Nghị quyết 70-NQ/TW: Quy hoạch năng lượng quốc gia điều chỉnh phù hợp định hướng mới

Ngày 11/12, tại Hà Nội, Bộ Công Thương tổ chức Hội thảo “Điều chỉnh Quy hoạch Tổng thể về Năng lượng Quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050” trong bối cảnh Bộ Chính trị vừa ban hành Nghị quyết 70-NQ/TW về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia - văn kiện được xem là kim chỉ nam cho ngành năng lượng trong giai đoạn mới.

Toàn cảnh hội thảo. Ảnh: Văn Giáp/Bnews/vnanet.vn

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long nhấn mạnh tính đặc biệt của lần điều chỉnh này khi Luật Quy hoạch sửa đổi vừa được ban hành, tạo ra nhiều thay đổi so với các kỳ quy hoạch trước. Theo Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Long, quy hoạch lần này có thể trở thành quy hoạch đầu tiên được triển khai ngay sau khi luật mới có hiệu lực.

Thứ trưởng yêu cầu cơ quan lập quy hoạch “nghiên cứu thật kỹ luật mới, đồng thời làm việc với cơ quan soạn thảo để ban hành văn bản hướng dẫn, vì toàn bộ trình tự phải phù hợp với luật và các quy định hiện hành”. Ông Nguyễn Hoàng Long nhấn mạnh tinh thần mới của Luật Quy hoạch là “định hướng lớn, còn chi tiết giao cho các bộ quản lý để vừa đảm bảo tổng thể, vừa đảm bảo linh hoạt”.

Ông Nguyễn Hoàng Long cho biết thêm, năm 2025, Bộ Chính trị sẽ ban hành bảy nghị quyết quan trọng, được ví như bảy chiến lược lớn, bao trùm từ khoa học, công nghệ đến phát triển kinh tế tư nhân. Trong đó, Nghị quyết 70 về an ninh năng lượng quốc gia là “kim chỉ nam hành động” cho ngành năng lượng, phù hợp với giai đoạn Việt Nam hướng tới mục tiêu tăng trưởng hai con số.

Bối cảnh sắp xếp lại chính quyền địa phương hai cấp cũng đặt ra yêu cầu điều chỉnh quy hoạch năng lượng, bởi nhiều địa phương cần phân bổ lại không gian phát triển và nhu cầu năng lượng nội vùng. Ngoài ra, một số nội dung liên quan tới ngành than được chuyển sang quy hoạch khác theo quy định mới; các kết luận quan trọng của Bộ Chính trị như Kết luận 16 về phát triển dầu khí, xăng dầu cùng Quyết định điều chỉnh Quy hoạch điện VIII (ban hành tháng 4/2025) đều phải tích hợp vào lần điều chỉnh này.

Theo Thứ trưởng, Bộ Công Thương đã triển khai công tác điều chỉnh từ rất sớm, song để bảo đảm đồng bộ, cơ quan lập quy hoạch phải có bước đi phù hợp. Dự kiến bản đầu tiên của quy hoạch điều chỉnh sẽ được trình lãnh đạo trong vài ngày tới.

Thứ trường Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long phát biểu. Ảnh: Văn Giáp/Bnews/vnanet.vn

Tại hội thảo, ông Lê Việt Cường, Phó Viện trưởng Viện Năng lượng trình bày tổng quan về đề án điều chỉnh. Đề án lần này do các chuyên gia của Viện Năng lượng, Viện Dầu khí Việt Nam và Công ty cổ phần Tư vấn đầu tư mỏ và công nghiệp (Vinacomin) xây dựng - những đơn vị đã tham gia lập Quy hoạch tổng thể năng lượng giai đoạn 2021 - 2030.

Ông Cường cho biết nhóm chuyên gia đã chủ động thu thập, phân tích dữ liệu trong bối cảnh thị trường năng lượng toàn cầu biến động mạnh từ sau khủng hoảng năng lượng, qua đó có cơ sở để đánh giá xu hướng và tham mưu kịp thời.

Theo Viện Năng lượng, bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội và dịch chuyển thương mại toàn cầu đang tạo ra thách thức mới cho an ninh năng lượng. Trong nước, nhiều định hướng lớn của Đảng và Nhà nước, đặc biệt Nghị quyết 70-NQ/TW là cơ sở chính trị, pháp lý quan trọng để triển khai các nhiệm vụ trong quy hoạch điều chỉnh.

Dự thảo văn kiện trình Đại hội Đảng XIV đặt ra yêu cầu rõ ràng đối với ngành năng lượng, nhấn mạnh vai trò then chốt của bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia. Nhóm lập quy hoạch đã phối hợp các bộ, ngành và địa phương để xin ý kiến, tập trung đánh giá thực trạng, kết quả giai đoạn vừa qua và tổng hợp đề xuất nhiệm vụ, giải pháp mới, trong đó có các nội dung liên quan đến hạ tầng ngành than và dầu khí.

TS. Nguyễn Ngọc Hưng (Viện Năng lượng) trình bày hiện trạng năng lượng và các phương án phát triển. Ông Hưng nêu rõ nền kinh tế Việt Nam đang duy trì mức tăng trưởng cao; đô thị hóa, hiện đại hóa và phát triển hạ tầng đến năm 2030 sẽ diễn ra mạnh mẽ. Song song, các cam kết quốc tế như mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 tạo áp lực lớn lên hệ thống năng lượng, buộc ngành phải vừa đảm bảo an ninh năng lượng, vừa thực hiện chuyển đổi xanh.

Theo ông Hưng, nhu cầu năng lượng toàn cầu tiếp tục tăng, trong khi thị trường năng lượng quốc tế bất ổn và xu thế điện hóa trong tiêu thụ cuối cùng ngày càng mạnh mẽ. Điều này tạo động lực để thúc đẩy năng lượng mới, nhưng đồng thời đặt ra yêu cầu đổi mới công nghệ, cơ chế và hạ tầng.

Ông Hưng kiến nghị các kịch bản quy hoạch phải bảo đảm cung cấp đầy đủ năng lượng cho tăng trưởng cao giai đoạn 2026 – 2030; đồng thời bám sát mục tiêu Nghị quyết 70 và định hướng đạt phát thải ròng bằng “0”. Các phương án không chỉ hướng tới an ninh năng lượng mà còn hỗ trợ quá trình chuyển dịch năng lượng và thực hiện các cam kết giảm phát thải của Việt Nam.

TS. Nguyễn Văn Tư, Phó Viện trưởng phụ trách Viện Dầu khí Việt Nam cho biết, giai đoạn 2021 - 2024 hoạt động tìm kiếm thăm dò đạt kết quả khả quan với 6 phát hiện mới, gia tăng trữ lượng 58,68 triệu tấn quy dầu; song vẫn chưa đạt mục tiêu đề ra. Thách thức lớn nhất hiện nay là quy mô mỏ nhỏ, cận biên, chi phí cao, rủi ro lớn và khó thu hút đầu tư; trong khi hợp đồng dầu khí mới ký rất ít.

Viện Dầu khí kiến nghị đẩy mạnh điều tra cơ bản, khảo sát địa chấn, xây dựng chính sách ưu đãi để thu hút đầu tư vào vùng nước sâu; đánh giá chi tiết khí hydrate và dầu khí phi truyền thống; tăng ứng dụng trí tuệ nhân tạo và học máy (AI/ML) trong xử lý dữ liệu địa chấn và thăm dò, nhằm tự động nhận diện cấu trúc địa chất, phát hiện dị thường và rút ngắn thời gian phân tích so với phương pháp truyền thống. Đối với khai thác, cần tối ưu các mỏ hiện hữu và sớm đưa những phát hiện mới vào khai thác, đặc biệt tại khu vực nước sâu, xa bờ.

Đề án điều chỉnh quy hoạch tổng thể năng lượng quốc gia lần này nhằm đánh giá toàn diện cung - cầu năng lượng, gắn phát triển năng lượng với mục tiêu kinh tế, xã hội, môi trường và cam kết quốc tế của Việt Nam. Ba nhóm nội dung trọng tâm gồm: bảo đảm hệ thống năng lượng đáp ứng tăng trưởng kinh tế hai con số giai đoạn 2026 - 2030; rà soát danh mục dự án phù hợp với không gian phát triển mới sau sắp xếp đơn vị hành chính; cập nhật đồng bộ các chủ trương lớn như Kết luận 76-KL/TW về ngành dầu khí, Nghị quyết 57 về khoa học - công nghệ và chuyển đổi số, Nghị quyết 59 về hội nhập quốc tế…

Theo báo cáo sơ bộ, tổng cung năng lượng sơ cấp năm 2024 ước đạt 116 KTOE, tăng 4,9% so với giai đoạn 2021 - 2024. Năng lượng tái tạo và than có mức tăng lần lượt 7,8% và 5,9%/năm. Tuy nhiên, mức độ đa dạng hóa nguồn cung còn hạn chế, phụ thuộc lớn vào nhập khẩu với tỷ trọng lên đến 41,9% - mức cao nhất từ trước đến nay, đặt ra thách thức lớn cho an ninh năng lượng dài hạn.