Người đi tìm giống lúa đặc sản cho huyện Lấp Vò

Vốn là một "nông dân chân đất" chính hiệu, trong tay không hề sở hữu một bằng cấp cao về học vấn, nhưng trong những năm qua, nông dân Nguyễn Anh Dũng ở xã Định An, huyện Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp đã tự nghiên cứu tạo ra bước đột phá trong việc lai tạo được nhiều giống lúa mới.

Đặc biệt, người nông dân này đã lai tạo thành công 5 giống lúa đặc sản có năng suất và chất lượng cao, phẩm cấp gạo vượt trội, phù hợp với điều kiện canh tác ở địa phương.

Bộ đội phục viên nổi danh với lúa đặc sản

Ông Nguyễn Anh Dũng, sinh năm 1969 trong một gia đình thuần nông. Năm 2000, trở về quê từ quân ngũ, ông bắt đầu nghề nông từ 6.500 m2 đất lúa của gia đình.

Trong thời gian canh tác giống lúa IR50404, ông nhận thấy, mặc dù đây là giống lúa ngắn ngày, cho năng suất cao, ít sâu bệnh nhưng phẩm chất gạo thấp, người nông dân khó "đổi đời" khi sản xuất loại giống truyền thống này.

Trăn trở tìm cách nâng cao thu nhập cho gia đình, vươn lên làm giàu từ trồng lúa, năm 2006, ông Dũng đã tham gia lớp sản xuất giống nông hộ; tập huấn học cách trồng lúa, phòng trừ sâu bệnh ngắn hạn do Viện Lúa Đồng bằng sông Cửu Long và Trường Đại học Cần Thơ tổ chức.

Bằng kiến thức đã học, ông quyết định tự lai tạo bắt đầu từ cặp lai nếp Thái - IR50404 và IR50404 - OM 6976 để chọn ra những cá thể vượt trội rồi tiếp tục nhân giống. Qua 6 vụ trồng chọn lọc, đến năm 2008, ông Dũng đã tìm được cá thể giống lúa vượt trội, đặt tên là LD2008. Tuy nhiên, kết quả đáng tiếc là khi đưa vào sản xuất trên diện tích 5.000 m2 thì kết quả không như mong muốn.

Ông Dũng kể, thất bại lần đầu ra quân, nhưng bản thân không nao núng. Ông tiếp tục kiên trì công việc lai tạo một cách cẩn thận hơn.

Đến năm 2012, giống lúa mang tên LD2012 ra đời với thời gian sinh trưởng ngắn (88 – 92 ngày), kháng rầy nâu và bệnh đạo ôn rất tốt.

Duyên với "nghề" đi tìm giống lúa đặc sản được minh chứng rõ nhất là khi ông Dũng tình cờ phát hiện một giống lúa có màu đỏ, ăn dẻo, có mùi thơm lá dứa đặc trưng nên được đặt tên là Ngọc đỏ hương dứa.

Loại lúa này có hạt dài, thời gian sinh trưởng từ 90 – 95 ngày, thân cao, có khả năng chống chịu đổ ngã tốt, kháng rầy nâu và đạo ôn rất tốt, không cần bón nhiều phân nhưng cho năng suất cao, từ 6 - 7 tấn/ha và đặc biệt là hàm lượng chất dinh dưỡng trong gạo rất cao.

Đây được xem là giống lúa gắn liền tên tuổi người nông dân Nguyễn Anh Dũng và trở thành đặc sản của huyện Lấp Vò.

Kỹ sư Mai Nguyệt Lan, Phòng Khảo Kiểm nghiệm giống cây trồng - Viện lúa Đồng bằng sông Cửu Long đánh giá rất cao về các giống lúa được "kỹ sư chân đất" - Nguyễn Anh Dũng lai tạo; trong đó, ngọc đỏ hương dứa là giống lúa sở hữu lợi thế về đặc tính sinh trưởng, phẩm chất gạo... Không chỉ vậy, nó còn chứa thành phần dinh dưỡng cao (hàm lượng protein cao gấp đôi so với gạo trắng hiện nay), lượng đường thấp, rất thích hợp cho bệnh nhân bị tiểu đường.

Đến nay, ngoài Ngọc đỏ hương dứa, LD2012, ông Nguyễn Anh Dũng còn lai tạo thành công nhiều giống lúa được thị trường đánh giá cao như: Tím sen, Tím Sữa, ND3, LV6, dòng phân li OM384...; trong đó có nhiều giống được nông dân ưa chuộng để sản xuất đại trà.

Lựa chọn giống OM384 và LD2012 sản xuất hơn 3 năm nay, anh Lê Văn Tạo ngụ xã Tân Phú Trung, huyện Châu Thành, cho biết, chọn giống có xuất xứ rõ ràng giúp nông dân an tâm hơn trong sản xuất. Thêm vào đó, các giống lúa của anh Dũng có đặc điểm vượt trội là "bằng cổ" (chiều cao đồng đều, không phân tầng), khả năng chống chịu sâu, rầy tốt, sản lượng đạt khoảng 800 kg/1000m2/vụ.

Hướng tới lợi ích của cộng đồng

Với tư duy "muốn đi nhanh hãy đi một mình, nhưng nếu muốn đi xa hãy đi cùng nhau", năm 2012, ông Dũng đề xuất thành lập Hợp tác xã Giống Nông nghiệp Định An nhằm tìm hướng đi riêng thông qua việc tự lai tạo các giống lúa với mong muốn tạo ra giống mới đặc thù cho địa phương.

Từ một vài thành viên ban đầu đến nay hợp tác xã đã có 19 thành viên với vốn điều lệ trên 250 triệu đồng và quy mô sản xuất 30 ha đất, do ông Nguyễn Anh Dũng làm giám đốc.

Ông Nguyễn Anh Dũng chia sẻ, một khi thị trường được mở rộng, nhu cầu tiềm năng lớn, đòi hỏi nhiều người cùng hợp sức. Chính vì vậy, hợp tác xã ra đời vừa phát huy được sức mạnh tập thể khi tạo ra nguồn cung dồi dào.

Đồng thời cũng là nơi hỗ trợ hoạt động thu mua lúa giống của các thành viên trong hợp tác xã theo tiêu chuẩn quy định, tạo đầu ra ổn định cho các thành viên - người nông dân trực tiếp sản xuất ra các loại lúa giống.

Từ đó, tạo ra một định hướng mới, tư duy mới phù hợp trong môi trường sản xuất đầy tính cạnh tranh như hiện nay.

Ông Dũng nói thêm, hiện tại hợp tác xã đã - đang liên kết với công ty TNHH Một thành viên Hồng Tân Foods, công ty TNHH Trung An (quận Thốt Nốt, Cần Thơ), công ty TNHH Dịch vụ Kỹ thuật Nông nghiệp Đồng Tháp Mười... cùng nhiều công ty khác để đảm bảo khâu tiêu thụ cho thành viên.

Để phục vụ tốt hơn cho việc lai tạo, sản xuất kinh doanh các loại lúa giống trong thời gian tới, hợp tác xã cũng đã đầu tư trên 2 tỷ đồng xây dựng nhiều hạng mục như: phòng trưng bày, kho nguyên liệu, nhà sơ chế.... Ngoài ra, thuê thêm 2 kỹ sư nông nghiệp trực tiếp hỗ trợ quá trình sản xuất.

Một thành viên hợp tác xã Định An cho biết, tham gia hợp tác xã, cá nhân được bao tiêu sản phẩm với giá cao hơn thị trường 500 - 1.000 đồng/kg, trong khi giá lúa giống được giảm 1.000 đồng/kg và các vật tư nông nghiệp đầu vào đều rẻ hơn giá bên ngoài.

Mặt khác, kỹ thuật chăm sóc lúa đều được chia sẻ, hỗ trợ tận tình bởi các kỹ thuật viên chuyên ngành. Vì vậy, các thành viên đều rất an tâm.

Không tự mãn trước những thành quả đạt được, ông Dũng cho biết, tới đây sẽ tiếp tục đẩy mạnh nghiên cứu, lai tạo nhiều giống lúa mới có hương thơm đặc trưng và chất lượng cao hơn, quan trọng nhất là cung cấp nhiều hàm lượng dinh dưỡng và đảm bảo an toàn sức khỏe cho người tiêu dùng.

Đồng thời, sẽ từng bước cải tiến sản xuất theo hướng sạch, đưa gạo sạch, an toàn đến tay người tiêu dùng.

Ông Nguyễn Thanh Nhựt - Chủ tịch Hội Nông dân huyện Lấp Vò nói, Hợp tác xã giống nông nghiệp Định An là một trong những đơn vị đầu mối tổ chức thực hiện các khâu dịch vụ đến từng thành viên với giá cả tốt hơn và có lãi.

Đây là khâu đột phá giải quyết căn cơ trong việc sản xuất kinh doanh lúa giống tại địa phương.

Bằng niềm đam mê công việc và tinh thần tiên phong trong cách nghĩ cách làm, ông Nguyễn Anh Dũng được công nhận là một trong những “Nhà Nông Lai – Chọn giống lúa và bảo tồn đa dạng sinh học ở Đồng Bằng Sông Cửu Long".

Đặc biệt, ông đã hai lần vinh dự nhận được Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ (năm 2012 và 2017); Bằng khen của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (năm 2009), Huy chương vàng tại Festival Quốc tế Nông nghiệp vùng Đồng bằng sông Cửu Long (2017)... cùng nhiều Bằng khen các cấp./.