Những biến số của thị trường vàng thế giới năm 2025

 

Vàng được trữ tại một ngân hàng ở Frankfurt, Đức. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo báo SZ Business (Cộng hòa Czech) ngày 13/5, giá vàng đang phá vỡ kỷ lục và các nhà đầu tư đang khám phá lại sức mạnh của kim loại này, tượng trưng cho sự chắc chắn trong thời điểm bất ổn. Căng thẳng chính trị và đồng USD suy yếu nói riêng đang đẩy giá vàng lên cao và một số ước tính đã đề cập đến mức 5.000 USD/ounce.

Vàng thực sự tỏa sáng trong năm 2025. Giá một ounce vàng đạt 3.500 USD vào nửa cuối tháng 4 và theo một số ước tính, đã đạt tới mức 5.000 USD. Các nhà đầu tư trên toàn thế giới một lần nữa lại đặt cược vào nơi trú ẩn an toàn truyền thống – và đây không chỉ đơn thuần là vấn đề hoảng loạn. Vàng thực sự là xu hướng của năm nay.

Sự gia tăng mạnh này là do sự kết hợp của nhiều yếu tố: chủ yếu là từ rủi ro liên quan đến thuế quan của Mỹ, căng thẳng địa chính trị, sự biến động của thị trường chứng khoán và đồng USD yếu đi. Trong quý đầu tiên, giá vàng trung bình đạt 2.860 USD/ounce, tăng 38% so với cùng kì năm 2024.

Hơn nữa, giá vàng đã tăng hơn 20% kể từ đầu năm, trở thành một trong những tài sản có lợi nhuận cao nhất hiện nay. Vào tháng 4, giá vàng đã tăng hơn 30% trong ngắn hạn so với đầu năm, trước khi thị trường điều chỉnh xóa bỏ một số mức tăng.

Nhóm phân tích của công ty môi giới XTB (Cộng hòa Czech) cho biết: “Việc vượt ngưỡng giá 3.500 USD/ounce là một tín hiệu rõ ràng cho thấy trong thời điểm bất định toàn cầu, vàng vẫn là một trong những tài sản ổn định và đáng tin cậy nhất trên thị trường tài chính”.

Vàng không chỉ được nhắc đến trên thị trường giao dịch chứng khoán trong năm nay. Nhu cầu về kim loại vật chất cũng rất lớn – mạnh nhất trong 9 năm qua. Theo báo cáo quý mới nhất của Hội đồng Vàng Thế giới (WGC), nhu cầu vàng toàn cầu đạt 1.206 tấn trong quý đầu tiên của năm nay. Các quỹ hoán đổi danh mục (ETF), nơi mua vàng như một phương tiện đầu tư, đã mua thêm tổng cộng 226 tấn – mức cao nhất kể từ đầu năm 2022.

* Nhu cầu về kim loại vật lý đang tăng lên

Các số liệu khác xác nhận nhu cầu ngày càng tăng đối với kim loại quý này. Đầu tư vào vàng thỏi và tiền xu tăng vọt lên 325 tấn, cao hơn 15% so với mức trung bình 5 năm. Riêng Trung Quốc là động lực thúc đẩy, ghi nhận quý tăng trưởng mạnh thứ hai trong lịch sử.

Nhu cầu mạnh mẽ về kim loại vật chất cũng được khẳng định qua kinh nghiệm của các thương nhân trong nước. Ví dụ, Golden Gate, công ty chuyên đầu tư vào vàng và bạc vật chất, đã chứng kiến doanh thu tăng hơn 50% so với cùng kì năm trước trong quý đầu tiên.

Nhà phân tích Pavel Ryba tại Golden Gate cho biết: “Nhu cầu về kim loại quý vật chất tăng đáng kể từ tháng 2, khi chúng tôi chứng kiến mức quan tâm tăng gấp đôi so với cùng kì năm ngoái. Nhu cầu tăng cao phản ánh diễn biến giá vàng trên thị trường, đã vượt ngưỡng tâm lí 3.500 USD/ounce. Điều này cũng nhắc nhở chúng ta về lợi nhuận mà việc nắm giữ kim loại vật chất trong thời gian dài mang lại. Ví dụ, những người đầu tư vào vàng vật chất cách đây 10 năm đã kiếm được lợi nhuận, nhờ giá tăng, họ nhận được khoản lợi nhuận hơn 130%. Khi đó, khoản đầu tư 5 năm có nghĩa là mức tăng giá là 84%”.

Theo báo cáo của WGC, nhu cầu trang sức toàn cầu suy yếu – giá cao khiến một số khách hàng nản lòng và khối lượng mua giảm xuống mức thấp nhất kể từ đại dịch COVID-19 năm 2020. Tuy nhiên, điều thú vị là tổng giá trị chi tiêu cho trang sức vẫn tăng 9% lên 35 tỉ USD.

Bản thân ngành khai thác cũng đang phát triển. Một kỉ lục 856 tấn vàng đã được khai thác trong quý đầu tiên của năm nay. Ngược lại, hoạt động tái chế giảm nhẹ 1% - theo WGC, người tiêu dùng đang chờ xem liệu giá có tăng cao hơn nữa hay không.

* Các ngân hàng trung ương tiếp tục mua vàng

Các ngân hàng trung ương vẫn là tác nhân chính trên thị trường vàng. Trong quý đầu tiên, các ngân hàng này đã mua 244 tấn, giảm 21% so với cùng kì năm 2024, nhưng vẫn cao hơn 25% so với mức trung bình 5 năm. Báo cáo của WGC nêu rõ: “Điều này khẳng định sự quan tâm liên tục của các cơ quan tiền tệ trong việc đa dạng hóa dự trữ và tăng cường sự ổn định tài chính”.

Người mua tích cực nhất là ngân hàng trung ương Ba Lan, đã mua thêm 49 tấn vàng và tăng dự trữ vàng lên 497 tấn. Trung Quốc đã tăng thêm 13 tấn vàng, lên 2.929 tấn vàng dự trữ, trong khi Ngân hàng Quốc gia Cộng hòa Czech (CNB) tiếp tục xây dựng “kho vàng trăm tấn” và tăng dự trữ thêm 5 tấn. Hiện tại, quốc gia Trung Âu này nắm giữ gần 59 tấn vàng, gấp hơn 4 lần lượng vàng nắm giữ vào cuối năm 2021.

Vàng không chỉ được hưởng lợi từ các xung đột địa chính trị mà còn từ tình hình địa chính trị ngày càng bất ổn ở Mỹ. Tổng thống Donald Trump đã nhiều lần chỉ trích Chủ tịch Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) Jerome Powell và công khai kêu gọi giảm mạnh lãi suất. XTB lưu ý rằng “những đồn đoán về khả năng hạn chế tính độc lập của Fed đã khiến các nhà đầu tư chuyển vốn vào những tài sản an toàn”.

Đồng thời, đồng USD đang suy yếu – hiện đang ở gần mức yếu nhất kể từ năm 2022. Điều này khiến vàng hấp dẫn hơn và rẻ hơn đối với các nhà đầu tư bên ngoài Mỹ, qua đó hỗ trợ thêm cho nhu cầu.

* Căng thẳng thương mại Mỹ-Trung Quốc 

Tin tích cực cho thương mại toàn cầu là thỏa thuận gần đây giữa Mỹ và Trung Quốc, giúp giảm bớt căng thẳng trong lĩnh vực chính sách hải quan. Theo tuyên bố chung được đưa ra sau hơn 15 giờ đàm phán, hai nước nhất trí tạm thời giảm thuế đánh vào hàng hóa của nhau trong 90 ngày. Mỹ giảm thuế đối với hàng hóa Trung Quốc từ 145% xuống còn 30%. Đổi lại, hàng hóa Mỹ nhập khẩu vào Trung Quốc sẽ chịu thuế 10% thay vì 125% như hiện nay. Mỹ và Trung Quốc cũng cam kết thành lập cơ chế để tiếp tục thảo luận về quan hệ kinh tế và thương mại. 

Trong khi thị trường chứng khoán chào đón tin tức này với sự lạc quan thì giá vàng lại phản ứng bằng cách giảm. Ngày 12/5, giá vàng đã giảm 3% xuống còn khoảng 3.200 USD/ounce. Các nhà đầu tư phản ứng với tín hiệu cho thấy rủi ro leo thang hơn nữa đang giảm dần trong ngắn hạn – và một số vốn đã chuyển trở lại các tài sản rủi ro hơn.

Tuy nhiên, các nhà phân tích cảnh báo rằng lệnh ngừng bắn tạm thời ở Ukraine có thể không làm dịu hoàn toàn thị trường – đặc biệt là khi xét đến tính khó đoán của các chính sách mà chính quyền Tổng thống Trump đưa ra. 

Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu trong cuộc họp báo tại Nhà Trắng. Ảnh: THX/TTXVN

* Niềm vui của các công ty khai khoáng

Giá vàng tăng thường có tác động tích cực đến cổ phiếu của các công ty khai khoáng vì nó làm tăng biên lợi nhuận của họ. “Tuy nhiên, mối quan hệ này không hề đơn giản như vẻ bề ngoài”, nhà phân tích Jakub Blaha tại Patria Finance giải thích.

Ví dụ, gã khổng lồ khai khoáng Newmont đã bán vàng với giá trung bình 2.944 USD/ounce trong quý đầu tiên, tăng 41% so với cùng kì năm ngoái.

Nhưng tổng chi phí khai thác và vận hành tăng gần 15% lên 1.651 USD/ounce. Theo nhà phân tích Blaha, lí do là sự kết hợp của sự suy giảm sản lượng, thuế suất cao hơn và áp lực giảm lạm phát dai dẳng.

Nhà phân tích Blaha giải thích: “Sản lượng thấp hơn làm tăng chi phí đơn vị vì chi phí cố định được phân bổ trên một lượng vàng khai thác nhỏ hơn. Ngoài ra, khi giá vàng tăng, thuế bán hàng bắt buộc và thuế sản xuất cũng tăng”. Tuy nhiên, Newmont đã tạo ra một trong những dòng tiền tự do cao nhất trong lịch sử - 1,2 tỷ USD trong quý đầu tiên.

Ví dụ, Franco-Nevada cung cấp một mô hình hoàn toàn khác, không khai thác trực tiếp mà hoạt động như một công ty phát trực tuyến và trả tiền bản quyền. Nhà phân tích Blaha giải thích: Điều này có nghĩa là thay vì trực tiếp khai thác vàng, công ty cung cấp vốn cho các doanh nghiệp khai thác để đổi lấy quyền mua vàng (hoặc các kim loại khác) với mức giá được định trước (thường là thấp hơn), sau đó bán lại với giá thị trường”.

Theo quan điểm của các nhà đầu tư, những công ty khai thác thường được gọi là “cá cược có đòn bẩy vào vàng” – nghĩa là cổ phiếu của họ có thể tăng (hoặc giảm) đáng kể hơn giá vàng vì họ không chỉ phản ứng với giá thị trường mà còn với chi phí, sản lượng hoặc nợ của chính họ.

Nhưng những con số của năm ngoái đã tự nói lên tất cả: vàng là loại khoáng sản có mức tăng trưởng tốt nhất, tăng khoảng 40%. Con số này không chỉ vượt trội hơn cổ phiếu của các công ty khai khoáng lớn như Newmont (+20%) và Barrick (+11%), mà còn vượt trội hơn một số quỹ ETF trập trung vào lĩnh vực khai khoáng.

Theo nhà phân tích Blaha, đối với các nhà đầu tư bảo thủ, vàng vật chất là lựa chọn an toàn hơn. Các công ty khai khoáng có thể mang lại lợi nhuận cao hơn, nhưng cũng có rủi ro lớn hơn, do đó, chúng phù hợp hơn với các nhà đầu tư có nhiều kinh nghiệm hơn, những người theo dõi các yếu tố cơ bản, sản xuất, chi phí hoặc sáp nhập và mua lại.

* Con số 5.000 USD/ounce đang ở phía trước?

Sự lạc quan trên thị trường kim loại quý cũng được khẳng định qua các dự báo mới nhất. Ví dụ, ngân hàng đầu tư Goldman Sachs đã nâng mức dự đoán cơ bản về giá vàng lên 3.700 USD/ounce vào cuối năm nay, trong khi trong bối cảnh thị trường cực kì eo hẹp, họ kì vọng mức dự đoán này sẽ tăng lên 4.500 USD/oune.

Ngân hàng JP Morgan dự đoán giá vàng sẽ vượt mức 4.000 USD/ounce vào quý II/2026, với mức giá trung bình 3.675 USD/ounce vào quý IV/2025. Deutsche Bank dự kiến giá vàng sẽ đạt 3.700 USD/ounce vào năm 2026, trong khi tỉ phú và là nhà đầu tư người Mỹ John Paulson tin rằng giá vàng có thể đạt 5.000 USD/ounce vào năm 2028.

Cần lưu ý rằng tất cả những ước tính này đều được đưa ra khi có thông báo về thỏa thuận thuế quan giữa Mỹ và Trung Quốc, giúp xoa dịu tạm thời căng thẳng trên thị trường. Mặc dù vàng hiện đang được hưởng lợi từ tình hình bất ổn toàn cầu, nhưng không có gì có thể tăng trưởng mãi mãi.

Nhà phân tích Blaha cảnh báo: “Điều quan trọng cần lưu ý là vàng cũng như kim loại quý hưởng lợi từ sự bất ổn, cũng có thể nhanh chóng phục hồi nếu thị trường ổn định. Lịch sử cho thấy nếu các nhà đầu tư bắt đầu chuyển hướng trở lại các tài sản rủi ro hơn, dòng vốn đầu tư sẽ rút khỏi thị trường vàng". 

Những diễn biến trong tương lai sẽ phụ thuộc chủ yếu vào chính sách thuế quan của Chính phủ Mỹ, hành động của ngân hàng trung ương, sức mạnh của đồng USD và diễn biến của các cuộc xung đột địa chính trị. Tuy nhiên, có một điều chắc chắn là vàng vẫn giữ vị thế của mình vào năm 2025 như một biểu tượng của sự tin tưởng, ổn định và khả năng lưu trữ giá trị lâu dài.