Nâng cao chuỗi giá trị rừng nguyên liệu

Sáng 7/11, Báo Nông thôn ngày nay/Dân Việt phối hợp với Trung tâm Khuyến nông quốc gia, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức Tọa đàm trực tuyến chủ đề "Nâng cao chuỗi giá trị rừng nguyên liệu".

Theo Cục Lâm nghiệp, diện tích rừng cả nước khoảng 14,74 triệu ha; trong đó rừng trồng chiếm 4,57 triệu ha (31%), rừng tự nhiên chiếm 10,17 triệu ha (69%). Cả nước cũng có hơn 6.000 doanh nghiệp xuất khẩu lâm sản, chủ yếu tập trung tại Đông Nam Bộ như: Tp. Hồ Chí Minh, Đồng Nai và Bình Dương.

Trước đây, nguyên liệu gỗ sản xuất chủ yếu phải nhập khẩu, nhưng đến nay số liệu nhập khẩu đã giảm dần. Đây được coi là một thành công trong việc cải thiện giống và trồng rừng, đặc biệt là các loài keo, bạch đàn, cao su và một số loài cây gỗ bản địa khác đem lại giá trị xuất khẩu cao.

Ông Nguyễn Văn Diện, Trưởng phòng Thông tin và Chuyển đổi số, Cục Kiểm lâm, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thông tin, diện tích rừng trồng tăng từ 5-5,5% hàng năm, độ che phủ đạt chỉ tiêu mà Chính phủ, Quốc hội đề ra, tạo việc làm cho hơn 2 triệu nông dân. Rừng trồng chính là nguồn nguyên liệu cung cấp chính cho công nghiệp chế biến gỗ và xuất khẩu. Những cơ chế chính sách đã tạo động lực cho các thành phần kinh tế phát triển nhờ trồng rừng.

Ông Vũ Thành Nam, Trưởng phòng Sử dụng rừng, Cục Lâm nghiệp, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, thời gian qua, nhà nước đã có nhiều chính sách cho phát triển lâm nghiệp như: dịch vụ môi trường rừng, trồng mới 5 triệu ha rừng, phát triển lâm nghiệp bền vững… Các chính sách đã góp phần đẩy nhanh tốc độ trồng rừng, cũng như tiêu thụ gỗ rừng trồng. Mỗi năm, cả nước khai thác trên 20 triệu tấn gỗ nguyên liệu, đáp ứng trên 80% cho nhu cầu chế biến xuất khẩu.

Trồng rừng gỗ lớn không chỉ mang lại lợi ích kinh tế cao hơn cho các hộ gia đình, mà còn giúp giảm xói mòn, góp phần bảo vệ môi trường và chống biến đổi khí hậu. Hiệu quả của rừng gỗ lớn so với rừng gỗ nhỏ đã được khẳng định, song loại rừng này vẫn chưa phát triển tương xứng.

Nguyên nhân được ông Vũ Thành Nam chỉ ra là bởi quỹ đất quy hoạch trồng rừng gỗ lớn quy mô nhỏ, nhiều chỗ dưới 1 ha manh mún, phân tản, không liền vùng. Trồng rừng gỗ lớn cần thời gian dài, tuy chính sách nhà nước đã có những hỗ trợ nhất định nhưng cũng không thể đáp ứng được hết nhu cầu. Thời gian dài thì rủi ro như: gió bão, thiên tai… cũng cao; nếu chẳng may bị thiệt hại, người dân gần như “mất trắng” công sức bao nhiều năm. Trong khi đó, việc liên kết với các doanh nghiệp cũng còn hạn chế và chưa phổ biến.

Quảng Trị là một trong những địa phương đạt được nhiều thành tựu trong phát triển rừng gỗ lớn, liên kết trồng rừng. Ông Hà Sỹ Đồng, Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh Quảng Trị cho biết, trong tổng số 23.400 ha rừng trồng gỗ lớn FSC mà Quảng Trị đang có tập trung chủ yếu ở các công ty lâm nghiệp gồm: Bến Hải, Triệu Hải và Đường 9 với khoảng trên 17.000 ha, diện tích còn lại ở các hộ dân và hợp tác xã. Quảng Trị cũng là tỉnh đầu tiên ở Việt Nam được cấp chứng nhận quốc tế FSC đối với rừng tự nhiên.

Ông Hà Sỹ Đồng cho biết, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Trị lần thứ XVII, nhiệm kỳ 2020 - 2025 đề ra mục tiêu xây dựng Quảng Trị trở thành trung tâm cung cấp gỗ nguyên liệu và chế biến gỗ từ rừng trồng của khu vực miền Trung.

Để thực hiện mục tiêu này, giai đoạn 2022 -2025 tỉnh xây dựng vùng nguyên liệu rừng trồng gỗ lớn có chứng chỉ FSC trên địa bàn 5 huyện gồm: Hải Lăng, Cam Lộ, Triệu Phong, Gio Linh và Vĩnh Linh.

Với mục tiêu hình thành vùng kinh doanh rừng gỗ lớn có năng suất, chất lượng cao nhằm nâng cao giá trị sản xuất, kinh doanh rừng trồng, gắn kết theo chuỗi từ trồng rừng, chế biến và tiêu thụ sản phẩm, tỉnh đã xây dựng Đề án Phát triển rừng trồng kinh doanh gỗ lớn tỉnh Quảng Trị giai đoạn 2019-2025, định hướng đến năm 2030.

Việt Nam đứng thứ 5 thế giới về xuất khẩu lâm sản. Xuất khẩu vào Mỹ, Nhật Bản, EU ngày càng khắt khe với điều kiện gỗ hợp pháp hoặc có chứng chỉ rừng bền vững. Bởi vậy, chứng chỉ rừng bền vững rất quan trọng, góp phần nâng cao chuỗi giá trị rừng trồng. Ông Trần Lâm Đồng – Phó Giám đốc Viện Khoa học lâm nghiệp Việt Nam cho biết, việc xây dựng hệ thống chứng chỉ rừng quốc gia của Việt Nam đã tạo ra được tiền đề để thực hiện chứng chỉ rừng bền vững. Hiện cả nước có 435.000 ha đạt chứng chỉ rừng bền vững; trong đó có 153.000 ha đạt chứng chỉ FSC.

Ông Vũ Thanh Nam cho biết, hiện Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang xây dựng Đề án phát triển rừng trồng gỗ lớn giai đoạn 2023-2030, dự kiến ban hành năm nay. Theo đó, đề án có các cơ chế, chính sách về hợp tác, liên kết để đến năm 2030 Việt Nam có 1 triệu ha rừng gỗ lớn.