Nỗi lo khi Eurozone rơi vào suy thoái

Theo tờ The Wall Street Journal, Khu vực sử dụng đồng euro (Eurozone) đã rơi vào suy thoái khi nền kinh tế lớn nhất là Đức gặp khó khăn. Điều này cho thấy tác động của xung đột Nga-Ukraine có thể sâu hơn mức dự kiến đưa ra vào đầu năm nay.

Trong khi nền kinh tế Mỹ cho đến nay đã vượt qua trở ngại do lãi suất cao gây ra và tiếp tục tăng trưởng nhờ tiêu dùng, việc làm và thị trường tăng trưởng mạnh mẽ, các chỉ số này tại châu Âu đang bị tụt hậu do đại dịch kéo dài.

Lạm phát do giá năng lượng và giá thực phẩm tăng cao trước đây hiện đã giảm mạnh tại châu Âu, nhưng vẫn cao hơn nhiều so với những gì các nhà hoạch định chính sách mong muốn và đang ảnh hưởng tiêu cực đến tiêu dùng.

Sự suy yếu của nền kinh tế Đức là một mối lo ngại đặc biệt. Trong những thập kỷ trước, nền kinh tế của quốc gia này thường có khả năng phục hồi nhanh sau các "cú sốc" kinh tế nhờ sức mạnh của các nhà xuất khẩu có sức cạnh tranh cao.

Tuy nhiên, thương mại toàn cầu đã gặp khó khăn do đại dịch COVID-19 và các căng thẳng địa chính trị gia tăng khiến tình hình khó khăn hơn trước đây. Sản xuất tại Đức đã giảm mạnh vào tháng Ba. Căng thẳng tiếp tục diễn ra tại Ukraine, một quốc gia láng giềng, là một nguyên nhân gây bất ổn lớn khác đối với khu vực này.

Do có quy mô lớn, chỉ riêng nền kinh tế Đức có thể kéo cả Eurozone đi lên hoặc đi xuống. Eurozone rơi vào suy thoái từ đầu năm nay mặc dù những nền kinh tế lớn khác trong khu vực như Pháp, Italy và Tây Ban Nha đều tăng trưởng.

Các nhà kinh tế cho rằng tất cả những điều này cho thấy sự phục hồi chậm chạp và kéo dài tại châu Âu vào cuối năm nay, nơi người tiêu dùng và doanh nghiệp cũng cảm nhận sự cản trở từ việc tăng chi phí vay do Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) tiếp tục tăng lãi suất để chống lạm phát. Theo phần lớn các nhà phân tích, suy thoái của Eurozone không đủ để ECB tạm dừng chiến dịch tăng lãi suất.

Ngày 8/6, Cơ quan Thống kê Liên minh châu Âu (Eurostat) cho biết, tăng trưởng của Eurozone giảm 0,4% trong quý I/2023 sau khi đã giảm trong ba tháng cuối năm ngoái.

Eurostat trước đây ước tính rằng kinh tế Eurozone đã tăng nhẹ trong quý đầu tiên của năm, nhưng sự thay đổi đáng kể trong dữ liệu của Đức và sự yếu kém ở Ireland và Phần Lan đã đẩy khu vực này vào suy giảm. Eurozone trải qua hai quý liên tiếp tăng trưởng âm, đồng nghĩa với việc kinh tế suy thoái.

Các nhà kinh tế dự báo tăng trưởng sẽ tiếp tục trong ba tháng tính từ tháng Sáu khi hóa đơn năng lượng giảm áp lực lên ngân sách hộ gia đình, nhưng sự phục hồi có thể sẽ yếu. Ngày 7/6 Tổ chức Hợp tác Kinh tế và Phát triển (OECD) công bố báo cáo rằng nền kinh tế Eurozone dự kiến sẽ tăng 0,9% trong năm nay, gần bằng một nửa so với nền kinh tế Mỹ.

Sự khác biệt chính giữa Eurozone và Mỹ là mức độ tiêu dùng của người dân. Người Mỹ đang mạnh tay chi tiêu cho các hoạt động mà họ đã bỏ qua trong thời gian phong tỏa do đại dịch, chẳng hạn như du lịch, nghe hòa nhạc và ăn uống. Khác với người châu Âu, họ không phải cắt giảm chi tiêu cho hàng hóa để có thể làm điều đó. Ở châu Âu, chi tiêu hộ gia đình đã giảm cả trong quý cuối năm ngoái và quý đầu năm 2023. Nhập khẩu cũng giảm mạnh trong cả hai quý - dấu hiệu cho thấy sự yếu kém của Eurozone đang ảnh hưởng đến doanh nghiệp ở các vùng khác trên thế giới.

Một nguyên nhân dẫn đến khoảng cách kinh tế xuyên Đại Tây Dương đang gia tăng là số tiền tiết kiệm mà người Mỹ tích lũy trong thời gian đại dịch. Oxford Economics ước tính rằng trong khi số tiền tiết kiệm dư thừa ở Mỹ vào cuối năm 2022 tương đương khoảng 8,3% GDP hàng năm, trong khi chỉ số này của Eurozone chỉ hơn 5%. Người Mỹ cũng sẵn lòng rút tiền từ các khoản tiết kiệm đó, với các cuộc khảo sát cho thấy người châu Âu không sẵn sàng do lo ngại về xung đột ở Ukraine.

Tại châu Âu, trong khi giá năng lượng đã ổn định so với mức đỉnh năm 2022, giá thực phẩm vẫn tiếp tục tăng với tốc độ nhanh, làm suy yếu chi tiêu hộ gia đình cho hàng hóa và dịch vụ khác. Giá thực phẩm tại Mỹ chỉ tăng bằng một nửa so với các sản phẩm tương đương tại châu Âu trong năm nay.

Các đợt tăng lãi suất liên tiếp của ECB, bắt đầu từ tháng Bảy năm ngoái, hiện đã ảnh hưởng đến hệ thống tài chính của Eurozone. Mức tăng trưởng giảm do nguyên nhân này dự kiến sẽ gia tăng trong những tháng tới, khi ECB cho biết cơ quan này dự định tăng lãi suất lần thứ 8 liên tiếp trong tuần tới.

Hôm 7/6, bà Isabel Schnabel, thành viên Hội đồng điều hành ECB, nhấn mạnh: "Lạm phát đạt đỉnh chưa đủ để tuyên bố chiến thắng: Chúng ta cần thấy bằng chứng thuyết phục rằng lạm phát trở lại mục tiêu 2% của chúng ta một cách ổn định và đúng thời điểm. Chúng ta chưa đạt đến điểm đó".

OECD dự báo lạm phát của Eurozone sẽ giảm xuống 5,8% trong năm nay so với 8,4% năm 2022, nhưng vẫn cao hơn mục tiêu 3,2% của ECB trong năm 2024.

Một nguyên nhân dẫn đến sự suy thoái kinh tế của Eurozone là Ireland - nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất trong khu vực này - đã ghi nhận mức giảm 44,7% trong sản xuất của các nhà máy trong tháng Ba, có thể do các công ty dược phẩm Mỹ hoạt động tại đất nước này gây ra. Điều này dẫn đến sự suy giảm 17,3% trong GDP của Ireland trong quý đầu tiên của năm.

Cơ quan Thống kê của Ireland chưa đưa ra lý do dẫn đến sự suy giảm sản xuất này, nhưng các con số được công bố vào ngày 7/6 cho thấy sự phục hồi 70,7% vào tháng Tư, cho thấy sự suy giảm trong quý đầu năm không có khả năng được duy trì.

Hiệu suất kinh tế kém của Eurozone trong năm nay phần nào phản ánh các chi phí do xung đột Nga-Ukraine gây ra. Kinh tế Nga đã suy giảm 2% trong năm ngoái và OECD dự báo sẽ giảm thêm 1,5% trong năm nay và 0,4% trong năm 2024. Kinh tế Ukraine đã giảm 33% trong năm 2022 và có thể đã chịu thêm tổn thất sau vụ phá hủy một con đập và nhà máy thủy điện ở miền Nam đất nước trong tuần này.

Ở Mỹ, khác với châu Âu, việc suy yếu thị trường việc làm là điều cần thiết trước khi Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia tuyên bố chính thức xảy ra suy thoái. Điều này không áp dụng đối với Eurozone, khi số việc làm tăng 0,6% trong quý đầu năm./.