Nỗ lực vực dậy kinh tế Nhật Bản: Bài học từ lịch sử
Theo bài viết, có rất ít nhà quan sát ngạc nhiên hay lo lắng khi Đức vượt qua Nhật Bản để trở thành nền kinh tế lớn thứ ba thế giới vào đầu năm nay. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã dự đoán sự thay đổi này vào tháng 10 năm ngoái và cho rằng Nhật Bản sẽ còn tụt hạng hơn nữa khi Ấn Độ sẽ chiếm vị trí thứ 4 của bảng xếp hạng vào năm 2025.
Các nhà kinh tế học nhìn chung cho rằng, sự thay đổi này là do biến động tỷ giá hối đoái giữa đồng yen và đồng euro. Một số người nhận thấy có những động lực sâu xa hơn: dân số già hóa, tài nguyên thiên nhiên hạn chế và sự cạnh tranh ngày càng tăng đối với hàng xuất khẩu của Nhật Bản. Bên cạnh đó, cũng có ý kiến cho rằng sự thay đổi thứ hạng xác nhận lập luận về “Đỉnh cao Nhật Bản”: Thế giới đang chứng kiến đỉnh cao sức mạnh của Nhật Bản và sẽ trên đà đi xuống trong tương lai. Học giả nổi tiếng nghiên cứu về vai trò quốc tế của Nhật Bản Akihiko Tanaka, người đang giữ chức Chủ tịch Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) lần thứ 2 không đồng tình với quan điểm này. Lưu ý đến sự sụt giảm thứ hạng, ông nhấn mạnh rằng “những tuyên bố như vậy về sự suy giảm của Nhật Bản không phản ánh thực tế của thế giới ngày nay và quan hệ quốc tế”.Viết trên tờ Yomiuri Shimbun, ông Tanaka kết luận rằng “so với thời kỳ tiền bong bóng kinh tế, sự hiện diện quốc tế của Nhật Bản đã tăng lên đáng kể”. Ông ghi nhận chính sách đối ngoại của thời kỳ cựu Thủ tướng Shinzo Abe đã mang lại những thắng lợi như Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), khái niệm “dữ liệu lưu thông tự do với sự tin cậy” đã trở thành nguyên tắc chỉ đạo cho quản trị dữ liệu toàn cầu và các sáng kiến của Nhóm các nước công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới (G7) trong các lĩnh vực như y tế công cộng đã cứu sống hàng triệu người... Đó là những bằng chứng cho thấy Nhật Bản dù bị đánh giá thấp trên trường quốc tế nhưng vẫn giữ được quyền lực và ảnh hưởng đáng kể.
Tuy nhiên, rõ ràng là nhiều người khác đồng ý với quan điểm “Đỉnh cao Nhật Bản”, cho rằng quốc gia này đã đạt tới đỉnh cao và trong tương lai sẽ trên đà đi xuống.Ngày 1/10, Viện Các vấn đề Quốc tế Nhật Bản (JIIA), cơ quan nghiên cứu của Bộ Ngoại giao, đã công bố ra mắt Nền tảng JIIA - một dự án kéo dài ba năm nhằm tạo điều kiện trao đổi ý tưởng giữa giới chính trị, Chính phủ, doanh nghiệp và học thuật để vạch ra con đường - phát triển chiến lược quốc gia - mà Nhật Bản nên thực hiện trong những hoàn cảnh này.Nguồn gốc của dự án bắt nguồn từ “cảm giác cấp bách do vị thế suy giảm của Nhật Bản trong cộng đồng quốc tế”. JIIA nhấn mạnh sức mạnh kinh tế của đất nước này, vốn “đang trên đà suy giảm dài hạn”. Thị phần của Nhật Bản trong Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) toàn cầu đã giảm từ khoảng 18% trong thời kỳ hoàng kim của những năm 1980 xuống còn khoảng 4% hiện nay và dự kiến sẽ còn 3% vào năm 2050.JIIA đã phác thảo một danh sách các chủ đề hóc búa mà họ sẽ nghiên cứu. Chính sách an ninh của Nhật Bản, rủi ro địa chính trị, Mỹ, Trung Quốc, và không gian mạng đều là một phần của ngoại giao và an ninh quốc gia. Năng lượng, môi trường, thực phẩm, nguồn nhân lực, sức cạnh tranh kinh tế, công nghiệp, xã hội số, khoa học-công nghệ, an ninh kinh tế, tài chính đều là các yếu tố của “quyền lực quốc gia”.
Yếu tố “quản trị” bao gồm các cấu trúc quản trị, chính quyền quốc gia và địa phương, hành chính, di dời những chức năng thủ đô, sửa đổi hiến pháp... JIIA nói thêm rằng các nhà nghiên cứu “cũng sẽ đào sâu vào những lĩnh vực quan trọng mới khi cần thiết, sao cho phù hợp với hoàn cảnh thay đổi”. Và các chiến lược phải đặt ra thứ tự ưu tiên cho việc đầu tư nguồn lực hạn chế.Thật khó để đánh giá nhiệm vụ này bao quát đến mức nào. Chỉ ở một quốc gia như Nhật Bản, nơi có niềm tin lớn vào khả năng của giới tinh hoa trong việc tạo ra một tầm nhìn như vậy, thì điều đó mới có thể xảy ra. Và chỉ một quốc gia như Nhật Bản mới có thể tập hợp được năng lượng quốc gia để thực hiện được điều đó. Trên thực tế, họ đã làm được trong lịch sử.Quyết định năm 1960 của Chính phủ Thủ tướng Hayato Ikeda về việc tăng gấp đôi thu nhập quốc dân tạo ra tiền lệ lịch sử. Được ban hành vào thời điểm bất ổn và khủng hoảng lan rộng, cuối cùng đây là một chiến lược thúc đẩy sức mạnh và thịnh vượng về chính trị và kinh tế. Chiến lược tập trung năng lượng quốc gia vào một dự án đổi mới quốc gia, mang lại cả lợi ích về chính sách đối nội và đối ngoại. Sự thành công của dự án đó đã tạo ra các đặc điểm của Nhật Bản đương đại mà sau đó nước này dựa vào để thành công.Kế hoạch tăng gấp đôi thu nhập, như tên gọi chính thức của nó, cho thấy một thành phần quan trọng khác của bất kỳ chiến lược quốc gia nào. Đó phải là một dự án toàn xã hội, một dự án kết hợp quan điểm từ các khu vực công và tư nhân, học viện và doanh nhân, nhà tư tưởng và người thực hiện. Nhật Bản có nhiều tài năng và nguồn nhân lực đó là tài sản lớn nhất của họ. Nhưng, JIIA cảnh báo, “trí tuệ để chiến thắng được phân bổ không đồng đều giữa ngành công nghiệp, Chính phủ và học viện Nhật Bản, và chưa được tổng hợp thông qua thảo luận và hợp tác đầy đủ".Đã từng có sự hợp tác có hệ thống giữa ba nhóm này nhưng đã không tồn tại lâu dài vì sự phản đối từ cả trong và ngoài nước. Kết quả là, các bên liên quan trong nước có ít cơ hội tham gia vào những cuộc thảo luận quan trọng của quốc gia về quyền lực và mục đích quốc gia. Nếu điều này tiếp tục, suy thoái của Nhật Bản sẽ tăng tốc.Thành công về kinh tế đã định hình sức mạnh quốc gia của Nhật Bản trong hơn nửa thế kỷ và việc tạo ra một con đường mới đòi hỏi cả trí tưởng tượng lẫn sự quyết tâm. Hàng thập kỷ của thói quen, thực hành và quy trình hoạt động cần được khắc phục và định hướng lại. Điều quan trọng cuối cùng là phải có một thế hệ lãnh đạo có thể đưa ra những quyết định khó khăn sau này.Tin liên quan
-
Chứng khoán
Thương vụ IPO lớn nhất tại Nhật Bản trong 6 năm
18:13' - 07/10/2024
Theo hồ sơ nộp lên cơ quan quản lý ngày 7/10, công ty tàu điện ngầm Tokyo Metro đã đặt ra mức giá chào bán cổ phiếu ra công chúng lần đầu (IPO) từ 1.100 đến 1.200 yen/cổ phiếu.
-
Kinh tế Thế giới
Nhật Bản sẽ tập trung tái thiết kinh tế hậu thiên tai
16:59' - 04/10/2024
Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba đã chỉ thị cho các bộ trưởng khởi động việc soạn thảo những biện pháp kinh tế, dự kiến sẽ hoàn tất vào mùa Thu năm nay.
-
Tài chính & Ngân hàng
Nhà đầu tư Nhật Bản mất dần hứng thú với tài sản nước ngoài
08:57' - 04/10/2024
Ông Arif Husain, chuyên gia tại công ty quản lý đầu tư T. Rowe Price, dự đoán sẽ có một dòng vốn lớn từ từ chảy từ nước ngoài về Nhật Bản và đây sẽ một chu kỳ kéo dài trong 5-10 năm tới.
-
Tài chính
Đồng yen quay đầu giảm mạnh sau phát biểu của tân Thủ tướng Nhật Bản
10:22' - 03/10/2024
Phiên giao dịch ngày 2/10, tỷ giá đồng yen bất ngờ giảm mạnh xuống còn 1 USD đổi được 146 yen, sau khi tân Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba cho rằng “chưa có điều kiện để tăng lãi suất bổ sung”.
-
Đời sống
Nhật Bản trải qua tháng 9 nóng lịch sử
16:08' - 02/10/2024
Cơ quan Khí tượng Nhật Bản (JMA) cho biết nước này trải qua tháng 9 nóng thứ 2 kể từ khi chuyên gia ghi nhận sự gia tăng nhiệt độ và dự đoán năm nay có thể sẽ là năm nóng nhất trong lịch sử nhân loại.
-
Tài chính & Ngân hàng
Tân Thủ tướng Nhật Bản mong muốn BoJ duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng
08:29' - 02/10/2024
Tân Thủ tướng Nhật Bản cho hay sẽ không bình luận cụ thể về vấn đề lãi suất, nhưng sẽ theo dõi cẩn trọng các quyết định của BoJ.
Tin cùng chuyên mục
-
Phân tích - Dự báo
"Cánh cửa để ngỏ” của EU trong lĩnh vực xe điện
05:30' - 10/10/2024
Trang mạng The Sydney Morning Herald (Australia) ngày 8/10 đăng bài viết cho biết, Liên minh châu Âu (EU) đã bỏ phiếu về việc áp thuế cao đối với xe điện (EV) của Trung Quốc.
-
Phân tích - Dự báo
Ảnh hưởng kinh tế từ nguy cơ chiến tranh toàn diện tại Trung Đông
05:30' - 09/10/2024
Tất cả người tiêu dùng trên thế giới sẽ bị ảnh hưởng khi xuất khẩu dầu từ Iran sụt giảm, vì giá sẽ tăng và họ sẽ phải trả nhiều tiền hơn cho “nhiên liệu đen”.
-
Phân tích - Dự báo
“Động đất” ở Volkswagen có thể làm chao đảo nền kinh tế Đức
05:30' - 08/10/2024
Báo “Thương gia” của Nga số ra mới đây đăng bài viết phân tích nguyên nhân hãng xe khổng lồ của Đức Volkswagen (VW) đang trải qua một cuộc khủng hoảng sâu sắc.
-
Phân tích - Dự báo
Tài chính xanh trong dòng chảy kinh tế quốc tế
06:00' - 07/10/2024
Vai trò của tài chính xanh trong địa chính trị và nền kinh tế toàn cầu ngày càng có liên quan - không chỉ từ quan điểm môi trường mà đây còn là công cụ chiến lược của quyền lực kinh tế và chính trị.
-
Phân tích - Dự báo
Tranh cãi về đề xuất hoãn thực thi Luật chống phá rừng của EU
06:00' - 06/10/2024
EUDR dự kiến thực thi vào tháng 1/2025. Luật cấm nhập khẩu những mặt hàng nông sản có quy trình sản xuất làm giảm diện tích rừng, nhằm hạn chế các sản phẩm liên quan đến phá/suy thoái rừng vào EU.
-
Phân tích - Dự báo
Bầu cử Mỹ: “Cuộc đua” giành sự ủng hộ từ cộng đồng tiền điện tử
06:00' - 05/10/2024
Một cuộc khảo sát gần đây cho thấy các chủ sở hữu tiền điện tử người Mỹ cho đến nay đã chia đều sự ủng hộ của họ cho cả hai ứng cử viên Tổng thống Mỹ: ông Trump và bà Harris.
-
Phân tích - Dự báo
Nền kinh tế châu Á có thể vượt qua thách thức về nhân khẩu học?
06:00' - 04/10/2024
Trong tương lai, khi châu Á già đi, sự dịch chuyển từ lực lượng lao động trẻ sang dân số nhiều thế hệ sẽ đòi hỏi phải cải tạo lại xã hội, nền kinh tế và cơ sở hạ tầng đô thị.
-
Phân tích - Dự báo
"Chảo lửa" Trung Đông - biến số khó lường trên thị trường dầu mỏ
05:30' - 04/10/2024
Giá dầu thế giới sẽ biến động như thế nào giữa bối cảnh xung đột tại Trung Đông tiếp tục leo thang và xuất hiện những lo ngại mới về triển vọng tiêu thụ dầu mỏ?
-
Phân tích - Dự báo
Reuters: Các đồng tiền thị trường mới nổi ít có khả năng tăng giá trong ba tháng tới
21:22' - 03/10/2024
Theo khảo sát của Reuters, trong ba tháng tới, hầu hết các đồng tiền của các thị trường mới nổi được dự đoán sẽ dao động trong biên độ hẹp hoặc thu hẹp một phần mức tăng đạt được từ đầu năm đến nay.