏ một số nội dung tại 22 điều của Nghị định 155/2020/NĐ-CP. Các quy định mới có hiệu lực ngay từ ngày ký.

Ngay từ phần quy định chung, nhiều khái niệm đã được làm rõ; trong đó có “cơ cấu lại doanh nghiệp”, gắn với ngưỡng “tổng giá trị tài sản” trên báo cáo tài chính đã kiểm toán.

Nghị định nâng cao trách nhiệm của công ty chứng khoán trong tư vấn hồ sơ chào bán, phát hành, niêm yết; yêu cầu tổ chức tư vấn phải trực tiếp thực hiện, không được thuê ngoài hoặc chỉ “ký tên”. Đồng thời, toàn bộ quy trình thủ tục hành chính được số hóa qua Cổng Dịch vụ công quốc gia, cho phép dùng tài khoản định danh điện tử để nộp và nhận kết quả.

Một điểm nổi bật khác là quy định rút ngắn thời gian đưa cổ phiếu lên sàn sau IPO còn 30 ngày thay vì 90 ngày trước đây. Doanh nghiệp sau IPO phải báo cáo, công bố thông tin định kỳ 6 tháng về việc sử dụng vốn huy động cho đến khi giải ngân hết, đồng thời trình báo cáo sử dụng vốn đã kiểm toán tại Đại hội cổ đông thường niên.

Đối với trái phiếu, điều kiện chào bán ra công chúng được siết chặt. Doanh nghiệp phát hành bắt buộc phải được xếp hạng tín nhiệm, trừ trường hợp có bảo lãnh toàn bộ gốc và lãi bởi tổ chức tín dụng hoặc tổ chức tài chính quốc tế. Việt Nam cũng chính thức chấp nhận kết quả xếp hạng của ba tổ chức uy tín toàn cầu là Moody’s, Standard & Poor’s và Fitch Ratings. Các tiêu chí an toàn tài chính được quy định rõ, như hệ số nợ phải trả trên vốn chủ sở hữu không vượt quá 5 lần, ngoại trừ một số lĩnh vực đặc thù.

Cùng đó, nhiều thủ tục hành chính được đơn giản hóa. Nghị định bỏ quy định tỷ lệ chào bán thành công tối thiểu 70%, bỏ yêu cầu văn bản chấp thuận của Ngân hàng Nhà nước trong hồ sơ phát hành trái phiếu của tổ chức tín dụng, giảm kỳ hạn tối thiểu trái phiếu từ 10 năm xuống 5 năm, đồng thời bỏ giới hạn tổng số tiền huy động không vượt quá 30% vốn đầu tư dự án.

Một trong những nội dung quan trọng là tháo gỡ rào cản cho nhà đầu tư nước ngoài. Thủ tục công nhận tư cách nhà đầu tư chuyên nghiệp được điều chỉnh để phù hợp giấy tờ pháp lý nước ngoài; quyền lợi cổ đông ngoại được bảo đảm rõ ràng hơn khi nghị định bãi bỏ quy định cho phép Đại hội cổ đông hoặc điều lệ công ty đặt trần sở hữu nước ngoài thấp hơn pháp luật. Các công ty đại chúng có 12 tháng để hoàn tất thủ tục thông báo tỷ lệ sở hữu ngoại tối đa.

Thủ tục cấp mã số giao dịch cũng được cải tiến, cho phép nhà đầu tư nước ngoài giao dịch ngay sau khi được hệ thống điện tử xác nhận. Công ty quản lý quỹ nước ngoài được phép sở hữu hai mã số giao dịch riêng biệt cho hoạt động tự doanh và quản lý tài sản khách hàng, phù hợp thông lệ quốc tế, tạo nền tảng cho việc triển khai mô hình tài khoản tổng (OTA).

Nghị định cũng đặt nền móng pháp lý cho việc triển khai cơ chế CCP (Đối tác bù trừ trung tâm), dự kiến vận hành chậm nhất cuối năm 2027 và có thể sớm từ quý I/2027. Đây là một trong những tiêu chí then chốt để nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam, đồng thời bảo đảm an toàn cho hoạt động ký quỹ, thanh toán và lưu ký tài sản của nhà đầu tư nước ngoài.

Ngoài ra, Nghị định sửa đổi nhiều quy định liên quan đến quản trị công ty đại chúng, tăng trách nhiệm báo cáo và công bố thông tin về sử dụng vốn huy động, làm rõ quyền lợi nhà đầu tư trong trường hợp tài khoản giao dịch bị phong tỏa hoặc bị cấm giao dịch.

Những điều chỉnh này nhằm hạn chế xung đột lợi ích, tăng tính minh bạch và bảo vệ tốt hơn quyền lợi hợp pháp của nhà đầu tư.

Với hàng loạt thay đổi đồng bộ từ tư vấn, chào bán, phát hành đến quản trị doanh nghiệp và thủ tục dành cho nhà đầu tư nước ngoài, Nghị định 245/2025/NĐ-CP được kỳ vọng sẽ tạo cú hích lớn cho thị trường chứng khán Việt Nam. Nghị định không chỉ cải thiện chất lượng hàng hóa, khơi thông dòng vốn ngoại mà còn là nền tảng quan trọng để thị trường chứng khoán tiến gần hơn tới mục tiêu nâng hạng trong giai đoạn tới.