Mâu thuẫn - Trạng thái bình thường mới trong quan hệ Mỹ - Trung (Phần 1)

Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Ảnh: Kyodo/TTXVN

Sau khi đàm phán thương mại cấp Thứ trưởng Mỹ - Trung kết thúc tại Bắc Kinh ngày 9/1, giới học giả Trung Quốc cho rằng rất có thể hai nước sẽ đạt được thỏa thuận mang tính giai đoạn về vấn đề kinh tế và thương mại, nhưng quan hệ Mỹ - Trung vẫn chưa êm thấm trong năm 2019.
Bộ trưởng Tài chính Mỹ Steven Mnuchin nói với các phóng viên hôm 11/1 ở Washington: “Theo ý định hiện nay, Phó Thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc nhiều khả năng sẽ đến gặp chúng ta vào cuối tháng và tôi hy vọng việc đóng cửa chính phủ sẽ không ảnh hưởng chuyện này”.
Những người thạo tin về cuộc đàm phán ở Bắc Kinh cho biết hiện hy vọng đang tăng lên rằng ông Lưu Hạc sẽ tiếp tục các cuộc đàm phán với Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer và Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin. 
Các cuộc đàm phán ở cấp này được xem là quan trọng trong việc đưa ra các quyết định then chốt để xuống thang cuộc chiến thương mại đang lan rộng đã và sẽ làm gián đoạn dòng giao thương hàng hóa trị giá hàng trăm tỷ USD và khiến các thị trường toàn cầu chao đảo.
Tổng thống Trump đã tìm cách gây áp lực để Bắc Kinh giải quyết những vấn đề vốn đòi hỏi những thay đổi mang tính hệ thống. 
Chính quyền Tổng thống Trump đã đe dọa tăng thuế lên 200 tỷ USD hàng hóa nhập khẩu của Trung Quốc vào ngày 2/3, nếu Bắc Kinh không có những bước đi tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ Mỹ, chấm dứt các chính sách buộc các công ty Mỹ chuyển giao công nghệ cho đối tác Trung Quốc, cho phép doanh nghiệp Mỹ tiếp cận thị trường Trung Quốc nhiều hơn và giảm bớt các rào cản phi thuế quan đối với hàng hóa Mỹ.
Hôm 10/1, ông Trump nói Mỹ đạt được bước tiến đáng kể trong các cuộc đàm phán thương mại với Trung Quốc. Tuy nhiên, đã hơn nửa chặng đường trong giai đoạn “đình chiến” 90 ngày mà Tổng thống Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đồng ý ở Argentina vào ngày 1/12, song vẫn có ít chi tiết được loan báo về các tiến triển.
Dù vậy, các nhà quan sát đánh giá việc nối lại các cuộc đàm phán trực tiếp đã củng cố hy vọng hai bên sẽ đạt được thỏa thuận. “Hai bên đã quay trở lại bàn đàm phán. Điều đó rất khích lệ”, ông Myron Brilliant, người đứng đầu bộ phận quan hệ quốc tế của Phòng Thương mại Mỹ, nói với các phóng viên hôm 10/1.
Bộ Thương mại Trung Quốc cùng ngày cũng cho biết các cuộc tham vấn bổ sung với Mỹ đang được sắp xếp sau khi các cuộc đàm phán ở Bắc Kinh xem xét các vấn đề hệ thống và giúp tạo lập nền tảng để giải quyết các quan ngại của Mỹ và Trung Quốc.
Các quan chức Trung Quốc đã “lịch sự” lắng nghe những nỗi bức xúc của Mỹ, nhưng đáp trả rằng phía Mỹ đã sai về một số vấn đề và hiểu sai về một số vấn đề khác, nhưng có những vấn đề có thể giải quyết. “Đó là thế bế tắc thân thiện”, hãng tin Reuters dẫn lời một người nắm rõ nội tình cuộc đàm phán cho biết. Bắc Kinh đã tuyên bố rằng họ sẽ không từ bỏ lập trường trên những vấn đề mà họ xem là cốt lõi.
Trong phỏng vấn với Sputnik, chuyên gia Bai Ming từ Viện Hợp tác Kinh tế - Thương mại Quốc tế thuộc Bộ Thương mại Trung Quốc, đánh giá tích cực kết quả cuộc đàm phán thương mại được tổ chức tại Bắc Kinh. 
Không loại trừ khả năng hai bên sẽ đạt được các thỏa thuận quan trọng, ông nói: “Các cuộc đàm phán đã mang lại kết quả, bởi những nỗ lực của Trung Quốc và Mỹ trong giai đoạn này không phải là vô ích, đặc biệt sau khi Trung Quốc thực hiện các biện pháp tích cực hơn để thoát khỏi tình trạng bế tắc. Nếu những nỗ lực này không phải là vô ích thì mọi thứ đang thực hiện xứng đáng được đánh giá tích cực. Tuy nhiên, vẫn khó có thể dự đoán trước mức độ hiệu quả và những lĩnh vực mà kết quả này có thể ảnh hưởng.”
Kể từ cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo Trump và Tập Cận Bình, Trung Quốc đã nối lại việc mua đậu tương của Mỹ. Nhập khẩu của Trung Quốc từ Mỹ đã giảm sau khi Bắc Kinh áp mức thuế 25% lên hàng hóa Mỹ. Trung Quốc cũng đã giảm thuế quan đối với ô tô nhập từ Mỹ, lùi bước trong kế hoạch phát triển công nghiệp “Made in China 2025” và yêu cầu các nhà lọc dầu trong nước mua thêm nhiều dầu mỏ của Mỹ. 
Đầu tuần trước, Trung Quốc đã phê chuẩn việc nhập khẩu năm loại nông sản biến đổi gen - động thái đầu tiên trong vòng 18 tháng sẽ giúp tăng khối lượng ngũ cốc nhập khẩu và giảm sức ép của Washington trong yêu cầu Trung Quốc phải mở cửa thêm thị trường cho nông sản Mỹ.