Nam Phi kết luận sơ bộ chống lẩn tránh thuế, chống bán phá giá lốp xe ô tô, xe buýt và xe tải

Trụ sở Bộ Công Thương. Ảnh: BNEWS/TTXVN

Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương) cho biết, ngày 30/5/2025, Ủy ban Quản lý quốc tế Nam Phi (ITAC - Cơ quan điều tra Phòng vệ thương mại của Nam Phi) đăng Công báo về Kết luận sơ bộ trong vụ việc điều tra chống lẩn tránh (CLT) thuế chống bán phá giá đối với lốp xe ô tô, xe buýt và xe tải có xuất xứ hoặc nhập khẩu từ Việt Nam.

Cụ thể, ngày 20 tháng 9 năm 2024, ITAC đã khởi xướng điều tra vụ việc theo đề nghị của nguyên đơn - Hiệp hội các nhà sản xuất lốp xe Nam Phi. Hàng hóa bị điều tra: lốp xe ô-tô, xe buýt và xe tải thuộc mã HS 4011.10.01, 4011.10.03, 4011.10.05, 4011.10.07, 4011.10.09, 4011.20.16, 4011.20.18 và 4011.20.26. Thời kỳ điều tra chống bán phá giá từ 1/11/2022 - 31/5/2024; thời kỳ điều tra lẩn tránh thuế chống bán phá giá từ 1/8/2022 - 31/7/2024.

Theo Cục Phòng vệ thương mại, trong vụ việc này, ITAC đã xác định có 6 doanh nghiệp Việt Nam trả lời Bản câu hỏi điều tra ban đầu. Tuy nhiên, sau đó ITAC đã gửi yêu cầu cung cấp thông tin bổ sung (Deficiency letter) đến 6 công ty trên và chỉ có 03 doanh nghiệp Việt Nam nộp thông tin trả lời. Theo đó, 2/3 công ty hợp tác đầy đủ đã được ITAC tiến hành thẩm tra tại chỗ vào tháng 2 năm 2025. Ngành công nghiệp nội địa bị ảnh

hưởng là ngành sản xuất lốp xe của khối SACU (Southern African Customs Union - Liên minh Thuế quan Nam Phi, gồm 5 quốc gia thành viên: Nam Phi, Botswana, Lesotho, Eswatini (trước đây là Swaziland) và Namibia).

Theo kết luận sơ bộ, ITAC cho rằng có sự thay đổi trong mô hình thương mại giữa Trung Quốc, Việt Nam và khối SACU. Cụ thể, khối lượng nhập khẩu sản phẩm bị điều tra từ Trung Quốc vào khối SACU đã giảm trong giai đoạn từ năm tài chính 2021/2022 đến 2022/2023 và 2023/2024; trong khi khối lượng nhập khẩu từ Việt Nam tăng mạnh trong giai đoạn từ 2021/2022 đến 2023/2024, trùng với thời điểm nhập khẩu từ Trung Quốc suy giảm.

Lượng nhập khẩu từ Việt Nam vào SACU trong giai đoạn từ 1/8/2023 đến 31/7/2024 chiếm khoảng 6% tổng khối lượng nhập khẩu vào khối này, đứng thứ 2 chỉ sau Thái Lan (13,89%). Lượng nhập khẩu trên từ Việt Nam đủ lớn để gây tác động làm suy giảm hiệu quả khắc phục của biện pháp CBPG đang áp dụng với Trung Quốc; ITAC xác định có hành vi bán phá giá từ Việt Nam với biên độ phá giá là 78,9%. Từ các yếu tố trên, ITAC đã kết luận sơ bộ rằng có sự lẩn tránh các biện pháp chống bán phá giá áp dụng với Trung Quốc từ Việt Nam. 

Cụ thể, có 2/3 công ty được ITAC kết luận không lẩn tránh thuế chống bán phá giá do chưa thành lập trong cuộc điều tra ban đầu với Trung Quốc và không bán trong nước hoặc xuất khẩu sản phẩm bị điều tra sang SACU trong giai đoạn điều tra; 1 công ty còn lại bị kết luận có lẩn tránh thuế chống bán phá giá và bị áp mức thuế 8.78%. Các công ty còn lại của Việt Nam do không hợp tác đầy đủ với ITAC nên bị nhận mức thuế toàn quốc đã xác định trong vụ việc điều tra ban đầu (vụ gốc) đối với Trung Quốc là 41,47%.

Tại Thông báo Kết luận sơ bộ, ITAC đã quyết định áp thuế chống lẩn tránh thuế tạm thời đối với doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu mặt hàng bị điều tra của Việt Nam do có tình trạng doanh nghiệp Nam Phi chịu thiệt hại trong thời kỳ điều tra. Mức thuế tạm thời sẽ được áp dụng trong thời gian 6 tháng cho đến khi có Kết luận cuối cùng của vụ việc điều tra này.

Trong vòng 14 ngày kể từ ngày đăng Công báo về Kết luật sơ bộ, các doanh nghiệp có thể gửi Bình luận bằng văn bản đối với Kết luận sơ bộ của ITAC. Tuy nhiên, các bên không phản hồi đầy đủ và đúng thời hạn trong các giai đoạn đầu của cuộc điều tra sẽ phải nêu rõ lý do và thuyết phục ITAC về việc vì cần phải xem xét bình luận của họ. ITAC sẽ tiếp tục điều tra và ban hành Kết luận cuối cùng dự kiến vào tháng 9 năm 2025. Sau đó, Cơ quan điều tra Nam Phi sẽ trình Bộ trưởng Bộ Thương mại và Công nghiệp để xem xét áp dụng biện pháp chống lẩn tránh chính thức.

Nhằm tiếp tục xử lý các giai đoạn tiếp theo của vụ việc, Cục Phòng vệ thương mại khuyến nghị Hiệp hội Cao su Việt Nam nhanh chóng thông báo Kết luận sơ bộ đến các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu mặt hàng bị điều tra có liên quan; thảo luận về phương hướng xử lý tiếp theo với doanh nghiệp và kiến nghị Chính phủ các biện pháp hỗ trợ, nếu cần thiết.

Đối với các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu liên quan nghiên cứu kỹ lưỡng nội dung Kết luận sơ bộ của ITAC, gửi bình luận bằng văn bản tới ITAC nếu cần thiết; theo dõi chặt chẽ diễn biến vụ việc và hợp tác đầy đủ với ITAC trong giai đoạn điều tra tiếp theo. Bất kỳ hành động thể hiện sự bất hợp tác hoặc hợp tác không đầy đủ có thể dẫn tới việc Cơ quan điều tra Nam Phi sử dụng các chứng cứ sẵn có bất lợi hoặc áp dụng mức thuế chống lẩn tránh cao cho doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, nghiên cứu trước việc đề nghị ITAC rà soát để điều chỉnh mức thuế chống lẩn tránh trong tương lai trong trường hợp muốn duy trì xuất khẩu vào khối SACU. Mặt khác, thường xuyên phối hợp, cập nhật thông tin cho Cục Phòng vệ thương mại để nhận được sự hỗ trợ kịp thời; chủ động đa dạng hóa thị trường và mặt hàng xuất khẩu để tránh bị ảnh hưởng trong trường hợp vụ việc dẫn tới kết luận cuối cùng áp thuế cho doanh nghiệp.